correlaat

Kunst, religie en filosofie zijn drie niveau's van de absolute geest, dat wil zeggen van de geest die volledig zichzelf begrijpt. Dit gebeurt in de kunst door middel van het zinnelijke aanschouwen, in de religie door middel van het voorstellen en in de filosofie door middel van het begrip. Deze systematische volgorde heeft een correlaat in de geschiedenis. De absolute geest manifesteerde zich in de kunst. De christelijke religie vormde de volgende stap. De gedachte, dat god in zijn zoon mens wordt, dat dit tot een verlossing van de schepping moet leiden en dat god in de geest van de gemeente aanwezig blijft is nog op de natuur betrokken. Vooral in de middeleeuwen was deze religie het middelpunt van de cultuur. In de nieuwe tijd vanaf Descartes neemt de filosofie hoe langer hoe meer haar positie over. Wat in de voorstelling van de religie als triniteit gedacht is, wordt tenslotte puur begripsmatig uitgedrukt.

De Afdeling Agronomie van de ULB, die onder de Faculteit Wetenschappen en de Polytechnische Faculteit valt, stelt zich de vraag van haar verantwoordelijkheid om practici op te leiden die rekening kunnen houden met de weerslag en de gevolgen (sociaal, politiek, technisch, economisch, ecologisch, gezondheid) van hun praktijk, met name inzake ontwikkelingssamenwerking en biotechnologische vernieuwingen. Deze feitelijke verantwoordelijkheid heeft als correlaat een rijk geheel van kennis en ervaring waarin de kwesties van duurzaamheid en ecologisch risico een rol spelen (onvoorziene gevolgen van de menselijke tussenkomst in de natuur, in tegenstelling tot de beslotenheid van het laboratorium).

Een noodzakelijk correlaat van de rechtsstaat is daarom de scheiding der machten. Wat heb je immers aan papieren fundamentele rechten als je ze niet kan afdwingen, als je machteloos staat tegenover de overheid? Zolang de overheid alle macht in één hand concentreert, is de rechtsstaat een lege doos.