burcht


burcht 1.0

kasteel zoals dat voornamelijk in de middeleeuwen gebouwd werd, dat toendertijd behalve voor bewoning ook dienst deed als versterkte vesting en dat daartoe uitgerust is met dikke, hoge, van kantelen voorziene muren en torens met schietgaten en vaak omringd is door een slotgracht of een hoge aarden wal of gebouwd is op een moeilijk bereikbare hoogte

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een burcht…

is een gebouw

  • [Bouw] is rondom voorzien van dikke muren met kantelen; heeft meestal versterkte torens die voorzien zijn van schietgaten en die zich vaak op de hoeken bevinden; heeft een sterk beveiligde toegangspoort; is, wanneer ze in een vlak landschap ligt, vaak omringd door een slotgracht die men moet oversteken via een ophaalbrug of door een kunstmatig aangelegde, hoge aarden wal
  • [Soort] is een kasteel
  • [Functie] diende vroeger voor bewoning door de burchtheer en zijn entourage en als versterkte vesting; is nu meestal een toeristische bezienswaardigheid; werd ook soms gebruikt als gevangenis
  • [Plaats] werd vaak gebouwd op een moeilijk bereikbare hoogte, zoals een steile rots
  • [Tijd] dateert meestal uit de middeleeuwen of een vroegere periode
  • [Gebruiker] werd bewoond door de middeleeuwse adel

Algemene voorbeelden


Kruisen en kapelletjes, herinneringen aan beroofde en vermoorde pelgrims die niet tijdig bescherming hadden kunnen vinden in een van de vele burchten.

Na de siësta, Paul Koeck,

In het toilet, een onderaardse kerker uit de tijd van obscure burchten en dolende ridders, kan ik niet rechtop staan.

Kamer; Aarde, Marleen Nelen,

Tijdens een korte sanitaire stop had Bert zijn vader gelukkig de affectie voor ringwegen uit het hoofd gepraat, zodat ze moeiteloos op kilometers afstand voorbij Poitiers, Niort en Bordeaux waren geglipt, terwijl ze genoten van prachtige landschappen bezaaid met kastelen en burchten, en de geur van het Zuiden in hun neusgaten lokte.

De Openbaring, Tom De Cock,

Combinatiemogelijkheden


met koppelwerkwoord


  • een burcht lijken

De tuinmuren rond het gebouw rezen uit de bult. Er was daar nauwelijks plaats voor wat groen, 't leek wel een burcht waartegen schamele huizen stonden aangebouwd.

Reis naar de begeerte, Kris Peeraer,

Het Belang van Limburg zou vandaag contact opnemen, maar Tina hoorde er nog niks van… Interelectra lijkt wel een versterkte burcht, niemand komt er door. Niet de huisdokter, niet de PVDA. Het systeem is dat er geen rekening wordt gehouden met de achtergrond van de wanbetalers. Zijn ze van kwade wil of zijn ze wanbetaler door overmacht? Het zal Interelectra worst wezen.

http://home.tiscali.be/be077857/medische/cfs/verhalen/dagboek1.html,

met adjectief ervoor


  • een adellijke burcht
  • een forse burcht
  • een houten burcht
  • een imposante burcht
  • een middeleeuwse burcht
  • een machtige burcht
  • een militaire burcht
  • een oude burcht
  • een sombere burcht
  • een stoere burcht
  • een trotse burcht

Door het raam zie ik het stadje Eisenach met daarachter een heuvel met een oude burcht.

Het onvermogen, Giovanni Peirs,

't Is met de bekendheid van de Bedelmuziek te Toulouse altijd zo gesteld geweest, alsof een schilderij van Vermeer of Seghers aldoor onder de keldertrap van een adellijke burcht in Opper-Silezië bleef hangen.

NRC,

In Trakai staat de trotse burcht uit die tijd. Vytautas' eerbiedwaardige kop staat langs het pad dat over twee bruggen naar de burcht loopt.

De Standaard,

In het midden van een grote plas staat op een eiland een forse burcht in baksteen.

De Standaard,

"Luxemburg is ten onrechte bekend als een land van banken. Men vindt er ook stoere burchten, verscholen in donkere bossen, rijke musea en gerenommeerde restaurants", dichtte de copywriter van Crédit Lyonnais de voorbije lente in de meeste Vlaamse kranten.

De Standaard,

Deze hoofdmanswoning was de Kinkhorst. Mr. Oostingh, die veel geschreven heeft over Drenthe, vertelt dat het gebouw vijf verdiepingen hoog was en dat er zoveel vensters in waren aangebracht als dagen van het jaar. Het moet dus wel een machtige burcht geweest zijn.

Meppeler Courant,

De Van Amstels woonden waarschijnlijk in Ouderkerk in een zogenoemd motte-kasteel, een versterkte houten burcht op een heuvel, die in 1204 door Kennemers werd verwoest.

NRC,

Slot Scharfenberg dateert van 1227 en is daarmee een van de oudste nog bestaande kasteeltjes in de vrijstaat Saksen. Het heeft, zoals een middeleeuwse burcht betaamt, een reeks verwoestingen achter de rug sinds Balthasar von Maltitz er een van de eerste bewoners was.

NRC,

Het Gravensteen, een sombere burcht die uit de 12de eeuw dateert, is overweldigend.

http://www2.vlaanderen.be/ned/sites/overheid/vlabroch_n/inhoud.htm

De Vredenburg was een militaire burcht, gebouwd door de Spanjaarden in de 80 jarige oorlog.

http://www.antenna.nl/deeez/s26utreg.html

De casa grande die zij zich gebouwd hadden, was meer dan een groot huis, het was tegelijkertijd bedrijfsgebouw en vesting, als een middeleeuwse burcht.

Een broer in Brazilië, Beb Vuyk,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een versterkte burcht
  • een vervallen burcht

Het was pas toen de Noormannen in de 9e eeuw de streek binnenvielen en leegplunderden dat de graaf van Vlaanderen op deze plaats een versterkte burcht bouwde waarrond een woonkern groeide.

http://www.zeebruggeport.be/mbz/index.asp?p=106

Zinnenprikkelende motieven als vervallen burchten en abdijen, grillige rotsen, watervalletjes, afwisseling van berg en dal aksentueren het pittoreske landschap.

De Standaard,

in voorzetselgroep


  • op een versterkte burcht lijken

Achter ons viel het ijzeren hek automatisch in het slot. 'Bang voor dieven?' vroeg ik achteloos, om maar iets te zeggen. 'Wat!' riep Nico verontwaardigd, 'Grieken stelen niet.' Van opzij zag ik Lia's mond vertrekken in een sarcastische grijns. 'Ik wil het graag geloven,' antwoordde Margriet voor ons beiden, 'maar waarom lijkt je villa dan op een versterkte burcht?'

In liefdes naam, Greta Seghers,

  • de poort van een burcht
  • de schietgaten van een burcht
  • de tinnen van een burcht

Hij wist dat hij raaskalde zoals een ridder in de maneschijn voor de tinnen en de schietgaten van een burcht.

Het verdriet van België, Hugo Claus,

Toen de Romeinse stormrammen de poort van de burcht inbeukten, maakten de 967 verdedigers zelf een eind aan hun leven.

De Standaard,

voorafgegaan door als


  • als een burcht

Steden die oorspronkelijk als een burcht op een heuvel zijn gebouwd.

Kriblijn, Barber van de Pol,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


burcht 1.1

plaats die dermate beveiligd is dat ze ontoegankelijk is voor al wie er niet gewenst is

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een burcht…

is een plaats

      Algemene voorbeelden


      De huidige balie staat als een bastion direct achter de ingang: een grote achtkant met meters ruimte hierin, waarin medewerkers grote afstanden moeten lopen en, als ze in het midden staan, onbereikbaar lijken voor het publiek. Het lijkt ook alsof de bibliotheek alleen toegankelijk is als je deze burcht weet te passeren.

      http://www.lood.nl/loodontwerpers.html

      Het verpauperde zwarte getto van South Central is een bron van weerkerende geweldsuitbarstingen en sociale onrust die de neiging van de welgestelde Angeleno's versterken om zich te verschansen in hun luxe burchten in wijken als Beverly Hills.

      NRC,

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • een halve burcht
      • een veilige burcht

      Je huis, dat moest de veilige burcht zijn in een gevaarlijke wereld, maar het kan het water niet houden, de stijgende vIoed van ijzig zout water die hoger rijst en hoger.

      De dronken kanarie, Jan Gerhard Toonder,

      Maar ik kan je geruststellen; ik was geen minderjarige gangster of ben daarom tenminste niet achter de dikke muren van een tehuis gezet. Een jongere was ik. Gewoon een jongere, waarrond een kamer, waarrond een peloton opvoeders, waarrond een halve burcht, waarrond een bos, waarrond hekkens.

      Weledelgestorven heer Roger Van de Velde; Over Roger Van de Velde, Dimitri Verhulst,

      met adjectivisch voltooid deelwoord


      • een bewaakte burcht
      • een versterkte burcht

      De Duitsers herstelden de schade en maakten van Zeebrugge een versterkte burcht die ze opnamen in hun Atlantikwal.

      http://www.zeebruggeport.be/mbz/index.asp?p=106

      In de school lag een rouwregister dat je kon gaan tekenen. In die tijd liep je er vrij in en uit. Het was nog geen versterkte burcht geworden. Dat was na weer een ander ongeluk gebeurd, goddank in een andere gemeente. Iemand moest veel geld aan dat ongeval hebben verdiend want nadien kregen alle scholen poorten of hekken.

      Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

      De volksverhuizingen naar cyberspace gebeuren immers op een moment dat [...] de gewone stedeling zijn 'prison cell house' gaat barricaderen met zwaar traliewerk en gepantserd metaal en de welgestelde stadsbewoner zich terugtrekt in zijn bewaakte burcht, de angst voor misdaad en epische drugsoorlogen wordt gebruikt om de aantasting van de burgerrechten te rechtvaardigen, en Minister van Arbeid Robert B. Reich waarschuwt voor de 'afscheiding van de rijkere klassen'.

      http://www.dma.be/cvb/as/kino-eye/deteksten/as11a.htm

      Het is niet de bedoeling om uw woning volledig "inbraakvrij" te maken, want dat zou betekenen dat u uw woning zou moeten veranderen in een versterkte burcht.

      http://www.brugge.be/

      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      burcht 1.2

      plaats die aan iemand toebehoort en waar die heer en meester is en geen tegenstand duldt en ondervindt; instelling die aan iemand toebehoort en waar die heer en meester is en geen tegenstand duldt en ondervindt; eigen gebied; eigen terrein

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een burcht…

      is een instelling; is een plaats

          Algemene voorbeelden


          Favoriet Richard Groenendaal moest in eigen burcht zijn meerdere erkennen in Adri van der Poel, 36 al maar zegedriftig als een jongeling, in de achtste wedstrijd om de Superprestige veldrijden.

          De Standaard,

          Op Landbouw bijvoorbeeld laat een directeur-generaal via een woordvoerder weten dat zijn bijbanen onder zijn privacy vallen, tenzij ze voortvloeien uit zijn hoofdfunctie. Bij Financiën, de burcht van minister Kok, kan men dezelfde redenering optekenen. Wel geven deze topambtenaren aan welke bijbanen ze verrichten omdat ze topambtenaar zijn.

          NRC,

          burcht 1.3

          plaats waar een bepaald gedachtegoed, een bepaalde bevolkingsgroep of een bepaald gebruik volstrekt en onaantastbaar overheerst, waardoor alternatief gedachtegoed, andere bevolkingsgroepen of een alternatief gebruik er helemaal geen kans krijgen; instelling waar een bepaald gedachtegoed of een bepaald gebruik volstrekt en onaantastbaar overheerst, waardoor alternatief gedachtegoed of een alternatief gebruik er helemaal geen kans krijgen

          Betekenisbetrekking


          metafoor

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een burcht…

          is een instelling; is een plaats

              Combinatiemogelijkheden


              met adjectief ervoor


              • een conservatieve burcht
              • een liberale burcht
              • een mannelijke burcht
              • een oninneembare burcht
              • een onneembare burcht
              • een protestantse burcht
              • een rode burcht

              Major nam het Britse roer over op een moment dat de economie wegzonk in een diepe en langdurige crisis. Dat hierbij ook het zuidoosten van Engeland - een conservatieve burcht - getroffen werd [...] speelt in niet geringe mate mee in de afgang van de regeringspartij in de jaren negentig.

              De Standaard,

              Voortaan konden de progressieve loges het gemengd karakter van de in principe uitsluitend mannelijke loges omzeilen door stelselmatig op ieder van hun rituele zittingen één van de werkplaatsen van de Droit Humain uit te nodigen. Het spreekt vanzelf dat men vanuit deze obediëentie wat graag meewerkt aan de afbouw van wat nog grotendeels een uitsluitend mannelijke burcht is.

              http://home.planetinternet.be/~pin34989/AndriesVandenAbeele/AVDA284.htm

              Ik wist wat hij liefhad en hoezeer hij liefhad en dat liefhebben voor hem het allerbelangrijkste was. Daarom was hij ook zo een kwetsbare vader, geen rots van zekerheid, geen oninneembare burcht van koele nuchtere stroefheid.

              De lange geboorte, Lut Ureel,

              Onder impuls van Jean Calvin worden de reformatorische standpunten in een veel meer juridische vorm gegoten. Het geloof bleef echter de politiek domineren. In de protestantse burchten leidde dit tot een theocratische opvatting van de staat als een instrument van het geloof.

              http://allserv.rug.ac.be/~frvandun/Texts/Rechtsfilosofie/RFgent-0.htm,

              In Ukkel, van oudsher een liberale burcht, spelen altijd wel elementen van lokale aard mee.

              De Standaard,

              De waarschijnlijkheid dat iemands stem er iets toe doet is immers oneindig klein. Dit geeft mij de moed om met overtuiging mijn stem uit te brengen op mijn oude vriend Arie de Jong, die na een verblijf in de Tweede Kamer, in de Staten terugkeert. Bij de uitgang ontmoet ik Henk Neuman, die informeert of ik soms mijn burgerplicht heb verricht. Hij de zijne: het Benoordenhout zal wel nooit een rode burcht worden.

              NRC,

              De thuisploeg schoot uitstekend uit de startblokken (9-2), vooral omdat het blok van kapitein Lefevere een onneembare burcht bleek voor de Brabantse aanvallers.

              De Standaard,

              Het uitstekende Italië werkte zich in de knoei door vroeg in de match een penalty te missen, maar als de overigens voortreffelijk leidende Belgische ref Köpke had weggestuurd, was Duitsland zwaar in de problemen geraakt. Hoewel de Mannschaft in het laatste halfuur ook met tien een oninneembare burcht bleek.

              De Standaard,

              met adjectivisch voltooid deelwoord


              • een gesloten burcht
              • een versterkte burcht

              Omdat noch de prolifererende concurrentie, noch de tactiek van de versterkte burchten wenselijk of houdbaar is, moet een andere weg worden bewandeld: wederzijds respect, complementariteit, verhoging van de onderwijskwaliteit, versterking van de concurrentiële positie in Europees perspectief.

              De Standaard,

              Onder de Zwitser Gabriël Fragnière had het Europakollege inderdaad grote inspanningen geleverd om niet langer als een gesloten burcht in Brugge over te komen.

              De Standaard,

              Ergens ook de onvermijdelijke Classico gedronken aan een kraampje tegenover een versterkte burcht van een missiepost - hoge muren waarin glasscherven zijn gecementeerd, en prikkeldraad rond de poort.

              Een jaar als (g)een ander, Kristien Hemmerechts,

              met voorzetselgroep


              Voorzetsel: van

              • een burcht van het socialisme
              • een burcht van klerikale opvoeding
              • een burcht van uniformdiscipline

              Maar ook Brugge en Gent houden aan de traditie terwijl het lyceum van de Grauwe Zusters in Roeselare, ooit een burcht van uniformdiscipline, het sinds kort op "de juiste kleuren" houdt.

              De Standaard,

              Wat is er aan de hand in Luik en Charleroi, de burchten van het Waalse socialisme?

              De Standaard,

              Een zwartrok die tot leraar is gebombardeerd, tot onbevoegde maar onbeperkte heerser in een burcht van clericale opvoeding in een bisschoppelijke provinciestad, hoe gedraagt die zich?

              Tussen tuin en wereld, Paul De Wispelaere,

              Woordfamilie


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              burcht 1.4

              omgeving waarin men zich beschermd weet tegenover de buitenwereld; iets waardoor men zich veilig voelt

              Betekenisbetrekking


              metafoor
              Betrokken betekenissen 1.0 : 1.4

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              Een burcht…

              is een omgeving

                  Algemene voorbeelden


                  In de psalmen vinden wij bijvoorbeeld: 'Heer, U heb ik lief, mijn sterkte zijt Gij, mijn toevlucht, mijn burcht, mijn bevrijder.'

                  http://users.pandora.be/dirk.viaene/geloof5.htm,

                  Sinds de raid op de Generale Maatschappij bouwden heel wat bedrijven zich - met allianties en aandeelhouderssyndicaten - om tot burchten. Ze zijn beter in staat om aanvallers af te slaan.

                  De Standaard,

                  Combinatiemogelijkheden


                  met adjectief ervoor


                  • een vaste burcht

                  Een bepaald liedje of een melodie had ik er niet van kunnen maken, maar zo nu en dan herkende ik toch duidelijk een flard van het gezang 'een vaste burcht is onze God, een toevlucht voor de zij-hijnen.'

                  Het schot, Hilbert Kuik,

                  met adjectivisch voltooid deelwoord


                  • een versterkte burcht

                  Hij gelooft sterk in de bijdrage van intellectuelen en kunstenaars in het ontmantelen van de versterkte burcht waarin Europa zich dreigt te verschansen, terwijl het agressief zijn privileges verdedigt.

                  De Standaard,

                  met voorzetselgroep


                  Voorzetsel: tegen

                  • een burcht tegen de moderne tijd

                  Hij valt voor de voeten van Moeder, omarmt haar benen en roept: 'Mamma, mamma! Ze zeggen dat dit Engeland is!' 'Ah, Engeland.' De Vader. 'De mahoniehouten stilte van de bourgeoisie. Het gewijde licht in de salon. Thee, gesprekken in de bibliotheek. Porto, kameraadschap op school, de universiteit. Een vaste burcht tegen de moderne tijd, de massa, het materialisme, de snackbar...' Maar de Moeder zegt beslist: 'Niks Engeland, allang niet meer, nooit bestaan.'

                  Een soort Engeland, Robert Anker,

                  Vaste verbindingen


                  burcht 2.0

                  ondergrondse verblijfplaats van sommige zoogdieren zoals vossen, dassen, bevers en konijnen die bestaat uit verschillende gangen die meestal uitmonden in een centraal woonverblijf en die ook op verschillende plaatsen uitgangen heeft

                  Betekenisbetrekking


                  metafoor
                  Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

                  Semagram (extra betekenisinformatie)


                  Een burcht…

                  is een ruimte

                  • [Bouw] bestaat uit verschillende ondergrondse gangen die uitmonden in een centraal woonverblijf; heeft bovengrondse uitgangen op verschillende plaatsen; bestaat in het geval van een beverburcht ten dele uit een dam in het water die gebouwd is met door de dieren gevelde bomen
                  • [Functie] dient als woonplaats voor dieren; is vaak een goed verborgen schuilplaats voor de bewoners
                  • [Ontstaan] is door de dieren zelf gegraven of gebouwd
                  • [Plaats] bevindt zich onder de grond; bevindt zich in het geval van een beverburcht ten dele onder water
                  • [Gebruiker] wordt gebruikt door families of kolonies vossen, dassen, bevers of konijnen

                  Algemene voorbeelden


                  Het zou me verbazen mocht er in de buurt van de Menkhoeve, en zeker in de zavelige streek tussen Grobbendonk en Viersel, geen vossenfamilie haar burcht hebben.

                  Memoires van een kerkuil, Robin Hannelore,

                  Onder de grond graven dassen hun burcht, een netwerk van gangen en kamers.

                  http://www.dasenboom.nl

                  De fretjes worden in de konijnenburcht losgelaten. Meestal gebruikt men minstens twee dieren omdat anders de konijnen blijven rondlopen in hun gangenstelsel zonder de burcht te verlaten. Komt het konijn toch vluchtend uit zijn schuilplaats dan wordt het gevangen door middel van netten, een hond, een getrainde roofvogel of neergeschoten.

                  http://gallery.uunet.be/darkmoon/fret_herkomst.html

                  Combinatiemogelijkheden


                  met adjectief ervoor


                  • een ondergrondse burcht

                  Hamsters leven alleen op de lössgronden in Zuid- en Midden-Limburg. In akkers graven ze ondergrondse burchten.

                  http://www.dasenboom.nl

                  Woordfamilie


                  Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                  Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen