aderlaten

'Als je beweert dat aderlaten tegen kanker helpt, verklaren ze je voor gek, maar als je beweert dat rijkdom kunstenaars afremt, dan knikt iedereen instemmend.'

Vroeger dachten artsen dat aderlaten tegen van alles en nog wat hielp. Tegenwoordig weten we dat dat maar zeer beperkt zo is, bijvoorbeeld bij Polycytemia vera [....]. Tegen hoge bloeddruk werkt het in elk geval helemaal niet.

De pijn in mijn hoofd trekt zich in het midden samen, een rood, zacht kloppend fluwelen plekje, ik zou het met een vinger precies kunnen aanraken. Als ik de kunst meester was zou ik mij zelf nu aderlaten.

Als voorbeeld noemt Galenus hier het geval van een patiënt, zelf arts, die reeds zeven dagen aan zware hoofdpijn leed en, zonder zijn collega's erbij te roepen, zichzelf aderliet, met als gevolg dat de pijn een ogenblik zakte, maar ook dat hij ongewoon lang zwak bleef en pas laat weer op krachten kwam.

In 1835 publiceerde Pierre Charles Alexandre Louis (1787-1872) een systematisch onderzoek in boekvorm waarmee hij de validiteit van aderlaten bij longontsteking, tot dan gebruikelijk, ter discussie stelde.

Behalve de vaccin-aanpak, proberen de onderzoekers ook de agonist-aanpak uit. Dan wordt, zoals in het geval van methadon tegen heroïne, een stof gegeven die dezelfde lichamelijke werking heeft, maar niet verslavend werkt. Of zoals bij nicotine, waar men de verslavende stof nog een tijdje blijft toedienen op een andere manier, zodat de verslaafde eerst zijn gewoonten en psychologie kan aanpakken, om pas dan de lichamelijke ontwenning te moeten ondergaan. Pure ontwenning zonder begeleidende maatregelen heeft niet veel zin. Na een periode van uiterst onaangename ontwenningsverschijnselen is het lichaam inderdaad ontgift, maar alleen maar ontwennen is zoiets als aderlaten tegen hoge bloeddruk: het neemt het onderliggende probleem niet weg.

Aangetaste bomen snoeien omdat ze blad verliezen is te vergelijken met aderlaten tegen hoofdpijn: niet echt aan te raden.

Eeuwenlang was aderlaten hét medicijn tegen kwalen.

Vroeger dachten artsen dat aderlaten tegen van alles en nog wat hielp. Tegenwoordig weten we dat dat maar zeer beperkt zo is, bijvoorbeeld bij Polycytemia vera [....]. Tegen hoge bloeddruk werkt het in elk geval helemaal niet.

Met name P.C.A. Louis heeft door zijn kritische beschouwing van de resultaten bij het aderlaten voor pneumonie ertoe bijgedragen dat deze vorm van behandeling werd gestaakt. De humorale pathologie van Hippocrates werd vervangen door de cellulaire van Virchow.

"De microscoop was vroeger een gezelligheidsgebeuren", zegt Griffioen. We lopen verder. Langs amputatiematerialen, pacemakers, verlostangen, een stoomketel waarmee het bacteriën dodende carbol in operatiekamers werd geblazen, een electrocardiograaf met een hartfilm en instrumenten voor het koppenzetten, aderlaten en klisteren.

In de achttiende en negentiende eeuw deden artsen vaak een beroep op aderlaten, een techniek die tenslotte werd verfijnd door het gebruik van bloedzuigers.

"De microscoop was vroeger een gezelligheidsgebeuren", zegt Griffioen. We lopen verder. Langs amputatiematerialen, pacemakers, verlostangen, een stoomketel waarmee het bacteriën dodende carbol in operatiekamers werd geblazen, een electrocardiograaf met een hartfilm en instrumenten voor het koppenzetten, aderlaten en klisteren.

De meest belangrijke resultaten van de pilot studie [...] waren dat per behandeling bij het aderlaten 200 tot 250 mg ijzer en bij erytrocytaferese meer dan 500 mg ijzer verwijderd kon worden en dat het aantal behandelingen dat nodig was van 32 voor het aderlaten gedaald was naar 10 bij erytrocytaferese.

De eerste fase bestaat uit het onderzoek naar ijzerstapeling bij alle patiënten bij wie op grond van klinische symptomen hemochromatose wordt vermoed. Indien men tevens een verhoogde ijzerverzadigingsfractie met een te hoge serumferritinewaarde en een normale hemoglobine(Hb)-uitslag vindt, bestaat er zeer waarschijnlijk primaire hemochromatose. In de tweede fase dient het genetische karakter van de ijzerstapeling te worden bepaald met de DNA-test voor hemochromatose en dienen, op indicatie, de ernst en prognose onderzocht te worden door middel van een leverbiopsie. Tevens dient men te beginnen met aderlaten. In de derde fase vindt familiescreening bij eerstegraadsverwanten plaats.

Advies voor behandeling volgens de richtlijn voor hereditaire hemochromatose. Als de ferritine waarde hoger is dan 1000 microgram per liter (μg/l) , dan moet er wekelijks worden adergelaten. Is de ferritine waarde lager dan 1000 μg/l dan kan de frequentie van het aderlaten worden aangepast.

Advies voor behandeling volgens de richtlijn voor hereditaire hemochromatose. [...]. De voordelen van aderlaten zijn: goedkoop, overal uitvoerbaar, veilig en er is veel ervaring mee. De nadelen van aderlaten zijn: frequente behandeling en soms bijwerkingen. De bijwerkingen van aderlating kunnen zijn: optreden van bloeduitstorting tijdens afname en duizeligheid.