degen 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een degen…
is een steekwapen; is een wapen
- [Afmeting] mag bij het schermen maximaal 110 centimeter lang zijn met een 90 centimeter lange kling
- [Gevoelsindruk] is scherp en heeft een buigzame kling
- [Vorm] is lang en dun met een driehoekige, dunne kling
- [Deel] heeft een handvat (pistoolgreep of Franse greep) met een kom of schelp en een scherpe punt
- [Functie] werd gebruikt bij het duelleren, later als modeaccessoire door de burgerij en is nu een sportattribuut bij het schermen (schermwapen)
- [Ontstaan] is voortgekomen uit het scherpere rapier dat op zijn beurt weer ontwikkeld is uit een zwaard
- [Container] wordt soms in een schede gedragen
- [Gewicht] mag bij het schermen maximaal 770 gram wegen
- [Onderscheid of tegenstelling] is zwaarder en gevaarlijker dan een floret en wordt in tegenstelling tot een sabel niet gebruikt om mee te houwen
Algemene voorbeelden
De degen is ongeveer even lang als de floret en de sabel. De kling is breder, driehoekig in doorsnede en heeft een bloedgeul.
Deze man is een degenslikker. Een degen is een soort zwaard. De man steekt de degen zo diep mogelijk langs zijn mond in zijn keel.
Toen de meeste Europese landen de openbare en ook dodelijke duels verboden, evolueerde het duel al snel tot een sport waarbij het rapier vervangen werd door de ongevaarlijke degen.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- de degen trekken
- de degen stoten
Toen Karel van Mansfeld tijdens een woordenwisseling van de aartsbisschop met Hendrik van Brederode tussenbeide wilde komen, wekte hij zelf de irritatie van de kerkvorst op. Mansfelt trok zijn degen en kon door de omstanders slechts met moeite in bedwang gehouden worden.
In de tijd dat de burgers van Verona hun degens trokken voor de zoveelste burentwist en Hollanders met Utrechters jarenlang onderhandelden over de Zwammerdam, had het autoritaire zuiden van Italië de best ontwikkelde bureaucratie in Europa, en waren Palermo en Napels rijker en sterker dan Florence, Venetië of Dordrecht.
Hij stoot de degen door het tapijt waar achter Polonius staat en er klinkt ook keurig een hevige kreet van pijn maar wat niet klopt is de weerstand die David voelt.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- getrokken degens
Dan stelt de republikeinse garde zich op met getrokken degens en de eerste eregasten komen binnen.
in voorzetselgroep
- aan je degen rijgen
In een poging om haar 's nachts te schaken, wordt hij door een ongelukkige val aan zijn eigen degen geregen: hij zakt 'stervend' in elkaar.
Voor de jongste verfilming van The Three Musketiers koos regisseur Paul W.S. Anderson voor een verassende componist. De Oostenrijker Paul Haslinger link je niet meteen met een periodieke film vol hofdames en koene ridders die de vijand aan hun degen rijgen.
Ik zat met Evelien in de zon en we keken naar de jongens die aan het schermen waren. Nou, niet echt schermen. Ze hadden twee takken gevonden en leefden zich daar nu mee uit. Edward was aan het winnen [...]. "Het spijt me beste vriend maar ik heb je zojuist aan mijn degen geregen," zei hij met een schittering van opwinding op zijn gezicht.
- met de degen
- met degens
In de finale tegen Rusland (45-43) raakte Angelo Mazzoni in zijn partij tegen Alexander Beketov gewond door een stoot met de degen boven het oog.
Vier dagen later trok het gezelschap naar het bos van Saint-Germain, waar Manet en zijn criticus elkaar met degens te lijf zouden gaan. Geen van beiden wist iets van schermen af maar volgens een politierapport, vochten ze met "zoveel geweld" dat hun degens verbogen raakten.
Het duelleren met degens tot de dood nam in populariteit af mede door de opkomst van het dan steeds preciezere pistool.
- op de degen willen
Ene Croisset wilde op de degen met Béraud, maar men bracht hem onder het oog dat Béraud een volleerd schermmeester was.
met ander, nevengeschikt substantief
- degen, floret of sabel
- floretten, degens en sabels
- zwaarden en degens
Wat ooit een duel op leven en dood met degen, floret of sabel moet zijn geweest, is nu welbeschouwd een hoogontwikkelde vorm van tikkertje.
Schermen is een unieke en fascinerende sport. Het wordt tegenwoordig als topsport beoefend door atleten wier snelle, ingewikkelde bewegingen met hun floretten, degens en sabels doelbewust zijn gericht op het doorbreken van de verdediging van de tegenstander terwijl hun eigen raakvlak verdedigd blijft.
'Men maakte in Solingen vierhonderd jaar geleden al de klingen voor de zwaarden en degens van vorstelijke legers.'
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als deel van een samenstellende afleiding
Overige woordfamilieleden
degen 1.1
(sport en recreatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Degen…
is een categorie
- [Groep] behoort samen met floret en sabel tot de categorieën bij het schermen
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] staat toe dat het gehele lichaam trefvlak is, waarbij alleen met de punt van het wapen treffers gemaakt mogen worden
- [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] kent, in tegenstelling tot floret en sabel, geen recht van aanval
- [Betrokkene] wordt zowel door mannen als vrouwen uitgeoefend
- [Instrument] wordt uitgevoerd met een degen
Algemene voorbeelden
De basistechniek van degen lijkt op die van de floret, maar is aangepast door tactische overwegingen die worden opgelegd door een grotere schermafstand, het afwezig zijn van conventies en het onbeperkte raakvlak.
Ze willen dat hun spectaculaire degen, een wapen dat vrouwen zes jaar geleden voor het eerst ter hand namen, wordt toegevoegd aan het olympisch programma. Daar prijkt nu voor vrouwen nog slechts de floret, een ingewikkelde discipline met voor leken moeilijk te begrijpen conventies. Degen is eenvoudiger, de eerste treffer geldt.
Combinatiemogelijkheden
met substantief ervoor
- het onderdeel degen
Aan de gouden medaille die de Italiaanse ploeg op het onderdeel degen behaalde, kleefde een beetje bloed.
De Voorburgse kwam dinsdag op haar favoriete onderdeel degen niet verder dan een plaats in de achtste finales.
met substantief erachter
- degen mannen
- degen vrouwen
De equipewedstrijden beginnen vrijdag met degen (mannen).
Op degen (vrouwen) zijn dat Pernette Osinga, Rebecca van Emden, Nicolette Tiedink en Jos Hofman-Clark, op floret (vrouwen) schermt Indra Angad-Gaur.
in voorzetselgroep
- op degen
Op degen kwam de ervaren Arwin Kardolus nog het verst.
De eerste wereldkampioenschappen waar vrouwen op degen konden uitkomen vond plaats te Denver 1989.