Bijltjesdag 1.0
(geschiedenis; (vooral) in Nederland)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Bijltjesdag…
is een dag; is een periode; is een tijd
- [Tijd] viel in mei 1787 tijdens het Kattenburgoproer
Algemene voorbeelden
Op 29 mei 1787 kwam het op Kattenburg tot heftige ongeregeldheden tussen de patriotten en Oranjeklanten. Mogelijk wisten de arbeiders zich meester te maken van 15 geweren en twee kleine stukken geschut, afkomstig van de Admiraliteitswerf. De Patriotten haasten zich richting Kattenburg, waarna met kanonnen het vuur werd geopend. Op woensdagochtend 30 mei werd het eiland heroverd door het vrijkorps, vervolgens zijn enkele huizen van Oranjeklanten geplunderd ('Bijltjesdag').
Toen, mei 1787, de patriotten erin slaagden de brug weer neer te halen, werd de opstand van de Bijltjes op bloedige wijze de kop in gedrukt ('Bijltjesdag').
Op Bijltjesdag in 1787 werd het woonhuis Singel 292 van de oranjegezinde Rensdorp geplunderd door patriotten.
bijltjesdag 2.0
((vooral) in Nederland)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Bijltjesdag…
is een dag; is een periode; is een tijd
- [Doel of bestemming] dient om te vergelden en af te rekenen met een opponent
- [Tijd] vindt plaats wanneer een partij de bovenhand krijgt over een zwakkere
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] gaat gepaard met geweld en bloedvergieten, of, in een geweldloze krachtmeting, met een afstraffing
- [Betrokkene] vindt plaats ten nadele van de zwakkere partij
Algemene voorbeelden
De machtsoverdracht is er voor 3 februari gepland, maar daar wacht de bevolking niet op. Net als hun lotgenoten in de "Servische" wijken van Sarajevo, vrezen zij het kind van de rekening te worden voor de jarenlange belegering van de hoofdstad en voor de uitdrijving van Kroaten en Moslims uit hun gebied. Herhaalde beloftes van de regering dat er geen bijltjesdag komt, zijn aan hen niet besteed.
In de hoofdsteden van het Westen brak een storm van protest en verontwaardiging los, er ontstond behoefte aan afrekening met de communisten, zo sterk dat het op een bijltjesdag ging lijken. Communistische hoofdkwartieren werden bestormd, de partijen raakten in diskrediet, meelopers onder de intellectuelen namen afscheid en bekeerden zich.
Het gevolg was een niet te beschrijven paniek onder alles wat Duits was en zich daar verwant mee voelde. We schreven al eens in een eerdere serie over het radeloze germanendom, dat zich ook door onze omgeving een weg naar veiliger oorden baande. Bang ongetwijfeld voor Bijltjesdag waarmee ze al vier jaar lang waren bedreigd. Nog zie ik in gedachten de met stadgenoten omzoomde straten waarlangs Duitsers, NSB-ers en ander 'foutvolk' zich zo spoedig mogelijk uit de voeten maakten.
Voor de 24.000 inwoners van Leiderdorp was het gisteren 'bijltjesdag'. En ze rekenden af met de zittende politici; CDA, D66 en PvdA verloren allen een zetel.
bijltjesdag 2.1
((vooral) in Nederland)
Algemene voorbeelden
Het is bijltjesdag voor zo'n tweehonderd medewerkers van het ROC Leiden. Vanmiddag krijgen ze te horen of ze nog een baan hebben.