geslachtsgebonden

Voor veel geslachtsgebonden aandoeningen geldt dat er alleen onderscheid gemaakt kan worden tussen mannelijke en vrouwelijke embryo's. Daar bekend is dat als regel alleen jongens deze aandoeningen kunnen krijgen, worden na de bepaling van het geslacht alleen de vrouwelijke embryo's overgebracht naar de baarmoeder.

"Ik kan begrijpen dat wie al drie jongens heeft ook wel eens een meisje wil, maar vindt dat dergelijke technieken alleen mogen worden gebruikt om de levenskwaliteit te verhogen." Daarmee bedoelt Demeester gezinnen waarin een geslachtsgebonden erfelijke ziekte voorkomt.

Ook de groep aan de VU hecht grote waarde aan de ontwikkeling van preïmplantatiediagnostiek, vooral poollichaampjes-diagnostiek en zaadcelscheiding om mannelijke nakomelingen uit te sluiten bij geslachtsgebonden ziekten.

Er zijn wereldwijd ongeveer dertig centra die PGD in een klinische setting toepassen. In Nederland gebeurt PGD momenteel alleen in het Academisch Ziekenhuis in Maastricht. Daar is PGD-onderzoek mogelijk bij geslachtsgebonden aandoeningen, zoals bijvoorbeeld de spierdystrofie van Duchenne en bij bepaalde structurele chromosoomafwijkingen.

De tweede variant heet geslachtsgebonden albinisme. Deze vorm komt namelijk alleen bij jongens tot uiting. Zij hebben het gen van hun moeder meegekregen via het X-chromosoom. Meestal zijn de kenmerken van albinisme dan beperkt tot de ogen.

Het prettige is namelijk, dat het hele complex van Siamese aftekening, de blauwe ogen inkluis, wordt bepaald door één niet geslachtsgebonden (autosomale) recessieve erfelijkheidsfactor (Cs).

In 1992 vond de Nijmeegse klinisch-geneticus Nine Knoers, geholpen door moleculair-geneticus Bernard van Oost en kinderarts Leo Monnens, precies zo'n erfelijk bepaald defect. Het ging om een defect verantwoordelijk voor de meest voorkomende vorm van NDI, de geslachtsgebonden NDI. Het gewraakte gen bleek te liggen op het X-geslachtschromosoom en te coderen voor de vasopressine-receptor, de moleculaire 'antenne' die vasopressine herkent en in reactie daarop de waterkanalen activeert.

X-gebonden (geslachtsgebonden) dominante overerving. Er is sprake van X-gebonden dominante overerving wanneer er een mutatie (verandering) is op het X-chromosoom die dominanter is dan de gezonde variant.

X-gebonden (geslachtsgebonden) recessieve overerving. In sommige families zie je in opeenvolgende generaties dat vooral jongens een bepaalde eigenschap of ziekte hebben, zoals kleurenblindheid, bloederziekte (hemofilie), een spierziekte of verstandelijke achterstand.

Achromatopsie betreft alle kleuren en is niet geslachtsgebonden.

Tot het publieke leven behoren politiek, economie, cultuur. Het private leven is het domein van de zorg, de opvoeding, de huishoudelijke taken. Lange tijd was die scheiding strikt geslachtsgebonden: de werknemer (m) tegenover de huishoudster (v).

Zoals reeds opgemerkt worden de goudamadines onderverdeeld in roodkop, zwartkop en geelkop. De kleuren van de koppen vererven geslachtsgebonden. Zwartkop en geelkop vererven recessief ten opzichte van roodkop, met andere woorden roodkop is dominant over zwartkop en geelkop.

De Heilige Birmaan wordt erkend in zes kleuren, de meest klassieken onder deze Point kleuren zijn: de Seal Point (een donker bruine tot zwarte aftekening) en de Blue Point (een Blauwgrijze aftekening). Later kwam hierbij de kleur Chocolate Point (de verdunde kleur van Seal Point welk een Chocolademelk bruine aftekening heeft). De Lilac Point (de verdunde kleur van Blue Point welk een ijsachtige kleur grijs met een rosé gloed heeft). Weer later werd de kleur rood ingefokt. Dit is een verhaal op zich daar de kleur rood geslachtsgebonden vererft. Een Red Point is dus altijd een kater. Ook de kleur Rood kent zijn verdunde kleur en er word dan gesproken over Crème Point.

De bank gaat daarbij uit van de hypothese - niet de voorspelling - dat de leeftijds- en geslachtsgebonden participatie in het arbeidsproces op het huidige niveau blijft.