Kerstmis/kerstmis


A - als naam van een feest

Kerstmis 1.0

(filosofie; cultuur en samenleving; religie, mystiek en mythologie; feesten, herdenkingen en evenementen)

christelijk feest ter herdenking van de geboorte van Jezus Christus; ook: de kalenderdagen waarop dit feest jaarlijks valt en die als burgerlijke feestdagen gelden; kerstfeest; kerst
Het verkleinwoord komt bv. voor in de uitdrukking Kerstmisje spelen.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Kerstmis…

is een feest

  • [Attribuut] heeft vaak als attribuut in of buiten de (rooms-katholieke) kerk een kerststal die de geboorte van Christus in Bethlehem voorstelt met het Christuskind in de kribbe en daaromheen de figuren van Jozef en Maria, de Drie Koningen, herders en een os en een ezel
  • [Tijd] wordt in de westers-christelijke kerken op 25 december, in de Armeens-Orthodoxe Kerk op 6 januari en in sommige oosterse kerken op 7 januari gevierd
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] gaat in christelijke kringen gepaard met meerdere kerkdiensten, onder andere in de nacht van 24 december op 25 december
  • [Oorzaak, reden of aanleiding] wordt gevierd ter herdenking van de geboorte van Jezus Christus
  • [Waardering] geldt als een tijd voor vrede en verzoening
  • [Belang] is een van de drie belangrijkste christelijke feesten
  • [Onderscheid of tegenstelling] staat als een van de grote christelijke feesten naast Pasen en Pinksteren
  • [Toepassingsgebied of bereik] is een christelijk feest

Semagram (extra betekenisinformatie)


Kerstmis…

is een feestperiode; is een periode

  • [Attribuut] heeft als attributen een kerstboom en kerstverlichting en vaak een kerststalletje in de woonkamer
  • [Deel] is een deel van de kerkelijke kalender en is ook een algemeen erkende feestdag in de burgerlijke kalender
  • [Tijd] duurt in de westerse wereld van de avond van 24 december (kerstavond) tot en met 26 december
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] gaat in familiekring vaak gepaard met een feestelijke maaltijd en het uitdelen van kerstgeschenken die onder de kerstboom liggen

Algemene voorbeelden


Het woord 'Kerstmis' betekent eigenlijk 'Christus-mis', omdat dit feest gewijd is aan de geboorte van Jezus die christus wordt genoemd. Het woord 'kerst' is uit het woord christus ontstaan.

http://www.kmcom.nl/kerstmis_christelijk_feest.htm,

Kerstmis is een natuurlijk rustpunt in het jaar. Tijd om gezellig binnen te zitten en te feesten in familiekring. Tijd besteden aan dierbaren, daar is natuurlijk niks mis mee. Gezelligheid en huiselijkheid, romantiek en vredige gevoelens.

http://users.skynet.be/wtm/tek2.htm,

Kerstmis is ook het feest van vrede op aarde. Mensen leggen hun ruzies bij en soms stoppen soldaten eventjes met schieten.

http://www.kbspirouette.nl/kinderen/hoezitdat/hoezitdat.htm

Vanaf tien dagen voor het feest lopen de bestellingen binnen. "Iedereen wil zeker zijn van zijn kalkoen. Kerstmis is echt de topper. Velen vieren dit feest thuis, in familiekring. Je merkt dat mensen er lang op voorhand mee bezig zijn. Alles plannen, de menu samenstellen [...]. Met Nieuwjaar is dat al veel minder. Dat wordt meer buitenshuis gevierd."

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • Kerstmis vieren

In Nederland zijn de christenen grofweg te verdelen in rooms-katholieken en protestanten. De katholieken vieren Kerstmis, de protestanten praten eerder over kerst of het Kerstfeest.

http://www.kmcom.nl/kerstmis_christelijk_feest.htm,

In Wall Street kwamen de beleggers snel wat grote namen kopen vooraleer ze terug naar huis snelden om Kerstmis te gaan vieren of nog wat kerstinkopen te doen.

De Standaard,

in voorzetselgroep


  • met Kerstmis
  • op Kerstmis

Zou er sneeuw liggen met Kerstmis? Een witte kerst, da's een tijd geleden.

De Standaard,

De engelen zoals wij die zien bij kerkdecoraties en op Kerstmis zijn totaal verschillend van de oorspronkelijke serafs and cherubs!

http://www.stichtingtrinity.nl/Trinity/Nedtxt/Engelen.htm

  • na Kerstmis
  • rond Kerstmis
  • sinds Kerstmis
  • tegen Kerstmis
  • tot Kerstmis
  • voor Kerstmis

Tot en met de dag van Driekoningen, dit was de dertiende dag na Kerstmis, beleefden onze voorouders twaalf heilige nachten. Daarom wordt de feestdag waarop Driekoningen gevierd wordt, ook weleens 'dertiendag' genoemd.

Meppeler Courant,

Al eeuwen is 'El Niño' aan de kust van Ecuador en Peru de naam voor plotselinge opwarmingen van het zeewater. Oorspronkelijk verwees de term naar de opwarming die elk jaar rond Kerstmis optreedt — El Niño betekent '(kerst)jongetje' en kreeg zijn naam van vissers in Peru die geen vis meer vangen als het voedselrijke en visrijke koude water daar verdwijnt.

http://www.knmi.nl/onderzk/index-nl.html

De drang tot verzwijgen treft ook Müllers film. Na de première in München deze zomer is hij vrijwel alleen in het buitenland te zien geweest; sinds Kerstmis draait hij in kleine Berlijnse filmhuizen.

NRC,

De Fransen kweken massaal kalkoenen tegen Kerstmis.

De Standaard,

In de westerse kerk begint de advent op de zondag het dichtst bij Sint-Andreasdag of de 30ste november, en duurt vier zondagen tot Kerstmis.

De Standaard,

De meest gekende adventskrans is echter de groene krans met de 4 rode kaarsen en het rode lint, tekens van hoop en liefde. Elke zondag van de advent wordt er telkens één rode kaars meer aangestoken. Rond de krans wordt een rood lint gewikkeld. Vlak voor Kerstmis branden dan vier kaarsen.

http://users.pandora.be/pastonet/kerugma/godsdienst/advent.html

  • de vooravond van Kerstmis

De Advent begint aan de vooravond van de zondag die op 30 november of het dichtst bij deze datum valt en eindigt vóór de vooravond van Kerstmis.

http://www.stmartinusparochie.nl/het-kerkelijk-jaar/

De kersttijd begint met het avondgebed aan de vooravond van Kerstmis tot en met de zondag na Epifanie of na 6 januari.

http://www.katholiek.nl/kersttijd-en-kerstmis-tm-driekoningen/

Scrooge had zich aan de vooravond van Kerstmis hondser dan ooit gedragen - hij speelde zelfs met de gedachte zijn klerk een dag salaris te korten. Diezelfde nacht werd hij door diverse spookgestalten bezocht, die hem met verwijten overlaadden en hem diverse schrikaanjagende visioenen voortoverden.

http://www.groene.nl/artikel/ebenezer-scrooge,

met substantief ervoor


  • een paar Kerstmissen geleden

Dit is geen doen meer, dacht Joop van der Rijt (62 jaar) een paar Kerstmissen geleden. Wat werken betreft is hij wel wat gewend - hij staat elke dag om 03.15 uur naast zijn bedje - maar met de feestdagen was het een compleet gekkenhuis met werkweken van 80 tot 90 uur.

https://www.bd.nl/uden-veghel-e-o/bezorgbakkers-joop-en-jeanne-van-der-rijt-uit-volkel-stoppen-ermee~ac14a46a/?referrer=https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=9&ved=2ahUKEwj23PnbvJPjAhUFC-wKHUNWD5wQFjAIegQIABAB&url=https%3A%2F%2Fwww.bd.nl%2Fuden-veghel-e-o%2Fbezorgbakkers-joop-en-jeanne-van-der-rijt-uit-volkel-stoppen-ermee~ac14a46a%2F&usg=AOvVaw0h2njqeunqg8fWnOtVFh81,

met ander, nevengeschikt substantief


  • Kerstmis en Nieuwjaar
  • Kerstmis en Pasen

Kerstmis en nieuwjaar vieren in de tropenzon wint aan populariteit ten koste van de meer traditionele winterbestemmingen.

De Standaard,

Pinksteren. De Heilige Geest daalt neer over de Apostelen, het is de geboorte van de Kerk [...]. Om het belang van dit Hoogfeest aan te geven kent dit feest ook een "Tweede Pinksterdag", zoals dat ook met Kerstmis en Pasen is.

http://www.pinksterfeest.nl/

Vaste verbindingen


Spreekwoorden


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


B - als soortnaam

kerstmis 1.0

(cultuur en samenleving; religie, mystiek en mythologie; feesten, herdenkingen en evenementen)

rooms-katholieke eredienst ter viering van Christus' geboorte, vaak de nachtmis in de nacht van 24 op 25 december

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een kerstmis…

is een eredienst

  • [Functie] dient om de geboorte van Jezus Christus te herdenken
  • [Plaats] wordt meestal, maar niet altijd, in een kerk gehouden
  • [Tijd] vindt plaats op 25 of 26 december; vindt als het om de nachtmis gaat plaats in de nacht van 24 op 25 december, als het om de dageraadsmis gaat in de vroege ochtend van 25 december, en als het om de dagmis gaat overdag op 25 december
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een rooms-katholieke eredienst
  • [Verscheidenheid] kan een willekeurige mis zijn ter gelegenheid van het kerstfeest of een van de drie officiële missen ter viering van Christus' geboorte: de nachtmis, de dageraadsmis en de dagmis
  • [Specificatie of referentiekader] betreft meestal specifiek de nachtmis

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een kerstmis houden

Het is tweede kerstdag zoeken naar een parkeerplaats in het anders zo rustige Emmadorp. Geheel volgens traditie wordt in café Het Verdronken Land een kerstmis gehouden. En zoals de laatste jaren zo vaak het geval, wil iedereen daarbij zijn.

https://www.pzc.nl/zeeuws-vlaanderen/cafe-het-verdronken-land-wederom-voor-een-dag-kerk~a0561d22/?referrer=https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=3&ved=2ahUKEwiUw87z25PjAhVF2qQKHXR_CusQFjACegQIBRAB&url=https%3A%2F%2Fwww.pzc.nl%2Fzeeuws-vlaanderen%2Fcafe-het-verdronken-land-wederom-voor-een-dag-kerk~a0561d22%2F&usg=AOvVaw2kKpq2GFTfCCsCiLGqhA_6,

  • de kerstmis opluisteren
  • de kerstmis verstoren

De kerstmis werd dit jaar op donderdagmorgen opgeluisterd door het St.-Lambertuskoor.

http://www.singhet-vro.be/media/2015-kerstconcert/?occur=1&slide&album=20&photo=1203,

De kerstmis werd vorig jaar verstoord door een verwarde vrouw die de paus naar de grond trok.

https://nos.nl/artikel/207512-paus-benedictus-draagt-kerstmis-op.html,

met adjectief ervoor


  • de traditionele kerstmis

Vorig jaar verscheen Meghan Markle voor het eerst in het openbaar samen met de Britse koninklijke familie voor de traditionele kerstmis op het koninklijke landgoed in Sandringham in deze jas van Canadese makelij, dit jaar maakt ze er voor het eerst haar opwachting als officiële royal na haar bruiloft met prins Harry op 19 mei dit jaar.

https://www.vogue.nl/celebrity/nieuws/a25676065/meghan-markle-kerst-sandringham-2018/,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: in

  • de kerstmis in de kerk

Wat betreft kersttradities kiest het merendeel van de ondervraagden (73 procent) voor een uitgebreide maaltijd met familie en vrienden. [...]. 16 procent gaat naar de kerstmis in de kerk.

https://www.nu.nl/lifestyle/5037260/kerst-favoriete-feestdag-van-nederlanders-in-december.html,

in voorzetselgroep


  • naar de kerstmis
  • tijdens de kerstmis

Wat betreft kersttradities kiest het merendeel van de ondervraagden (73 procent) voor een uitgebreide maaltijd met familie en vrienden. [...]. 16 procent gaat naar de kerstmis in de kerk.

https://www.nu.nl/lifestyle/5037260/kerst-favoriete-feestdag-van-nederlanders-in-december.html,

Ik ga alleen naar de kerstmis. Ik ben atheïste, maar ga tijdens de kerstmis mee met mijn oma omdat ik weet dat zij dat fijn vindt.

https://gewooneenvraag.livejournal.com/3435290.html,

Kinderen van de koorschool in Haarlem hebben vandaag een belangrijk optreden. Ze zingen tijdens de kerstmis in de Bavo Kathedraal in Haarlem.

https://jeugdjournaal.nl/artikel/2209207-kinderen-treden-op-tijdens-de-kerstmis.html,

De 49-jarige vrouw die zichzelf op dinsdagavond tijdens de kerstmis in een kerk in Frankfurt opblies en daarbij ook twee andere vrouwen doodde, had volgens de politie zware psychische problemen.

De Standaard,

met telwoord ervoor


  • de drie kerstmissen

De geboorte zelf komt pas aan bod in de drie kerstmissen: de nachtmis (over Jezus' fysieke geboorte op aarde in de stal, naar Lucas), de dageraadsmis (over zijn geboorte in onze harten en over de herders te Bethlehem, eveneens naar Lucas) en de dagmis (over zijn eeuwige geboorte uit God de Vader, naar Johannes).

https://books.google.nl/books?id=4wJGDwAAQBAJ&pg=PA149&lpg=PA149&dq=%22drie+kerstmissen%22&source=bl&ots=8eyd9dvTSc&sig=ACfU3U3y3yQDCKMbqozz4_LccXqUJ-aIPA&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwj_-7DFz5PjAhWKqaQKHRmaD1EQ6AEwBXoECAcQAQ

Woordfamilie


Als deel van een afleiding