esbattement 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een esbattement…
is een toneelspel
- [Tijd] was populair in de rederijkersliteratuur van de vijftiende en zestiende eeuw
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is ontspannend, vaak komisch en satirisch
- [Gelijkheid] is door zijn komische thema en naar zijn vorm verwant met de klucht en de sotternie
- [Onderscheid of tegenstelling] staat tegenover het ernstige, belerende zinnespel
- [Onderscheid of tegenstelling] is binnen de categorie van komische rederijkersstukken te onderscheiden van kluchten en sotternieën door een complexere intrige en de uitgesproken hekelende bedoeling
Algemene voorbeelden
In Amsterdam worden negen rederijkers veroordeeld tot een bedevaart naar Rome vanwege de opvoering van een esbattement dat spot met de geestelijkheid. Op de laatste dag van het jaar 1533 veroordelen schout, burgemeesters en schepenen van de stad Amsterdam negen rederijkers tot een boetetocht naar de heilige stad Rome, vanwege een drie dagen daarvoor opgevoerd esbattement (toneelstuk, klucht).
esbattement 2.0
((vooral) in België. Is naargelang van de context schertsend of pejoratief op te vatten.)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een esbattement…
is een handeling
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] wordt gekenmerkt door losbandigheid of buitensporigheid, vaak ook liederlijkheid
- [Waardering] wordt schertsend, ironisch of moreel als negatief afgewezen
Algemene voorbeelden
Het duo zet hun tocht verder. Ze dolen doelloos door de straten, urineren tegen huizen, blowen, vechten, zuipen en stelen: ze leven in hun eigen wereld, een wereld zonder volwassenen. Als beesten. In Washington Square Park geraken ze in een gevecht verwikkeld. Ze laten een neger voor halfdood achter. Zomaar. Parallel met hun esbattementen, loopt het verhaal van twee meisjes: Ruby en Jennie.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- financiële esbattementen
- nachtelijke esbattementen
- seksuele esbattementen
Toen het laatste doek viel over zijn financiële esbattementen en hij tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld werd, bleef bij fans alleen wat meewarigheid en bij zijn vijanden enig leedvermaak over.
Voor de uitermate losbandige, gewelddadige en corrupte politicus Dave Dilbeck in Striptease, die met het oog op zijn herverkiezing het potje van zijn seksuele esbattementen koste wat het wil gedekt wil houden, stond namelijk J. Herbert Burke model - een Republikeins Congreslid dat in 1978 wegens onwelvoeglijk gedrag in een topless-bar werd gearresteerd.
Hij was een avondje uitgeweest, en in de loop van de nachtelijke esbattementen zijn sleutels kwijt geraakt. Blijkbaar heeft hij dan geprobeerd om via een regenpijp naar binnen te klimmen, met een fatale val tot gevolg.
esbattement 2.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 2.0 : 2.1 |
|---|
Algemene voorbeelden
Uit een diep portaal stapt er plots eentje op mij toe en houdt mij staande [...], slechts met een knipoog, getuite lippen en dan een hoofdbeweging naar een hotelletje, iets verder. Ik aarzel [...]. Maar dan kom ik weer tot mezelf. Ik [...] zet mijn weg voort. Ondanks [...] alle respect voor deze dames, acht ik de tijd nog niet gekomen om, bij onherroepelijk gebrek aan andere kansen, mij over te geven aan betaald esbattement.