dark pattern

Met verleidende marketingtechnieken, breinmanipulatie en hyperpersonalisatie prikkelen bedrijven consumenten dusdanig dat ze constant aan het koopinfuus hangen. Ze weten van ons wanneer we ziek zijn, ons onzeker voelen of zin hebben om te kopen. Door bizarre dataverzamelingen weten bedrijven zelfs eerder wat we nodig hebben dan wijzelf. Het is soms zo spot on dat we vermoeden dat we worden afgeluisterd. En het gebruik van misleidende tactieken zoals dark patterns (denk aan onjuiste 'aftelklokken' en nep-reviews), leiden ertoe dat we soms niet anders kunnen dan op die koopknop klikken.

Door gebruikers opnieuw te vragen of ze al dan niet gepersonaliseerde reclameboodschappen willen ontvangen, en dat nu te doen via ingewikkelde keuzemenu's, gaat KBC volgens Dobbelaere-Welvaert nog een stap verder. 'Het merendeel van de gebruikers zal die keuzemenu's meteen wegklikken, waardoor ze automatisch met alles akkoord gaan. Het is een schoolvoorbeeld van wat in het jargon een dark pattern wordt genoemd, een misleidende gebruikersinterface die speciaal werd ontworpen om mensen keuzes te laten maken die ze eigenlijk niet willen maken.'

Terug naar de cookiepop-ups. De meerderheid staat bol van de manipulatieve vormgeeftrucs. Deze dark patterns zijn bedacht om je tot waanzin te drijven of zo moedeloos te maken dat je uiteindelijk op 'ja-haaa' klikt. Santos constateerde dat de helft van 560 door haar onderzochte formulieren niet deugt. Vaak wachten 'consent management platforms' (de bedrijven die de cookiespop-ups ontwerpen en beheren) je keuze niet eens af.

Dark patterns zijn technieken die gebruikt worden op websites of applicaties om consumenten te misleiden, beïnvloeden, dwingen of te manipuleren. [...] 75,7 procent van de gecontroleerde websites maakt gebruik van minstens één dark pattern. Bij 66,8 procent werden er zelfs twee of meer aangetroffen. In vergelijking met enkele jaren geleden neemt het aantal bedrijven dat zich schuldig maakt aan dergelijke wanpraktijken toe. Zo toonde een gelijkaardig onderzoek twee jaar geleden bij 399 webshops aan dat 142 sites, oftewel een op de drie, dark patterns gebruikt.