exoterisch 1.0
Algemene voorbeelden
De hypotese dat de echte leer van Plato niet in zijn bewaarde dialogen te vinden zou zijn, maar in het mondeling onderricht binnen de Academie, vond vooral aanhangers bij die geleerden die gefrustreerd waren door het literaire, weinig systematische karakter van de platonische dialogen [...]. De dialogen waren geschreven voor de buitenwacht: het waren teksten die bedoeld waren om sympatie te kweken en leerlingen te werven. De echte leer werd gereserveerd voor de ingewijden in de Academie: naast de exoterische Plato was er dus een esoterische.
Bij bestudering van godsdiensten van alle tijden en alle culturen vindt men steeds twee soorten informatie: • in de eerste plaats exoterische of algemeen bekende conventies (rituelen, kerkarchitectuur, geopenbaarde lectuur, enz.) Maar bijna altijd ook • esoterische of geheime leer, die alleen bekend is aan een kleine kring van ingewijden.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- exoterische kennis
- exoterische leer
Om te beginnen geeft hij aan dat de kerk al in een heel vroeg stadium onderscheid maakte tussen esoterische en exoterische kennis. In dat verband haalt hij de legendarische vondst van Morton Smith aan. Smith ontdekte in 1958 in een klooster in Mount Saba, Israël, een overgeschreven brief van kerkvader Clemens van Alexandrië (tweede eeuw van onze jaartelling). Deze Clemens schrijft over een (tot nu toe nooit gevonden/geopenbaard) geheim evangelie van Marcus en spreekt over de waarheid volgens het geloof en een echte waarheid: Want niet alle waarachtige dingen moeten aan alle mensen worden gezegd.
Niet alleen Jezus past dit onderscheid tussen algemene, openbare kennis en die geheime of esoterische kennis toe, dat deden álle grote meesters in hun tijd. Ook Boeddha, bijvoorbeeld. Vandaar dat alle godsdiensten dat verschil kennen tussen die algemene (geloofs)kennis, ofwel de exoterische leer, en die geheime kennis, ofwel de esoterische leer.
exoterisch 2.0
Algemene voorbeelden
Kruize beschrijft twee geloofswijzen. 'Exoterisch geloven' draait om geloof van buitenaf, in een God als de volkomen Andere, ver weg. Daar horen termen bij als 'Jezus is zaligmaker en Gods enige zoon'. En de overtuiging dat de mens zondig en nietig is. Zulke dogma's sluiten mensen uit, meent Kruize. Zij voelt zich meer thuis bij 'esoterisch geloof' dat van binnenuit komt, gebaseerd is op een innerlijke zoektocht, zonder vaststaande waarheden. God is onderdeel van het menselijk wezen.
Nog steeds gebruiken veel ontstoorders specifieke wondermiddelen als kastjes, zouten, metalen en kruiden om het onzichtbare in huizen en op slaapplekken te stabiliseren. De geomantie is in dit geval gereduceerd tot woonhuisgeomantie. Velen werken exoterisch en benaderen de werkelijkheid met meetapparatuur. Ze richten zich vooral op aardegebonden krachten, die ze met hun wil en middelen 'bestrijden' [...]. Veel minder bekend zijn de geomanten die esoterisch werken, de holisten, die meer spiritueel gericht zijn en zich bezighouden met de aarde-hemel-verbinding.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- exoterische kennis
Exoterische kennis is kennis van het hoofd die je van buitenaf is bijgebracht. Dogmatiek is exoterische kennis, je kunt dat bestuderen. Esoterische kennis is kennis verkregen door openbaringen uit de geestelijke wereld, dus kennis van binnenuit. Een openbaring is esoterische kennis, die je alleen kunt ervaren.