kastanje


kastanje 1.0

bruine vrucht van de kastanjeboom
Zowel in toepassing op de eetbare vrucht van de tamme kastanjeboom (Castanea sativa) als op de niet-eetbare vrucht van de wilde kastanje of paardenkastanje (Aesculus). De eetbare kastanje is aan een kant bol en aan de andere kant iets platter, heeft een meer hartvormige of driehoekige vorm die aan de onderkant spits toeloopt in een pluisje en zit in een bolster met lange naalden. De niet-eetbare wilde kastanje of paardenkastanje is doorgaans groter dan de tamme, meer bolrond en zit in een bolster met korte stekels.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een kastanje…

is een noot; is een vrucht; is een plantendeel; is een zaak

  • [Kleur] is donkerbruin
  • [Lichtreflectie] is glanzend bruin
  • [Uiterlijk] heeft een houtachtige schil
  • [Geheel] is de vrucht van een kastanjeboom

Algemene voorbeelden


Kijk, zei hij tegen mij, een kastanje, er is een kastanje op je kop gevallen. Ik pakte hem aan. Verderop knetterde een vuurtje. Een gladde kastanje, koel en een beetje vochtig. Ik herinner me ze goed, kastanjes. Meubelbruin, gepolitoerd.

Verbroken zwijgen, J. Bernlef,

De merel was nu naar de kastanjeboom verhuisd en zat op een tak tussen de nog in hun bolsters verborgen kastanjes te zingen.

Verbroken zwijgen, J. Bernlef,

Overal lagen de uit hun bolster gebarsten kastanjes glimmend met de glans van gepolitoerde meubels in het gras.

Verbroken zwijgen, J. Bernlef,

Bo zat op de achterbank, veilig ingegespt in het kinderzitje. Vermoedelijk keek hij naar het langsrazende verkeer, of speelde hij met een kastanje.

De passievrucht, Karel Glastra van Loon,

In haar jaszak vindt ze een mandarijn. Ze pelt de vrucht en als hij met een muts vol kastanjes naar haar toe komt, stopt ze een partje in zijn mond.

De vrouw die alles had, Kees van Beijnum,

Als garnituur zijn kastanjes of vruchtencompotes zeer lekker.

http://www.xquis.com/_scripts/search_products.pl?query=16

Giet de kool af en hak de kastanjes in grove stukken.

NRC,

Rugzakken met broodtrommeltjes erin en kastanjes mee voor het herfstwerkstuk, niets vergeten.

De vrouw die alles had, Kees van Beijnum,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • kastanjes poffen
  • kastanjes pureren
  • kastanjes rapen
  • kastanjes zoeken

Als ik kastanjes had, zouden we ze kunnen poffen, denk ik.

Buiten regent het, Gerda van Erkel,

De kastanjes pureren in de keukenmachine en op smaak brengen met peper en zout.

http://www.culinair.net/index.php?action=item&m=y&table=culinair_abc&form_name=titel&id=7655

Ze raapten kastanjes en stonden plotseling zo dicht bij elkaar dat ze elkaars adem voelden.

Het verkeerde keelgat, Diane Broeckhoven,

Morgen gaan we naar het bos, kastanjes zoeken.

Verbroken zwijgen, J. Bernlef,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • gepofte kastanjes
  • gepureerde kastanjes

Gepofte kastanjes als snack op straat [...]. Ik hou van gepofte kastanjes. Als ik een venter met zijn karretje zie, maak ik altijd een praatje en koop een papieren zakje met warme kastanjes. De structuur is vergelijkbaar met die van een gepofte aardappel, met een delicate, zoete en nootachtige nasmaak.

http://www.nederlandersinturkije.nl/verslagen/gepofte-kastanjes-als-snack-op-straat/

Liefhebbers van chocolade kunnen in het Keulse chocolademuseum Imhoff-Stollwerck zien hoe deze lekkernij gemaakt wordt. Gepofte kastanjes en glühwein zijn steeds bij de hand. Kerstmarkten zijn plaatsen bij uitstek waar men de werken van ambachtslui kan bekijken, bewonderen of kopen.

De Standaard,

Kastanjepuree, ook wel puree de marrons genoemd, is samengesteld uit gepureerde kastanjes, water en zout.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

met ander, nevengeschikt substantief


  • beukennootjes, kastanjes en eikels

Een everzwijn, dat uit het bos kwam om beukennootjes, kastanjes en eikels te eten, zag al die mensen daar staan, en verschrok zich een bult.

http://users.pandora.be/pastonet/kerugma/godsdienst/advent98.html,

Vaste verbindingen


de (hete) kastanjes (voor iemand) uit het vuur halen

  1. het gevaarlijke of lastige werk voor een ander verrichten, terwijl die ander er zijn voordeel mee heeft

    Wij ondernemen actie en we vinden het niet erg om voor anderen de kastanjes uit het vuur te halen.

    Meppeler Courant,

    Hij heeft het kompas én de kaarten. En dàn laten ze hem liever ook zelf de hete kastanjes uit het vuur halen.

    De Standaard,

    Zij moesten dan maar de kastanjes uit het vuur halen voor de paria's die later beslist zouden opduiken om van een asielrecht te genieten.

    Requiem voor de geitenmelker, Robin Hannelore,

een zachte kastanje met een ruwe bolster

  1. iemand die hard overkomt, maar eigenlijk heel zachtaardig is

    Synoniem: een blanke pit in een ruwe bolster

    De binken en meiden bleken uiteindelijk zachte kastanjes met een ruwe bolster, echt aardig en bijzonder beleefd.

    De Standaard,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


kastanje 1.1

vruchtvlees van een kastanje of van kastanjes

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Kastanje…

is een stof

      Algemene voorbeelden


      Strooi de stukjes kastanje en vervolgens de geraspte kaas over de puree.

      NRC,

      kastanje 1.2

      iets wat op een kastanje lijkt
      In het voorbeeld in toepassing op het voorste deel van een penis; eikel.

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

      Algemene voorbeelden


      Haar vingers vonden meteen mijn kastanje en haar duim drukte ritmisch op de gezwollen kop.

      Een hete ijssalon, Heere Heeresma,

      kastanje 2.0

      boom waarvan de kastanje de vrucht is, hetzij de tamme kastanje (Castanea sativa), hetzij de wilde kastanje of paardenkastanje (Aesculus); kastanjeboom
      Meestal in toepassing op de wilde kastanje die als sierboom in straten, lanen, parken en plantsoenen staat. De tamme en de wilde kastanje behoren trouwens niet tot hetzelfde geslacht of dezelfde plantenfamilie, maar zijn eigenlijk twee heel verschillende boomsoorten.

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een kastanje…

      is een boom; is een plant

      • [Product of vrucht] heeft kastanjes als vrucht
      • [Toepassingsgebied of bereik] is een tamme kastanje (Castanea) of een wilde kastanje of paardenkastanje (Aesculus)

        Algemene voorbeelden


        Naast es worden linde, kastanje en zomereik geplant.

        http://www.parklaan.nl/buro.htm

        Buiten scheen de zon. De kastanjes werden al groen.

        Het Bureau. Dl. 6: Afgang, J.J. Voskuil,

        Achter de lichtgroene bladerkroon van de kastanje stond een blauwe lucht, in de binnentuinen zongen de vogels erop los.

        Hokwerda's kind, Oek de Jong,

        Een aantal bewoners klaagt al jaren over diverse vormen van overlast van de boom en heeft bij de gemeente herhaaldelijk om kappen van de kastanje verzocht.

        Meppeler Courant,

        Ze hoorde het ruisen van de kastanje met zijn zware vracht van jonge bladeren.

        Hokwerda's kind, Oek de Jong,

        De Castanea, Kastanje valt op door zijn bloei en z'n vruchten. Deze boom is vernoemd naar een een plekje in Griekenland waar altijd veel Castanea, Kastanje groeiden. De vruchten van de Castanea, Kastanje zijn eetbaar, denk maar aan de gepofte kastanjes.

        http://www.jdvandebijl.nl/nl/bomen/12/Castanea-Kastanje

        Combinatiemogelijkheden


        met adjectief ervoor


        • een knoestige kastanje
        • een statige kastanje

        Achter in de tuin stond een knoestige kastanje met takken zo dik en zo sterk dat ze zelfs de tantes zouden kunnen houden.

        Zonder genade, Renate Dorrestein,

        Het was een licht en ruim vertrek dat haar nu bijna chic leek met zijn spiegels in vergulde lijst, het zwartleren bankstel, de tot op de vloer reikende gordijnen en buiten de kruin van een statige kastanje en een weidse wolkenlucht.

        Hokwerda's kind, Oek de Jong,

        Vaste verbindingen


        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        kastanje 2.1

        hout van de kastanjeboom; kastanjehout

        Betekenisbetrekking


        metonymie
        Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Kastanje…

        is hout; is een stof

        • [Herkomst of oorsprong] is hout van de kastanje

          Algemene voorbeelden


          Kleine afgewerkte schrootjes in kastanje, eik, pin de landes, western red cedar, zijn makkelijk te plaatsen, zeer goed isolerend voor warmte en geluid, en kunnen oneffen muur wegwerken.

          http://www.woodtex.be/frame.htm,

          Vergeleken met robinia is het kastanje over het algemeen wat rechter en lichter maar ook zachter en minder duurzaam.

          http://landelijkhout.nl/pages/landelijk/palen/kastanje.php

          kastanje 3.0

          afbeelding

          ( Publiek domein )

          donkerbruine of roodbruine kleur van een kastanje; kastanjebruin; kastanjerood; roodbruin

          Betekenisbetrekking


          metonymie
          Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Kastanje…

          is een kleur

          • [Kleur] is donkerbruin met een rode gloed; is roodbruin
          • [Gelijkenis] is bruin als een kastanje

            Algemene voorbeelden


            Hoe kan je je natuurlijk bruin haar oplichten of benadrukken? - je haar krijgt een warme tint met een ton-sur-ton kleuring met acajou, violet, kastanje of rode weerschijn - met diepzwart geef je het haar een fluweelzachte glans.

            http://www.fashylook.com/default_home_nl.asp

            Ik vond dat het mens voor een aftandse pimpelaarster nog een mooie kop met haar had, goed onderhouden ook, met ingebeitelde krullen en zonder een spoortje grijs. Hooguit kon je denken dat ze het verfde, kastanje, en elke week liet permanenten.

            Engelenplaque, A.F.Th. van der Heijden,

            Had Floor naast hen gestaan, dan waren zij een stalenkaart voor haarverf geweest, met tinten die net genoeg van elkaar verschilden om een eigen naam te krijgen: kastanje, kastanjerood, donkerkastanje.

            Zuiderkruis, Pauline Slot,

            Woordfamilie


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            kastanje 4.0

            donkerbruin of roodbruin; de kleur hebbend van kastanjes

            Algemene voorbeelden


            Angelica, je zal wel geen engel zijn, engelen hebben geen donkere huid, geen kastanje haren

            http://staf-de-wilde.skynetblogs.be/archive/2007/08/01/angelica-2.html