populisme 1.0
(politiek en bestuur)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Populisme…
is een stroming
- [Deel] omvat verschillende onafhankelijke bewegingen die elk een eigen (politieke) ideologie kunnen voortdragen
- [Oorzaak] kan opleven als gevolg van gevoelens van ontevredenheid of machteloosheid bij het volk
- [Werking of functionering] kan zich manifesteren in bepaalde vormen van wetgeving of beleid
- [Betrokkene] wordt vooral bedreven door politici; is doorgaans gevormd rond een centrale figuur die zich opstelt als de enige redding van het volk jegens de heersende elite
- [Verhouding] is niet noodzakelijk politiek links of rechts, omdat het uitgangspunt van populisme (de wil van het volk) niet gebonden is aan een plaats op het politieke spectrum
Algemene voorbeelden
De afgelopen weken besloten ook de premiers van de deelstaten Punjab en Maharashtra, met miljoenenstad Mumbai, het rode zwaailicht af te zweren. De gevestigde Indiase media berichten positief over de maatregel. Maar niet alle Indiërs laten zich verschalken. Sommigen bespeuren populisme. India's enorme verkeersopstoppingen worden veroorzaakt omdat er te veel auto's zijn, daar wordt niets aan gedaan.
In de Verenigde Staten heeft het populisme altijd meer voet aan de grond gehad dan in Europa. Logisch. 'We the people' uit de Amerikaanse grondwet vraagt om leiders, die zich opwerpen als spreekbuizen van 'hét volk' en beloven korte metten te maken met de 'corrupte elite' en haar 'special interest groepen'.
Net als andere artikelen in het boek is De pont uit 1981 nog altijd lezenswaardig. Zo laat het stuk nu goed zien dat de pontvaarders, stuk voor stuk noeste werkers, zich toen al in de steek gelaten voelden door 'de politiek' en met name door de PvdA. Het Nederlandse onbehagen dat in het begin van de 21ste eeuw uitmondde in populisme ontstond niet pas in de jaren negentig onder de Paarse kabinetten, maar al in de tweede helft van de jaren zeventig, zo blijkt.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Overige woordfamilieleden
populisme 2.0
(politiek en bestuur; media, communicatie en telecommunicatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Populisme is…
een stijl
- [Doel of bestemming] heeft vaak als doel om het volk gunstig te stemmen jegens een politieke partij of figuur, ten koste van andere partijen of figuren
- [Betrokkene] is doorgaans gevormd rond een centrale figuur die zich opstelt als de enige redding van het volk jegens de heersende elite
- [Handelende persoon] wordt vooral bedreven door en toegeschreven aan publieke figuren of mensen met een machtspositie, zoals politici
- [Gevolg of resultaat] wordt vaak beschouwd als een oorzaak van groeiende maatschappelijke polarisatie en een dalend vertrouwen in de politiek
- [Onstoffelijke inhoud] kenmerkt zich door het benadrukken van directe wensen en belangen van het volk, met name met betrekking tot publieke onvrede en maatschappelijke problematiek
- [Waardering] wordt vaak als manipulatief of misleidend beschouwd, en zodoende vaak als verwijt gebruikt; wordt soms echter ook als positief beschouwd omdat er wordt geluisterd naar de wil van het volk
Algemene voorbeelden
„Anderhalf miljoen in totaal, dat komt op ons wel een beetje ruim over", zei D66-leider Pechtold. „Dat is 178 keer het minimumloon van een 18-jarige", klaagde SP-Kamerlid Van Raak. „Puur populisme", zei premier Rutte op zijn beurt. Hij verweet SP en D66 het „weglopen voor verantwoordelijkheden". Immers, de Kamer is in 2008 zelf akkoord gegaan met deze toelages.
De voorzitter van het Europees Parlement, de Ier Pat Cox, heeft gisteren Nederlandse parlementariërs gewaarschuwd dat een referendum over een Europese grondwet een hachelijk instrument is. ,,Het populisme viert hoogtij tijdens de campagnes voor zulke referenda'', verklaarde Cox gisteren op een persconferentie in Den Haag.
En televisie is hét medium bij uitstek voor de politicus om zichzelf te profileren. Met Pim Fortuyn is duidelijk geworden hoe ver je kunt komen met charisma, strategische omgang met de media en een vleugje populisme. Dankzij de televisie zullen in de toekomst steeds meer individuen optreden als politicus, los van de bestaande partijen, los van de versleten banenmachine van Den Haag.