A - bovenkledingstuk
kiel 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kiel…
is een bovenkledingstuk; is een kledingstuk
- [Afmeting] reikt ongeveer tot op het middel
- [Kleur] is vaak donkergekleurd, meestal blauw
- [Leden] bestaat uit een wijdvallend lijfje met daaraan mouwen
- [Materiaal] is meestal gemaakt van een stevige stof, bijvoorbeeld linnen of katoen
- [Functie] dient om de kleding te beschermen tijdens het werk, bijvoorbeeld werken op het land, en wordt soms ook als verkleedkleding gedragen
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een informeel kledingstuk
- [Gebruikswijze] wordt over het hoofd aangetrokken, meestal over de gewone kleren heen
- [Onderscheid of tegenstelling] heeft, in tegenstelling tot een jas of een vest, geen voorsluiting
Algemene voorbeelden
Deze directeur had de gewoonte de meest vlijtige werknemers bij zich op kantoor te roepen, hen lovend toe te spreken en, bij wijze van onderscheiding, met krijt een kruis op hun kiel te tekenen.
Zo is het dragen van een kiel in Brabant een algemeen en goed gebruik.
In het knusse winkeltje waar de petten, de zakdoeken, theedoeken, handwerkspullen, kousen, sokken, wol, overalls, kielen en werkkleding in uniforme stapeltjes waren gerangschikt was zij degene die de klanten hielp.
Wanneer hij de Graaf van Montrof was die de als stalknecht vermomde dochter van de koning in de kont kneep en de kiel van het lijf scheurde, dan schuimde hij van passie omdat hij zichzelf vanuit het donker begluurde in zijn rol.
Gij hebt af en toe een goeie schudding nodig, had hij eraan toegevoegd terwijl hij zijn handen afveegde aan zijn kiel.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- een kiel aantrekken
- een kiel uittrekken
In Antwerpen is van 15 februari t/m 9 juni een expositie te zien van Charles Fréger. Hij fotografeerde wilde mannen van Baskenland tot Bulgarije. Het gaat om rituelen waar bij mensen zich op volksfeesten verkleden, zoals wij met carnaval een kiel aantrekken.
'Hoe charmant,' zei Achterberg die zijn kiel uittrok en mij meenam naar de huiskamer.
met adjectief ervoor
- een blauwe kiel
- een blauwgeruite kiel
- een witte kiel
Verder is hij gekleed in een blauwe kiel, een bruingroene broek, viltlaarzen, klompen of schoenen van berkenbast.
Het mannenkoor zong daarna nog 'Een liedje van de zee', 'In een blauwgeruite kiel' en 'Nederland en Oranje' op de wijs van 'Land of hope and glory'.
Inez hoort opnieuw een sirene naderen, ze rent het huis binnen, en opent de voordeur, een grote ziekenwagen staat naast de stationcar, twee mannen in witte kielen stappen eruit.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: met
- (blauwe) kielen met rode zakdoeken
Gekleed in blauwe kielen met rode zakdoeken en onder leiding van P. Eykenboom werd tot in 1965 de plaatselijke bevolking veelvuldig op boeren-blaas-muziek getrakteerd.
met ander, nevengeschikt substantief
- een kiel en een pet
Ik [...] geef hem een kiel en een pet en zeg dat hij zich zondagmorgen met zijn vrouw in Oeteldonk bij de Korporaal moet melden als hofschilder van het Winterpaleis.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
B - deel van een schip
kiel 1.0
( Publiek domein )
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kiel…
is een bodembalk; is een deel
- [Vorm] is meestal langwerpig
- [Constructie] is aangelegd langs de lengteas van de romp van het schip
- [Materiaal] is meestal gemaakt van hout, soms ook van ijzer
- [Geheel] is een deel van een schip
- [Functie] zorgt voor stabiliteit en beschermt het schip bijvoorbeeld tegen kapseizen en is als het ware de ruggengraat van het schip
- [Plaats] bevindt zich aan de onderkant van een schip
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] vormt de basis vanwaaruit het hele schip wordt opgebouwd
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een ophaalbare kiel
De boot liep voor geen meter. Ik heb ook gehoord dat de Centaurs met ophaalbare kiel daar vaak lekken. Ik zou dus kiezen voor een andere boot als je per se een boot met ophaalbare kiel wilt.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- de kiel van een boot
- de kiel van een schip
De raketmotor was klaar en lag zorgvuldig ingepakt in piepschuim en krimpfolie, waterdicht en schokbestendig. Met een takel werd de motor opgehesen. Daarna werd de trailer met boot eronder gereden en toen lieten ze het pakket zakken tot het in de kiel van de boot lag.
Bij ernstige misdrijven ging men over tot het kielhalen van de betreffende persoon; waarbij deze drie maal onder de kiel van het schip werd getrokken.
in voorzetselgroep
- water onder de kiel
Nog een uur, dan waren ze bij het wantij. Het begon erom te spannen. 'Caroline, je hebt het perfect gedaan. Nog een kleine anderhalve mijl. Kijk maar door de patrijspoorten, dan kun je de prikken zien. We zijn tien minuten vroeger dan gepland. Dat is mooi, want het geeft ons iets meer water onder de kiel, maar het is lang niet genoeg voor hun schip. Dat loopt na een paar honderd meter vast'.
- een boot zonder kiel
- een schip zonder kiel
Nog een stukje de Tasman zee opgevaren. Dat was wel hobbelen zo met een boot zonder kiel.
Het is een platbodem (dus een schip zonder kiel) met een vrij spitse boeg en een 'hennegat', ook wel enigszins suggestief 'geveegde kont' genoemd.
met ander, nevengeschikt substantief
- kiel en achtersteven
- kiel en voorsteven
Na het plaatsen en schoren van de achtersteven wordt het slemphout gemonteerd, een enorm kniestuk dat kiel en achtersteven onwrikbaar aan elkaar verbindt.
De kromming van de binnenkant van de steven wordt uit de cirkelmaat bepaald. Eerst wordt op een klein vloertje de voorsteven met de overgang van kiel en voorsteven, schaal 1 op 10 uitgeslagen.
'Een Optimist met kiel en al, met zeil en al, besef je wel wat dat nieuw kost, zo'n Optimist met kiel en zeil en al?' 'Geen grote boot', zei mijn broer smalend. 'Bijna geen echte', zei mijn andere broer op dezelfde manier.