boterham


boterham 1.0

afbeelding

Bron: Vijverin
( CC BY-SA 3.0 )

enkele of dubbele snede brood, meestal voorzien van boter en/of broodbeleg

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een boterham…

is een snede; is voedsel

  • [Samenstelling] bestaat uit brood; wordt meestal besmeerd met boter, margarine of halvarine; wordt meestal belegd met hartig of zoet beleg, bijvoorbeeld kaas, vleeswaren, jam of hagelslag
  • [Geheel] maakt vaak deel uit van een lunchpakket dat meegenomen wordt naar school, naar het werk of op een reis of tocht
  • [Functie] dient als voedsel
  • [Tijd] wordt 's morgens, 's middags of 's avonds gegeten; wordt ook wel als tussendoortje gegeten
  • [Aantal of hoeveelheid] bestaat uit een of twee sneetjes brood
  • [Omstandigheid] wordt gegeten bij het ontbijt, bij de lunch of bij de avondmaaltijd; wordt vaak meegenomen naar school, naar het werk; wordt ook meegenomen als men onderweg is

Algemene voorbeelden


Het beeld van 'snoepende en snaaiende scholieren' die massaal hun boterhammen van thuis weggooien en een portie frites tot zich nemen, deugt niet.

NRC,

Ik mis mijn computer thuis. Ik kan nauwelijks iets anders constateren, nu ik voor de zoveelste achteréénvolgende avond ver na kantoortijd nog achter mijn bureau zit, en een boterham als avondmaaltijd gebruik.

http://www.amsterwitched.nl/

In de keuken maakte hij zijn ontbijt klaar – een glas thee met veel suiker en een boterham dik besmeerd met boter en bestrooid met hagelslag.

Over de grens, Chaja Polak,

's Avonds drie boterhammen, één met kaas, één met rookvlees, één met confituur, van de kruisbessen of de aalbessen achter de pastorie.

Altrapsodie, Geert Van Istendael,

Mijn maaltijden worden op de kamer gebracht, het ontbijt, met een ei, een pot thee en boterhammen, op speciaal verzoek met bruine suiker, het twaalfuurtje en het avondeten.

Het pistool van de rekening, Jan Willem Holsbergen,

Eigenlijk is het enige waarover ik verbaasd ben dat mensen met zo'n groot lichaam met zo'n kleine lunch van een paar boterhammen toe kunnen.

NRC,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een boterham eten
  • een boterham smeren
  • boterhammen meebrengen
  • boterhammen meenemen

Hij at een boterham en ging een wandeling maken.

Ook zot zijn doet zeer, Julia Peraldi,

Ze had inmiddels boterhammen gesmeerd en legde er plakken ham op.

Het damesorkest en andere stadsverhalen, Herman Pieter de Boer,

Er werden snel wat boterhammen gesmeerd die ze in de auto opaten.

De Standaard,

Wie zijn boterhammen meebracht, mocht meteen naar de broodrefter, waar de leerlingen zelf drank uit een automaat konden halen.

Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

Karl had twee boterhammen meegenomen.

De verpletterende werkelijkheid en andere verhalen, J.M.A. Biesheuvel,

met adjectief ervoor


  • een bruine boterham
  • een dikke boterham
  • een halve boterham
  • een hele boterham
  • een witte boterham
  • zijn eigen boterhammen

Bij de broodmaaltijd 's middags kan je gerust wat fruit tussen je boterham leggen. Denk maar aan een bruine boterham met verse kaas en daarbij enkele sneetjes perzik.

http://www.vig.be/

Ik maakte een hele dikke boterham klaar, ik smeerde er veel boter op en legde er drie plakken ham tussen.

Berthold 1200, Paul Koeck,

Ik was niet in staat zelfs maar een halve boterham op te eten.

De wasmachine, R.J. Peskens,

Levi heeft vandaag voor het eerst een hele boterham opgegeten.

http://www.medischforum.nl/onderwerp/12290/3320

Alle drie hebben ze een braaf trommeltje op schoot of voor zich, waar ze witte boterhammen uit opdiepen, die ze vervolgens zwijgend naar binnen werken.

Meppeler Courant,

Vandaag [...] moet Mehdi zijn eigen boterhammen smeren of zelf de aardappeltjes met hete peper, die op 't fornuis staan uit te drogen, opscheppen.

De langverwachte, Abdelkader Benali,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een belegde boterham
  • een geroosterde boterham
  • meegebrachte boterhammen

Hij nipte aan de kop hete koffie, de belegde boterham bleef op zijn bord liggen.

Kras, Peter Terrin,

Paul eet zijn twee geroosterde boterhammen met jam, drinkt zijn twee koppen sterke koffie, schilt zijn appel.

Liefdesdood, Oscar van den Boogaard,

De kinderen kunnen ook meegebrachte boterhammen opeten met soep, thee, melk, chocolademelk, fruitsap of zelf meegebrachte dranken.

http://schoolweb.gemeenschapsonderwijs.be/bs/wommelgem/homeframe.html

met voorzetselgroep


  • een boterham met kaas
  • een boterham met worst

( (vooral) in België)
  • een boterham met bruine suiker
  • een boterham met choco
  • een boterham met confituur

( (vooral) in Nederland)
  • een boterham met chocopasta
  • een boterham met jam
  • een boterham met muisjes
  • een boterham met pindakaas

Karel sopt zijn boterham met bruine suiker in warme melk.

Koud, Geertrui Daem,

Ze zette me een kop koffie en een boterham met choco voor.

De droogte, Herman Brusselmans,

Na een boterham met dikke chocopasta ga ik op de fiets naar mijn werk.

http://www.pscw.uva.nl/sociosite/MOKUM/index.html,

Ontbijt en lunch met het gezin, de boterham met kaas en een glas melk, worden verruild voor een hapje en een drankje onderweg.

de Volkskrant,

Hij trok zijn kleren uit, zette de pick-up uit zonder de plaat op te bergen, liep naar de keuken en kwam terug met een boterham met pindakaas op zijn vuist.

De hangende man, Koos van Zomeren,

in voorzetselgroep


  • bij de boterham
  • op de boterham
  • tussen de boterham

Rauwkost is lekker bij de boterham en heeft bovendien een reinigende werking op het gebit en masseert het tandvlees.

http://www.bop.vgc.be/didmat/gvo/vobinho.html

België is een land van beleg, maar kaas vervangt steeds meer vlees en vleeswaren op de boterham.

De Standaard,

Kinderen mogen zoetigheid op de boterham, nadat ze een boterham met hartig beleg hebben gegeten.

http://www.degarve.nl/

Bij de broodmaaltijd 's middags kan je gerust wat fruit tussen je boterham leggen.

http://www.vig.be/

( (vooral) in België)
  • soep met boterhammen

Ik ging witloof maken met hesp en kaas. Het zal soep met boterhammen zijn.

Sierens & Co, Arne Sierens,

met substantief ervoor


  • een paar boterhammen
  • een pakje boterhammen
  • een stapel boterhammen

Na een paar boterhammen en een kop soep stapte hij op zijn fiets voor een tochtje door de omgeving.

Het Primus Inter Pares Project, Kasper van Zuilekom,

De boekentas van zijn broer, waarin het pakje boterhammen zat dat zijn moeder voor hem had klaargemaakt.

Engelen van het duister, Jan Siebelink,

Op haar gemak maakte ze kannen koffie, thee, soep en een stapel boterhammen.

Het Primus Inter Pares Project, Kasper van Zuilekom,

met telwoord ervoor


  • twee boterhammen
  • vier boterhammen

Wij zitten op krukjes die na het ontbijt op elkaar worden gestapeld. Het keukentafeltje met het formicablad kan worden dichtgeklapt zodat het allemaal geen plaats inneemt. Al die ochtenden dat we op die krukjes, aan dat tafeltje hebben ontbeten – een kop warme melk, en twee boterhammen met boter en aalbessenjam die mijn moeder zelf heeft gemaakt.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Een dolgedraaide workoholic keert de sleur van elke dag schone sokken en elke dag vier boterhammen in een trommeltje de rug toe en arriveert aan het strand.

NRC,

met bezittelijk voornaamwoord


  • haar boterhammen
  • hun boterhammen
  • jouw boterhammen
  • mijn boterhammen
  • onze boterhammen
  • zijn boterhammen

En zo zat ze na een half uur met haar boterhammen op schoot de krant te lezen in haar opgeruimde flat.

Mooi was Maria, Marijke Höweler,

En ze droegen allemaal grote koeltassen waarin hun frisdranken zaten en hun koffie en hun boterhammen want van zo een open dag bij de vijver krijg je honger.

Zoals zand tussen de vingers, Jos Ghysen,

Zijn boterhammen zitten in een grote doos netjes ingepakt.

De handschoen, Michel Dedain,

met onbepaald voornaamwoord


  • wat boterhammen

Er werden snel wat boterhammen gesmeerd die ze in de auto opaten.

De Standaard,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


boterham 2.0

maaltijd waarbij men boterhammen eet; broodmaaltijd

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Algemene voorbeelden


We zitten met z'n allen bij de boterham in een grote kamer van het herenhuis op nummer 5 van de Korte Meer dat vergane glorie uitstraalt.

De Standaard,

Goed poetsen is vooral een vast ritme aanhouden, gewoon altijd op het zelfde moment van de dag bijvoorbeeld: - 's morgens bij het opstaan, - 's middags na de boterham - 's avonds voor het slapen gaan.

http://www.bambodino.nl/index.htm

boterham 3.0

iemands inkomen; iemands levensonderhoud

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

Algemene voorbeelden


Nu zorg ik voor onze boterham, later zal Eva het misschien doen.

Gras, Clem Schouwenaars,

Beleggers, wees erbij, zegt Van Duijn - die zijn boterham door beleggers besmeerd ziet – desalniettemin. De aandelenmarkten gaan het in 2003 te verwachten economische herstel namelijk op niet al te lange termijn ("het worden spannende weken") verdisconteren.

De Telegraaf,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • zijn boterham verdienen
  • zijn eigen boterham verdienen
  • zijn eigen boterhammen verdienen

Hij kan z'n eigen boterham verdienen met z'n eigen winkeltje en is inventief genoeg om de financiële gaatjes, die af en toe opdoemen, toch te vullen.

Meppeler Courant,

Twee decennia later, in 1981, verdienden nog 560 inwoners hun boterham met de diamantbewerking.

De Standaard,

Geld verdienen is al vanaf mijn afstuderen op mijn 22e een vanzelfsprekendheid. Als een soort mantra in mijn kop gebeiteld: 'ik wil met mijn eigen handen mijn eigen boterhammen verdienen.' Financiële onafhankelijkheid als diepgevoelde noodzaak.

https://susanvanderbeek.nl/ondernemen-met-hart-en-ziel/,

met adjectief ervoor


( Vaak gevolgd door een voorzetselgroep met aan, in of met.)
  • een aardige boterham verdienen
  • een dikke boterham verdienen
  • een dik belegde boterham verdienen
  • een dikbelegde boterham verdienen
  • een goedbelegde boterham verdienen
  • een goede boterham verdienen

De voormalige speler van ADO, VVV, Roda JC, VVV, Chicago Sting, FC Den Haag, Sparta en FC Utrecht heeft vanaf het moment dat hij bij Roda fullprof werd, er altijd voor gezorgd dat hij een aardige boterham verdiende aan het voetbal.

NRC,

Zo "regeert" de "heilige" Babi-Sali over honderdduizenden joden van Marokkaanse afkomst. Met massa's komen ze een dag per jaar naar Netivoth om hem te zien [...]. Politici van links en rechts vermengen zich onder de vrome menigte [...]. Het is dus niet zo verwonderlijk dat in de schaduw van deze heiligen reeksen koffiedikkijkers, handlezers, waarzeggers en sterrenwichelaars een dikke boterham verdienen.

De Standaard,

Aanstaande vrijdag is het medium te zien in een eenmalig programma op RTL 4 [...]. M. bestrijdt dat zij het leed van de studiogasten exploiteert. Ze heeft, naar eigen zeggen, een meer verheven doel: 'Mensen minder bang maken voor de dood. Ik wil laten zien dat ze hun geliefden weer ontmoeten als ze doodgaan.' Dat ze er een dik belegde boterham aan verdient, vindt ze geen probleem.

de Volkskrant,

Het Theehuis was een prima draaiende zaak. Daar was door hard te werken een goede boterham in te verdienen.

Meppeler Courant,

In essentie onderscheidt een projectontwikkelaar zich van alle andere aanbieders doordat hij op risico aan de slag gaat. Hij koopt bijvoorbeeld een stuk grond, ontwikkelt daar een aantal woningen op, start de verkoop en begint te bouwen. Als daar tenminste genoeg belangstelling voor bestaat. In een markt waarin aan alles gebrek was ging dat vrijwel altijd goed en was er een goede boterham mee te verdienen.

http://www.debouwer.nl/index.htm

Hij herinnerde zich dat vier van zijn voorvaderen een goede boterham aan de kunst hadden verdiend en besloot ook een poging te wagen.

De doosjesvuller en andere vondsten, Janwillem van de Wetering,

  • iemands eigen boterham

"Er zijn er nogal wat die zuchten en sakkeren dat ze een zondag of een weekend moeten 'opofferen'. Maar ze weten wel dat hun eigen boterham ervan afhangt. Als de school niet genoeg nieuwe leerlingen inschrijft, hangt hun job eraan.

http://www.klasse.be/archieven/archieven.taf?actie=detail=2089

Vaste verbindingen