deelfiets 1.0
(transport, verkeer en reizen; neologisme)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een deelfiets…
is een fiets; is een voertuig; is een vervoermiddel
- [Functie] dient om vervoer toegankelijker te maken, om de verkeersdrukte te beperken en om het milieu te sparen
- [Plaats] is soms stationbased (dus met een vaste ophaal- en terugbrengplek) en soms free-floating (dus zonder vaste ophaal- en terugbrengplek)
- [Bezitter of eigenaar] wordt verhuurd of beschikbaar gesteld door een bedrijf of organisatie
- [Waardering] wordt enerzijds gezien als een innovatieve manier om milieuvervuiling tegen te gaan, anderzijds (in het geval van free-floating deelfietsen) als een veroorzaker van overlast
Algemene voorbeelden
De deelfiets kent twee vormen: stationbased en free floating. De eerste fiets moet naar een vaste locatie worden teruggebracht. Het klassieke en succesvolle voorbeeld is de OV-fiets van NS. Er zijn nu 8.500 OV-fietsen, volgend jaar komen er 6.000 bij. De tweede fiets kan overal worden achtergelaten, althans op plaatsen waar fietsen mogen worden geparkeerd. Deze vrijheid kan worden beperkt met geofencing, waarbij de fiets alleen binnen een zone kan worden gebruikt.
In amper twee maanden heeft de 'deelfiets' zijn plek opgeëist in de openbare ruimte van Amsterdam en Rotterdam. Je vindt ze in rekken, leunend tegen bomen of midden op de stoep. De aanbieders zijn lokale [...] en vooral buitenlandse bedrijven [...] die er enkele duizenden 'vrij' hebben verspreid. Met een app zijn ze te gebruiken. Fietsen kan vanaf vijftig cent per half uur en aangekomen op bestemming zet je de fiets op 'pauze'. Elk fietsenrek is een potentiële inleverlocatie.
Of deelfietsen beter werken met stations waar je ze stalt of als vrije vloot: daarover verschillen Schimmelpennink en Haverman van mening. Schimmelpennink ziet meer succesvolle projecten met stallingen, Haverman gelooft dat je écht met je deelfiets op je eindbestemming moet kunnen aankomen. Maar een combinatie is wellicht ook mogelijk. Beide idealisten zijn van één iets overtuigd: een fiets moet fietsen. Stilstand kost de maatschappij geld, zeker bij stations. Tegelijkertijd, zegt Haverman, moeten we van die stilstand van deelfietsen ook weer niet zo'n probleem maken. 'Ik verbaas me erover dat er zoveel discussie is over die stilstaande strooifietsen, maar niet over al die auto's. Die staan nog veel meer stil en nemen veel meer ruimte in.'
Afgelopen maand werden duizenden deelfietsen van internationale bedrijven de stad in gerold. Ze worden lukraak in fietsenrekken en op de stoep geparkeerd en nemen kostbare openbare ruimte in, tot grote ergernis van veel Amsterdammers. De plaag wordt zo erg ervaren, dat bewoners uit woede de fietsen in de gracht gooien. De reactie van de gemeente? Verbieden totdat er een oplossing is, in de vorm van beleid.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een kleine deelfiets
- een Nederlandse deelfiets
- een nieuwe deelfiets
- de slimme deelfiets
Plots stonden ze overal in Brussel: de oranje fietsen van OBike. Zonder enige aankondiging verspreidde de start-up uit Singapore vorige vrijdag honderden kleine deelfietsen zonder versnellingen kriskras in de binnenstad.
Chinese metropolen staan tjokvol met felgekleurde deelfietsjes. Deze zomer doken ze ook in Nederland op. Amsterdam heeft er genoeg van en gaat ze weghalen. 'De deelfiets is niet meer weg te denken.' De eerste levensvatbare Nederlandse deelfiets – de OV-fiets – was begin deze eeuw een regelrechte doorbraak. Geen gedoe meer met mopperige stallinghouders die je paspoort of 300 gulden borg (contant) en ingevulde formulieren eisten, maar gewoon even je lidmaatschapspasje laten zien en je kreeg een fiets in je handen gedrukt.
Vanaf 1 september is er een nieuwe deelfiets beschikbaar: de slimme deelfiets. Het is een 'free floating' fiets die je via een gps-tracker op je smartphone kunt lokaliseren, ontlenen en eender waar opnieuw achterlaten.
met telwoord ervoor
- 1000 deelfietsen
Vanaf mei 2011 staan er 1000 deelfietsen 'Blue-bike' ter beschikking in een veertigtal grote treinstations verspreid over heel België. 'Blue-bike' is een nieuwe dienst waarbij de NMBS-Holding en FIETSenWERK tegen een voordelig tarief fietsen te huur aanbieden. Op die manier hebben treinreizigers een bijkomend duurzaam alternatief om hun voor- en natraject op een snelle en efficiënte manier af te leggen.
met ander, nevengeschikt substantief
- deelfietsen en deelscooters
De stad verplicht een vergunningsaanvraag voor free-floatingsystemen omdat ze een eventuele wildgroei aan dergelijke initiatieven onder controle wil houden, de veiligheid ervan wil gegarandeerd zien en een bovengrens aan het aantal deelfietsen en -scooters in stand wil houden om het openbaar domein niet te veel te belasten.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als deel van een samenstellende samenstelling
Etymologie
| Aard herkomst | inheems woord |
|---|---|
| Vroegste datering | 2011 |
| Samenhangende woorden (betekenis) | leasefiets; ov-fiets; strooifiets; swapfiets |
deelfiets 2.0
(transport, verkeer en reizen)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een deelfiets…
- [Omvang concreet] kan tot een relatief klein pakket worden teruggebracht door de framedelen te scheiden
- [Vorm] heeft kleinere wielen dan een gewone fiets en een naar verhouding hogere stuurstang en zadelpen
- [Deel] heeft een frame dat in delen uiteen kan worden genomen; heeft framedelen die met bouten aan elkaar vastzitten
- [Functie] dient als vervoermiddel dat gemakkelijk kan worden meegenomen (bv. in een trein of auto) en worden opgeslagen (bv. in een kleine woning)
- [Gewicht] is relatief licht
- [Gelijkenis] kan net als een vouwfiets snel tot een compacter formaat worden teruggebracht en lijkt ook wat vorm betreft op de vouwfiets
- [Onderscheid of tegenstelling] verschilt van een vouwfiets omdat het frame daarvan niet in meerdere delen kan worden gescheiden
Algemene voorbeelden
Een deelfiets kun je met enkele bewegingen in een voor- en een achterstuk splitsen en een vouwfiets heeft scharnierende onderdelen.
De eerste vouwfietsen werden al rond 1900 ontwikkeld en waren bestemd voor militair gebruik [...]. Er waren slimme nieuwe frames met kleine wielen, een hoog stuur en een scharnier in het midden. Daarnaast had je deelfietsen, die in twee helften te scheiden waren en samengevoegd toch een normale fiets vormden. Zo kon een fiets mee in de kofferbak van de auto, of in de trein.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- luxe deelfiets
Vouw- en deelfietsen zijn in te delen in vier verschillenden typen: compacte vouwfiets, vouwbare stadsfiets, luxe vouw- of deelfiets, goedkope vouwfiets. De compacte vouwfiets is door middel van een aantal handelingen op te vouwen tot een compact pakketje. Omwille van de compactheid is dit soort fietsen voorzien van kleine wielen. Goede compacte vouwfietsen blijven stabiel staan als je ze hebt opgevouwen.
met ander, nevengeschikt substantief
- vouwfietsen en deelfietsen
- vouwfiets of deelfiets
Welke typen vouwfietsen zijn er? Vouw- en deelfietsen zijn in te delen in vier verschillenden typen: compacte vouwfiets, vouwbare stadsfiets, luxe vouw- of deelfiets, goedkope vouwfiets.