doublet 1.0
(numismatiek en valuta)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een exemplaar
- [Geheel] behoort tot een verzameling, bijvoorbeeld een postzegel- of muntenverzameling of een boekencollectie
- [Doel of bestemming] kan verkocht worden of geruild worden tegen iets anders (bv. tegen een nieuwe munt of postzegel of een nieuw boek)
- [Waardering] is niet zo belangrijk, aangezien eenzelfde exemplaar al tot de verzameling behoort
- [Gelijkheid] is van precies hetzelfde type als een ander exemplaar in de verzameling
Algemene voorbeelden
Veel verzamelaars gebruiken de bijeenkomsten van hun postzegelvereniging voor het ruilen en verkopen van hun doubletten.
In dat artikel [...] beschrijft Schlegel in totaal 147 verschillende typen munten [...]. In zijn artikel heeft Schlegel bij de meeste van zijn beschrijvingen onvermeld gelaten dat per type ook een of meerdere doubletten aanwezig waren. In totaal moeten er toen, als we oude beschrijvingskaarten mogen geloven, alles samengeteld zo'n 230 dubbele exemplaren zijn geweest.
De totale cataloguswaarde van de verzameling (zonder het massagoed dus niet de doubletten).
doublet 2.0
(sport en recreatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een bridgebod; is een spelregel
- [Functie] heeft als doel punten te vermeerderen
- [Activiteit of handeling] is een speciale manier van bieden
- [Toepassingsgebied of bereik] is een onderdeel van het bridgespel
Algemene voorbeelden
De oostspeler, Cabanes, deed het uitstekend door daarna het bieden nog open te houden met doublet, waarop Gautret uiteraard 4Schoppen bood.
Als je volgens de LTC 9 slagen kan maken en je hebt 9 troeven, dan is het 4 klaveren bod van de tegenstander rijp voor een doublet en kan je hoog scoren, vooral bij een kwetsbare tegenstander, terwijl je zonder deze wetenschap niet snel zal doubleren, want als ze het halen, krijgen ze de manche bonus.
Het is wellicht nuttig te weten wat D (doublet), R (redoublet), P (rondpas), A (arbitrale score) en V (spel is vervallen) betekenen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
doublet 3.0
(sport en recreatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een paar; is een groep
- [Leden] bestaat uit twee spelers
- [Toepassingsgebied of bereik] is een team bij petanque
Algemene voorbeelden
Pétanque is een sport tussen twee ploegen van ieder drie spelers (tripletten). Bij tripletten beschikt iedere speler over twee boules. Ook is toegestaan twee spelers tegen twee spelers (doubletten) en één speler tegen één speler (individueel). Bij doubletten en individueel beschikt iedere speler over drie boules.
Petanque is een sport waarbij tegen elkaar word opgesteld: 3 spelers tegen 3 spelers (tripletten), 2 spelers tegen 2 spelers (doubletten) of 1 speler tegen 1 speler (man tegen man of individueel).
Men speelt met z'n tweeën (doublet) of drieën (triplet).
Vervanging van één speler in doubletten of van één of twee spelers in tripletten is slechts toegestaan, zolang de wedstrijd nog niet is begonnen (door middel van een fluitsignaal of aankondiging) en op voorwaarde dat de vervanger(s) niet waren ingeschreven voor de wedstrijd in een andere ploeg.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
doublet 4.0
(sport en recreatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een dubbel schot; is een paar
- [Ontstaan] is aan de orde, wanneer in één beweging twee kleiduiven geschoten worden
- [Instrument] wordt geschoten met een geweer met hagelpatronen
- [Object betroffen] is een raak schot op een hoogvliegende en een laagvliegende kleiduif vanuit dezelfde vliegrichting
- [Toepassingsgebied of bereik] werd oorspronkelijk uitgevoerd bij de echte jacht, maar wordt nu voornamelijk toegepast op kleiduivenschieten
Algemene voorbeelden
Bij double trap worden uitsluitend doubletten geschoten [...]. Bij de doubletten vliegt er 1 duif hoog en 1 duif laag, echter wel in dezelfde vliegrichting.
Er wordt op een post zowel enkele kleiduiven geschoten als doubletten. Bij een doublet komt er zowel uit het hoge als het lage huis een kleiduif, op praktisch hetzelfde moment.
Ter verduidelijking "doubletten" zijn twee stukken geschoten praktisch op hetzelfde ogenblik en praktisch in een beweging.
doublet 5.0
(sport en recreatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een visvangst; is een paar
- [Ontstaan] is aan de orde, wanneer twee vissen aan één hengel binnengehaald worden
- [Instrument] wordt gevangen met één hengel en doorgaans met één stuk aas
Algemene voorbeelden
De eerste worp direct een doublet: een schar en een mooie lipvis van 17 cm. Even later ook twee scharren tegelijk.
Daarna begint Maurice, eerst gewoon met telkens 1 schar tegelijk. Dan vang ik nog een doubletje van maatse wijting en schar. Maar Maurice doet het niet voor minder dan een doublet scharren.
Een doublet of triplet is bij het vissen op schar eerder regel dan uitzondering.
Wel handig: op de haak bevroren pieren blijven tijdens de worp goed zitten! De aanbeten bleven komen, regelmatig wisten we een doublet of [...] een triplet het strand op te slepen: Sjoerd met een mooi doublet: wijting en schar.
doublet 6.0
(gezondheid, geneeskunde en zorg)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een lens; is een voorwerp
- [Deel] bestaat uit twee losse lenzen die gecombineerd zijn
- [Materiaal] is van glas of van doorzichtige kunststof
- [Doel of bestemming] heft een bepaalde negatieve werking die een enkele lens kan hebben op
- [Functie] wordt gebruikt om iets mee te bekijken of te fotograferen
Algemene voorbeelden
De lens is een doublet dat zo is geslepen dat onder één atmosfeer drukverschil de juiste vorm wordt aangenomen.
Een doublet bestaat uit twee verkitte lenzen waardoor de kleurschifting van twee kleuren is gecorrigeerd.
De 2-lenzer of Doublet heeft het voordeel op een enkele lens dat deze al beter is gecorrigeerd tegen, wat wij noemen lensfouten.
Vaste verbindingen
doublet 7.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een imitatie; is een voorwerp
- [Deel] bestaat uit meestal twee op elkaar geplakte delen
- [Materiaal] kan gedeeltelijk van (minderwaardige) edelsteen zijn, maar ook van glas of van synthetisch materiaal
- [Functie] wordt gebruikt om te dragen of om op frauduleuze wijze te verkopen als een kostbaardere edelsteen
- [Kostbaarheid] lijkt heel kostbaar, maar is dit dus niet
- [Gelijkenis] lijkt precies op een dure, kostbare edelsteen, bijvoorbeeld op een diamant, een robijn, een smaragd of een saffier
Algemene voorbeelden
Samengestelde edelstenen (doubletten en tripletten) zijn geslepen stenen die uit twee of meer delen bestaan. De delen kunnen uit natuurlijk materiaal bestaan, maar het is ook mogelijk dat ze gedeeltelijk natuurlijk of gedeeltelijk synthetisch zijn, of gedeeltelijk uit glas bestaan.
Vanwege de waarde van smaragd komen er verschillende doubletten in de handel voor. Het grootste deel bestaat uit twee delen kleurzwakke stenen zoals bijvoorbeeld bergkristal die met een smaragdgroene kit aan elkaar gelijmd zijn. Het onderste deel kan ook synthetisch spinel of glas zijn.
Vervalsingen van edelstenen zijn bijvoorbeeld strass, glas, doubletten en synthetische stenen die een al-dan-niet geslaagde imitatie geven.
Bij deze vorm van fraude is het ene deel van een speciaal soort glas en het andere deel van diamant. Dat heet een doublet.
doublet 8.0
(taal en taalkunde; literatuur en theater)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een herhaling; is een tekstgedeelte
Algemene voorbeelden
Voorts wijst hij op de voor Marcus typische "doubletten". Zo wordt het wonder van de broden tweemaal verteld.
Bij de lectuur was hem opgevallen, dat er bij vergissing een doublet was ontstaan: hij had voor het tractaat Over de roem, dat hij onlangs aan Atticus had gestuurd, een inleiding gebruikt, die reeds aan het begin van het derde boek van de Academica stond.
Deze theorie zou dan de oplossing zijn voor de "doubletten en herhalingen" die in dit boek voorkomen. Als het Hooglied een verzameling van losse liefdesliederen is, verbaast het niet dat er herhalingen zijn.
doublet 9.0
(wetenschap; taal en taalkunde)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een woordpaar; is een paar
- [Leden] bestaat uit twee (of eventueel meerdere) woorden die qua vorm op elkaar lijken
- [Samenstelling] is een paar of setje woorden
- [Herkomst of oorsprong] gaat terug op één etymologische basisvorm
- [Ontstaan] kent voor beide woorden een andere etymologische ontwikkeling
Algemene voorbeelden
Zowel de ĕ als de ē hebben zich analogisch over het hele paradigma verbreid, waardoor een doublet ontstaan is: twee gelijkwaardige vormen naast elkaar. Later hebben veen en ven allebei een eigen betekenis gekregen.
Het kan ook gebeuren dat hetzelfde woord in de brontaal zich op twee manieren ontwikkelt in een taal die eruit voortkomt of later nog eens in een andere vorm geleend wordt (zie hieronder). In zo'n geval is sprake van een doublet. In het moderne Frans zijn op deze manier vrij veel doubletten uit het Latijn ontstaan.
Doublet is in de etymologie de benaming voor een groep van twee of meer woorden in dezelfde taal met verschillende vormen en over het algemeen ook verschillende betekenissen, maar met een gemeenschappelijke oorsprong.
Het Frans, hoewel uit het Latijn geëvolueerd, heeft zelf echter niet minder rechtstreeks uit het Latijn ontleend dan het Nederlands. Zo heeft het nu verscheidene honderden "doubletten" van woorden, het ene geëvolueerd, het andere rechtstreeks ontleend.
doublet 10.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een woordpaar; is een paar
- [Leden] bestaat uit twee woorden die qua vorm op elkaar lijken
- [Samenstelling] is een paar van twee woorden
- [Structuur] bestaat uit twee woorden die een andere vorm hebben, maar hetzelfde betekenen of uit twee semantisch verschillende woorden die door letterverwisselingen en letterveranderingen uit elkaar gevormd zijn
- [Functie] wordt gebruikt als stijlfiguur, als woordgrapje of in een woordspelletje
Algemene voorbeelden
Die vlieger gaat ook op voor woordparen. U weet wel: eenzaam en verlaten, bedrogen en bedot, wis en zeker, frank en vrij, open en bloot. Er bestaan overigens niet alleen doubletten, maar ook triplets.
Een doublet is een woordpaar met de eigenschap dat door steeds één letter te veranderen het ene woord in het andere kan worden omgezet, waarbij alle tussenvormen ook bestaande woorden moeten zijn.
Een voorbeeld: (klok, kaas) is een doublet, een verbindende woordketen is (klok, klos, klas, kaas) [...]. Bij een variant hierop is het toegestaan dat naast het veranderen van een letter ook een willekeurige letter aan het woord toegevoegd of verwijderd wordt. Het paar (oog, appel) is dan een doublet, met als omzettende keten: oog, loge, lopen, palen, lappen, appel.
doublet 11.0
(sport en recreatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een paar
- [Ontstaan] is aan de orde, wanneer in één worp twee dezelfde getallen gegooid wordt
- [Instrument] wordt met twee dobbelstenen gegooid
- [Waardering] levert meestal een dubbel puntenaantal of een dubbel aantal zetten op
Algemene voorbeelden
Doublet. Wanneer met beide dobbelstenen hetzelfde aantal ogen wordt gegooid - bijvoorbeeld vijf en vijf - dan wordt de worp verdubbeld.
Als hetzelfde nummer verschijnt op beide dobbelstenen, bijvoorbeeld, 2-2 of 3-3 (doubletten genoemd), mag de speler vier zetten doen in plaats van twee.
Na een "doublet", dat is een worp waarbij beide dobbelstenen eenzelfde aantal ogen hebben, moet men nog een keer met de dobbelstenen gooien.
Wanneer beide dobbelstenen een gelijke waarde hebben dan wordt dit een doublet genoemd.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
doublet 12.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een jasje; is een kledingstuk
- [Constructie] loopt vaak onder uit in een punt
- [Deel] heeft soms mouwen (maar kan ook een singlet zijn) en wordt gesloten door een rijgkoord of knopen (meestal op de borst)
- [Materiaal] is van leer, stof of zelfs van metaal
- [Functie] wordt gedragen als kledingstuk, in eerste instantie als een beschermend korset voor mannen (ook onder een maliënkolder), maar later ook als taillejasje
- [Plaats] wordt gedragen over de romp
- [Tijd] is een kledingstuk uit de (late) middeleeuwen (gebruikelijk van de 14e tot de 17e eeuw)
- [Gebruiker] werd oorspronkelijk alleen door mannen gedragen, maar later als jasje zowel door mannen als vrouwen
Algemene voorbeelden
Tot de 15e eeuw was het de bedoeling om je doublet over een blouse te dragen met er nog overheen bv een mantel of tuniek [...]. Later na de 15e eeuw zag je mannen ook doublets op zichzelf dragen, gemaakt van de mooiste stoffen.
In die tijd werd het korset populair onder de mannelijke bevolking. Onder de kleding werd het zogenaamde 'doublet' gedragen, gemaakt van ijzer. Het beschermde het lichaam tegen kou en verwondingen [...]. In de eeuw die daarop volgde namen vrouwen het dragen van een doublet over. In deze tijd was het ongepast om de vrouwelijke vormen te laten zien en daarom werden de borsten platgedrukt.
Een maliënkolder biedt wel bescherming tegen steekwapens maar weinig tegen slagwapens. Om die klappen toch op te vangen werd er een wambuis (dik vest) of doublet onder gedragen.
Dit doublet is gemaakt van synthetisch leer, maar heeft een mooie afgedragen look. Hij is recht aan de voorkant en sluit met een knoop lus sluiting.
Een gambeson is als het ware een dik gewatteerd vest, dat in twee vormen gedragen werd: als basisbescherming onder het maliënkolder of als pantservest op zich [...]. De gambeson begon in de 13e eeuw steeds populairder te worden en evolueerde later verder tot zogenaamde "doublet" waar plaatstalen quirassen aan werden bevestigd.
doublet 13.0
(biologie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een schelp
- [Vorm] is schelpvormig
- [Leden] bestaat uit twee schelpkleppen en is van binnen leeg
- [Samenstelling] heeft twee helften (kleppen) verbonden door de slotband
- [Plaats van herkomst] kan bv. op het strand gevonden worden
- [Kostbaarheid] is voor sommige soorten zeer zeldzaam om te vinden
Algemene voorbeelden
Stevige strandschelp: geel witte stevige schelp, ovaal en symmetrisch van vorm, vaak met gegroefd oppervlak, losse kleppen gemakkelijk te vinden, doubletten zijn zeer zeldzaam.
De meeste schelpen zijn van de grote zwaardschede. Die zitten steeds met twee aan elkaar, als 'doosje'. Schelpenverzamelaars zeggen: als doublet.
Deze tweekleppige schelp wordt zelden als doublet op het strand gevonden en sommige komen bijna fossiel over.
Noorse hartschelp [...]. In zijaanzicht lijkt een doublet op een hart, vandaar de naam 'hartschelp'. De toevoeging 'Noorse' verwijst naar een deel van het verspreidingsgebied (Noorwegen).
doublet 14.0
(natuurkunde en astronomie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een doublet…
is een elektronenpaar; is een paar
- [Deel] bestaat uit twee elektronen met een tegengestelde spin of aswenteling
- [Toestand algemeen] bevindt zich binnen een orbitaal of golffunctie
Algemene voorbeelden
Een orbitaal is dus de 90%-waarschijnlijkheidsruimte waarbinnen men maximaal twee elektronen kan aantreffen. Elektronen die enkel verschillen door hun spin noemt men doubletten of gepaarde elektronen.
Wanneer twee elektronen bij elkaar zitten spreekt men van een doublet of een elektronenpaar. Vanaf 4 elektronen worden er doubletten gevormd (uitgezonderd voor de K-schil). De elektronen die een doublet vormen bezitten een tegengestelde spin.
Twee elektronen in hetzelfde orbitaal en met tegengestelde spin vormen een elektronenpaar of doublet.