kogel 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogel…
is een projectiel; is een voorwerp; is een zaak
- [Vorm] was vroeger bolrond; is thans cilindervormig en spits toelopend
- [Materiaal] is een zware metalen bal of een cilindervormig projectiel van metaal met een kruitlading
- [Geheel] is de munitie van een kanon, een ander geschut of een katapult
- [Functie] wordt als wapen gebruikt; wordt gebruikt om op een vijand te schieten
Algemene voorbeelden
In de 14e eeuw maakte het buskruit het mogelijk met kogels bressen in muren te schieten.
Hij zat bij de artillerie en moest uitrekenen waar de kogels terechtkwamen, de kanonnen in de goede richting zetten.
Artillerie is de verzamelnaam van niet draagbare wapens, gaande van de kleine loopgraafmortier tot het zware spoorweggeschut dat tot 30 ton en meer weegt. In de tweede helft van de 19de eeuw wordt de doeltreffendheid van het geschut sterk verbeterd. De oorzaken hiervan zijn: 1. het veralgemenen van de getrokken loop vanaf 1858; 2. het vervangen van de ronde kogel door een conisch gevormde cilinder geladen met springstof; 3. het op punt stellen van de brisante springstoffen rond 1885.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kogel 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogel…
is een projectiel; is een voorwerp; is een zaak
- [Vorm] is cilindervormig met een min of meer spitse of ronde punt
- [Deel] bestaat uit een huls met bovenin een metalen prop en daaronder een kruitlading en een slaghoedje
- [Materiaal] is meestal van lood of staal, met een messing of koperen huls of mantel
- [Functie] wordt gebruikt om mensen of dieren te doden of te verwonden, of om te schieten op een schietschijf of ander doelwit
- [Gebruikswijze] wordt afgeschoten met een handvuurwapen, bv. een geweer, pistool of revolver
Algemene voorbeelden
De schutter trof met kogels uit zijn vaders pistool een docente en drie leerlingen, maar ook de jongen op wie hij het had gemunt, de 17-jarige Hassan K. K. was in augustus ongevraagd met het zusje van D. naar Turkije op vakantie gegaan.
Maar wethouder M.C. Voster (beheer en veiligheid) relativeert het beeld dat elders in Amsterdam over 'zijn' buurt bestaat: "Het is heus niet zo dat hier de kogels door de straten vliegen of dat je constant het risico loopt een mes tussen je ribben te krijgen."
Roy lijkt op Robert de Niro in Taxidriver en heeft dezelfde staccato manier van spreken, alsof zijn mond de woorden afvuurt zoals kogels uit een machinegeweer.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- afketsen
- ketsen
- doorboren
- fluiten
- het doel missen
- het doel raken
- zijn doel missen
- zijn doel raken
Tegen haar borstkas zouden alle kogels afketsen.
'Ach,' zei de man, nog steeds kalm. 'Dan zal ik wel even mijn stalen sigarettenkoker uit mijn linkerbinnenzak moeten halen. Anders heb je alle kans dat de kogel ketst.'
Een kogel die zijn lijf doorboort, een granaat die hem uiteenrijt.
Volgens ooggetuigen floten de kogels boven de hoofden van de VN-troepen.
Terwijl de kogels om hun oren floten, schreeuwde de vader wanhopig om hulp naar de journalisten die hij aan de overkant zag schuilen.
In 1929 schiet de jonge anti-fascist Fernando De Rosa met een pistool op erfprins Umberto van Italië, die zich in Brussel komt verloven met prinses Marie-José, dochter van koning Albert II. De kogel mist zijn doel.
Dit betekende dat tachtig procent van de kogels het doel niet raakte.
als object bij een werkwoord
- een kogel afvuren
- een kogel lossen
Vast staat dat de betrokken agent twee kogels heeft afgevuurd.
Hij bedreigde haar en loste twee kogels uit een pistool.
met adjectief ervoor
- echte kogels
- loden kogels
- plastic kogels
- plastieken kogels
- stalen kogels
Het geweer dat het meisje bij zich droeg bleek per vergissing geladen te zijn met echte kogels.
Een gebroken paarlemoeren manchetknoop, een paar revolverpatronen met loden kogels, die een enorme ontploffing in de kachel veroorzaakten op een moment dat ik alleen thuis was en waarmee ik eens op een teil aan de overkant schoot.
Tevens hebben de loden kogels in de loop der tijd een betere projectielvorm gekregen. Aldus hebben we een kogel die bestaat uit: een messing huls waarvan de afmeting van belang is, een hoeveelheid kruit die voor elke kogel identiek moet zijn, een patroon die voor elke kogel identiek van vorm en gewicht moet zijn. Bij deze laatste is dus de kwaliteit van het lood belangrijk.
Volgens de Israëlische politie was het springtuig gevuld met stalen kogels en spijkers, die in alle richtingen dood en vernieling zaaiden.
Agenten vuurden plastieken kogels af op demonstranten die door de opgeworpen prikkeldraad poogden te komen.
De politie verdreef de jongeren door met plastic kogels te schieten.
met ander, nevengeschikt substantief
- kogels en granaten
Een regen van kogels en granaten spatte door de scherpe nevel.
overig
- 9 mm-kogel
Ik keek in het magazijn: 9mm-kogels. Ik laadde het pistool, haalde toen een paar kogels uit een ander magazijn en keek er in.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kogel 3.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogel…
is een bol
- [Vorm] is rond; is bolvormig
- [Materiaal] is van metaal
- [Gewicht] is zwaar
Algemene voorbeelden
Straks, bij de laatste bocht rondom het pleingrote talud met het kunstwerk van stalen buizen en messing kogels, zou ze langzamer gaan lopen en proberen diep adem te halen.
kogel 3.1
(sport en recreatie; politiek en bestuur)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 3.0 : 3.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogel…
is een bol; is een voorwerp; is een zaak
- [Materiaal] is van ijzer, messing of een ander hard metaal
- [Gebruikswijze] wordt met een bepaalde techniek weggegooid bij het kogelstoten
- [Gebruiker] wordt gebruikt door een kogelstoter
- [Omstandigheid] wordt in de atletiek gebruikt bij het kogelstoten
Algemene voorbeelden
De kogel die gebruikt wordt bij het kogelstoten moet van ijzer, koper of een ander hard metaal gemaakt zijn. De heren gebruiken een kogel van 7.26 kg. Bij de dames weegt de kogel 4 kg. Dit is behoorlijk zwaar. Kogelstoters moeten daarom flink wat kracht hebben om de kogel ver weg te stoten.
Let erop dat je de kogel goed vasthoudt: de vingers licht gespreid, duim en pink ondersteunen de kogel aan de zijkant. De kogel moet op de vingers liggen, dus niet op de handpalm.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kogel 4.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogel…
is een bol; is een voorwerp; is een zaak
- [Materiaal] is van staal of harde kunststof
- [Geheel] wordt gebruikt in een lager
- [Functie] dient als wrijfpunt; laat een as die op een lager steunt soepel draaien
Algemene voorbeelden
Bij de hybride lagers zijn de kogels van Si3Ni4 terwijl de ringen vervaardigd zijn van staal.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- keramische kogels
- stalen kogels
Helemaal zonder smering kan men kunststoflagers met keramische kogels laten lopen, indien ze zeer laag belast worden.
De massa van keramische kogels is slechts 40% van die van stalen kogels.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kogel 5.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 5.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogel…
is een bot; is een lichaamsdeel; is een zaak
- [Vorm] is bolvormig; is rond
- [Geheel] is het bolle deel van een kogelgewricht
- [Functie] maakt beweging mogelijk
- [Plaats] past in een komvormig bot
- [Bezitter of eigenaar] komt voor bij mensen en dieren
- [Voorbeeld of specimen] komt bijvoorbeeld voor in het heupgewricht en de schouder
Algemene voorbeelden
Een kogelgewricht is een gewricht dat bestaat uit een kom van bot, waarin het andere bot, dat kogelvormig is, vrij kan ronddraaien [...]. Een dergelijk gewricht komt bijvoorbeeld voor in de heup van de mens. De kogel zorgt ervoor dat het been zowel naar voren en naar achteren, als naar opzij kan bewegen. Tussen de kom en het bot zit gewrichtssmeer.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kogel 6.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 6.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
De kogel…
is een gewricht; is een lichaamsdeel; is een zaak
- [Vorm] is bolvormig; is rond
- [Functie] is een scharniergewricht dat beweging mogelijk maakt
- [Plaats] bevindt zich tussen het pijpbeen en de koot
- [Bezitter of eigenaar] is een gewricht van een paard of rund
Algemene voorbeelden
Het scharniergewricht werkt als een scharnier; het staat slechts één soort beweging toe, bijvoorbeeld alleen naar voren en naar achteren. Voorbeelden zijn het ellebooggewricht en het kootgewricht (kogel).
Mijn paard heeft een verdraaide kogel. Dit is gebeurd onder het rijden, ze verstapte zich en liep daarna gelijk kreupel.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kogel 7.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 7.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
De kogel…
is een spier; is een lichaamsdeel; is een zaak
- [Functie] is een trekspier; is vlees waarvan kogelbiefstuk gemaakt is
- [Plaats] zit op de dij; is een van de dijspieren van een slachtdier, bijvoorbeeld een rund
Algemene voorbeelden
Het voor biefstuk belangrijkste 'technische deel' van de achterbout is de bovenbil. Dit grote stuk vlees bestaat uit drie delen. Het vaste deel voor Hollandse biefstuk, de kogel voor kogelbiefstuk en de dekselbovenbil, een vleesplaat die het hele stuk bedekt voor het maken van een magere en malse runderrollade.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- biefstuk van de kogel
Kogelbiefstuk. Het is een stuk vlees dat in opspraak is. En terecht. Want er zijn héél veel supermarkten en slagers die kogelbiefstuk aanbieden, dat helemaal geen biefstuk van de kogel is!
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kogel 8.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 8.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogel…
is een schot; is een handeling
- [Attribuut] is een schot met een bal, bijvoorbeeld een voetbal
- [Intensiteit] is een hard schot; is een harde trap
Algemene voorbeelden
Even tevoren had Grim met een reflex een kogel van Seedorf uit doel gehouden.
Doelman Nikopolides had maar weinig te doen, plukte eenmaal de bal van de schoen van Nedved en ranselde een kogel van Jankulowski uit de hoek, en zag dat zijn verdedigers en middenvelders weliswaar het initiatief moesten laten aan Tsjechië, maar daarbij de zaken lekker gesloten hielden.