A - vrucht
bes 1.0
Bron:
Algirdas from lt
(
CC BY-SA 3.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bes…
is een vrucht; is een plantendeel; is voedsel
- [Kleur] komt voor in verschillende kleuren, zoals rood, oranje, groen, blauw, zwart
- [Omvang concreet] is meestal klein, maar er zijn ook grotere soorten, bijvoorbeeld tomaten
- [Vorm] is vaak min of meer rond, maar kan ook iets langwerpig zijn
- [Deel] heeft zaden die zijn ingebed in het vruchtvlees
- [Geheel] is de vrucht van een plant
- [Functie] dient voor de verspreiding van zaden; is in veel gevallen eetbaar en dient als voedsel voor mensen en dieren
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is vlezig en sappig
Algemene voorbeelden
De bloesems in de lente en voorzomer, de nootjes en bessen in het najaar, de verschillende tinten van groen en herfstkleuren toveren dergelijke aanplantingen na enkele jaren om tot een belevenis voor elk seizoen.
Ik keek naar een dikke zwarte vogel met een oranje snavel die, balancerend op een dunne tak, met graagte de ene na de andere bes zijn keelgat in liet glijden.
Tegen de buitenmuur naast de tuindeuren groeide een grote vuurdoorn, die nu overladen was met feloranje bessen. Vogels vlogen af en aan. 'Ik dacht dat je niet van vuurdoorns hield,' zei ik. 'Jullie wilden hem toch al jaren weghalen?' 'Dat klopt. Julia hield er ook niet van. Maar we hebben hem gehouden vanwege deze paar weken in de herfst. Wie maalt er om de esthetiek wanneer een struik zulke heerlijke bessen produceert voor de vogels?'
Koffie groeit in bessen aan een struik. De eigenlijke koffiebonen zitten als tweelingen in hun bes.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- bessen plukken
- bessen rissen
- bessen risten
- bessen ritsen
Hij heeft afdrukken van de foto's voor ons op de tafel uitgespreid: mannen die de was ophangen, hun dochtertje in bad zetten, samen met hun zoon bessen plukken in de tuin.
Uit een stroompje drinken ze water, van struiken plukken ze de laatste bessen.
Na de oogst zat de hele familie aan de keukentafel eindeloos bessen te rissen. De bessen werden er in tegengestelde richting in één beweging afgerist, zodat de kleine steeltjes niet meegingen.
De bessen wassen, risten en laten uitlekken op een zeef met keukenpapier.
We zien de kinderen spelen in de tuin, lezen in de woonkamer, schaatsen op de gracht, surprises maken voor Sinterklaas, bessen ritsen in de keuken.
met adjectief ervoor
- grote bessen
- onrijpe bessen
- oranje bessen
- rijpe bessen
De laatste decennia zijn veel nieuwe rassen ontwikkeld die het goed doen in een koel klimaat en veel minder last van ziekten hebben: de zogenaamde schimmelresistente (of beter: schimmeltolerante) rassen. Hier zitten ook rassen bij die vanwege de redelijk grote bessen prima te gebruiken zijn als tafeldruif voor de buitenteelt.
Besverbranding (= ongeveer hetzelfde als zonnebrand), Oorzaak: wateronttrekking door de zon. Ziektebeeld: op de onrijpe bessen ingezonken blauwachtige vlekken.
De merels zijn heel luidruchtig aan het genieten van de vuurdoornbessen. Die oranje bessen staan zo mooi tegen het diepgroene glanzende blad.
In de heesters broeide nog de zomerhitte na en aan de braamstruiken blonken de zware, rijpe bessen die de mond zoet maken en de lippen paars-blauw kleuren.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- aangetaste bessen
- beschadigde bessen
- beschimmelde en beschadigde bessen
Botrytis overwintert als sporen in aangetaste bessen, takken en bladeren.
Om schimmelaantasting te voorkomen kan je de beschadigde bessen best zo vlug mogelijk wegknippen.
Ontdoe ze van de onrijpe en eventueel beschimmelde en beschadigde bessen.
met substantief ervoor
- een tros bessen
- een trosje bessen
- trossen bessen
Aalbessen 'rissen': Neem, boven een schaal, een trosje bessen in de ene hand en een vork in de andere. Schuif de vork boven de bessen in de tros en trek de vork naar beneden.
Vraag aan alle kinderen uit de klas of ze een tak met bessen, of een tros bessen of enkele rozenbottels o.i.d. willen meenemen.
Er wordt per plant één stengel (soms twee) opgekweekt en aangebonden, zodat de wortel alle energie in die ene tak kan steken en zo komen er heel mooie trossen bessen aan de plant.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- aalbes
- açaibes
- alpenbes
- blauwbes
- bosbes
- braambes
- buffelbes
- cassisbes
- duindoornbes
- eenbes
- gojibes
- goudbes
- haagdoornbes
- heksenbes
- hulstbes
- jeneverbes
- jostabes
- kapperbes
- karmozijnbes
- kiwibes
- klapbes
- koffiebes
- kraaiheidebes
- kruisbes
- ligusterbes
- ligustrumbes
- lijsterbes
- lijsterbesbes
- loganbes
- meelbes
- mirtenbes
- peperbes
- pimentbes
- porseleinbes
- rijsbes
- sierbes
- sneeuwbes
- stekelbes
- strengenbes
- taxusbes
- trosbes
- veenbes
- vlierbes
- vossenbes
- vuurdoornbes
- waterbes
- wijnbes
- zuurbes
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- besdragend
- besdrager
- beshuid
- beshulst
- bessenbladwesp
- bessenboom
- bessenconfituur
- bessendrager
- bessendrank
- bessenetend
- bessenfamilie
- bessengelei
- bessenglasvlinder
- bessenhaag
- bessenjam
- bessenjenever
- bessenlikeur
- bessenoogst
- bessenpluk
- bessenpracht
- bessenpulp
- bessenras
- bessenrood
- bessensap
- bessensaus
- bessensmaak
- bessensnoei
- bessensnoeper
- bessensoort
- bessenstruik
- bessentaart
- bessenteler
- bessenthee
- bessentint
- bessentooi
- bessenvel
- bessenvlees
- bessenvlinder
- bessenvracht
- bessenwetgeving
- bessenwijn
- besverbranding
- besvorm
- besvorming
- besvrucht
bes 2.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bes…
is een plant
- [Product of vrucht] draagt bessen als vrucht
Algemene voorbeelden
De voortuin hebben we vol gezet met aardbeien, bessen en braamstruiken, en aan het einde van elke zomer oogsten we de vruchten.
De diverse soorten bessen, bramen en aardbeien zijn eveneens aangeplant, zodat er volgend jaar geplukt kan worden.
Bessen kunnen zeer gemakkelijk door stekken worden vermeerderd.
Vaste verbindingen
bes 3.0
(schertsend)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bes…
is een vrouw; is een persoon
- [Leeftijd] is oud; is bejaard
- [Geslacht] is een vrouw
Algemene voorbeelden
Maar ondertussen denderde die mensheid, die zatte malle bes, maar lustig voort over de planeet, behekst door infantiele knutselmanie, krassend van wansmakelijke vooruitgangswaan, schaamteloos flirtend met de tijden die komen moesten, de nieuwe tijden, de allerallernieuwste tijden, pimpelend nippend aan haar cocktailglas vol toekomstbrouwsel waarmee ze op zichzelf dronk en op de twintigjarige lentedieren waarnaar ze lonkte.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een oude bes
We eten 's avonds in een Chinees restaurant naast ons motel. We kiezen voor het buffet, dat in deze contreien "Chinese smörgasbord" wordt genoemd. We worden er bediend door een oude bes; haar dochter zit aan de bar te lezen, haar kinderen spelen rustig aan haar voeten.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
B - toon
bes 1.0
(muziek)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Bes…
is een toon; is een klank; is een geluid
- [Betrekking of relatie] is een met een halve toon verlaagde b
Algemene voorbeelden
Des, es, ges, as en bes zijn ontstaan door verlaging van stamtonen d, e, g, a en b.
Blijkbaar kon hij er zich niet mee verenigen dat ik die valse bes niet zuiver probeerde te krijgen. Ik sloeg hem weer aan, draaide, en de hond snoof en haalde zijn voorpoot van mijn schouder af. Echt zuiver kreeg ik de bes niet, maar kennelijk wel zuiver genoeg.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- in bes gestemd
De trompet staat in Bes gestemd (do klinkt si mol).