klavier


klavier 1.0

deel van een toetseninstrument dat de verzameling van op een rij opgestelde witte en zwarte toetsen omvat; bij een orgel ook het uit een reeks balkvormige pedalen bestaande voetklavier

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een klavier…

is een deel van een muziekinstrument

  • [Attribuut] kan bij een piano worden afgesloten met een klep
  • [Samenstelling] bestaat uit een rij witte en zwarte toetsen die gevat zijn in een lage houten bak met vaak links en rechts rechtopstaande zijstukken of zogenaamde bakstukken; heeft witte toetsen voor de tonen a, b, c, d, e, f, g in alle beschikbare octaven en ten opzichte van de witte een beetje inspringende zwarte toetsen voor de halve tonen tussenin
  • [Geheel] maakt deel uit van een toetseninstrument zoals een piano, een klavecimbel, een orgel, een harmonium of een accordeon
  • [Functie] dient om het mechanisme van het tonen voortbrengende gedeelte van het muziekinstrument in werking te zetten, hetzij door windladen te openen, zoals bij het orgel, hetzij door snaren aan het trillen te brengen, zoals bij een piano
  • [Aantal of hoeveelheid] wordt aangetroffen bij instrumenten met één klavier, zoals een piano, met een of twee klavieren, zoals een klavecimbel of met meerdere klavieren, zoals een kerkorgel, waarbij de handklavieren manualen worden genoemd en het voetklavier ook wordt aangeduid als de pedalen
  • [Gebruikswijze] wordt bespeeld met de vijf vingers van elke hand, wordt in het geval van een voetklavier ook bespeeld met de beide voeten

Algemene voorbeelden


Op een van die septemberdagen bespeelde ik het gloednieuwe orgel van de Maranatha-kerk. Het licht van een spaarlampje boven het klavier glansde op de manualen. Met de roerfluit op het bovenklavier riep ik, daarbij geholpen door Bach, Herr Jesu Christ aan.

Het woeden der gehele wereld, Maarten 't Hart,

Het meubel stond altijd opengeklapt wanneer ik juffrouws bestellingen kwam afleveren, met de partituur van een hymne op de richel, waarschijnlijk om mogelijk bezoek haar ongemene godsvrucht in te prenten, maar van sommige toetsen was door de jaren het ivoor gebarsten en weggesprongen, waardoor het klavier op de grotendeels tandeloze grijnslach van een grijsaard leek.

Sluitertijd, Erwin Mortier,

Een positief was een klein huisorgel, met een aantal registers, doorlopend over het gehele klavier, maar afzonderlijk in- en uitschakelbaar voor bas en discant, zodat de linkerhelft van het klavier de rechterhelft in een andere registratie kon begeleiden.

http://users.pandora.be/dirk.viaene/orgel.htm#Het%20oudste%20orgel%20ter%20wereld,

Manualen en pedaal vormen samen de klavieren of de claviatuur van het orgel.

http://users.pandora.be/dirk.viaene/orgel.htm#Het%20oudste%20orgel%20ter%20wereld,

De bakstukken (zijstukken van de klavieren) zijn van palissanderhout met inlegwerk van elpenbeen.

http://www.singelkerk.nl/html/orgel.htm,

Dat muziekje deed hem elke keer weer denken aan een poes die woest over het klavier van een piano rondsprong.

Poes poes poes, Paul Mennes,

Combinatiemogelijkheden


in voorzetselgroep


  • op het klavier

Soms speelt ze iets op het klavier van een synthesizer, het geluid kan ze op de computer dan op allerlei manieren bewerken.

NRC,

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


klavier 1.1

bespelingsinrichting van een carillon dat traditioneel bestaat uit een verzameling volgens toon opgestelde balken die met de vuisten worden aangeslagen, maar dat thans ook vaak de vorm heeft van een toetsenbord zoals dat van een piano

Betekenisbetrekking


generalisering
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een klavier…

is een inrichting

      Algemene voorbeelden


      Aan het klavier zat de Gentse stadsbeiaardier Jos Dhollander, die de blijde "Sonneries voor Albert II" had gecomponeerd. Dergelijke sonneries zijn een blij, feestelijk, leutig en positief klinkend geklepel, gebel en gelui waarop elke koning bij zijn eedaflegging recht heeft.

      De Standaard,

      Tijdens het uitvoeren van groot onderhoud [...] is [...] gebleken dat onderdelen van het carillon niet betrouwbaar meer functioneren [...]. Bij een tweetal bedrijven is een offerte gevraagd voor de uitvoering van deze werkzaamheden. Deze bestaan uit het reviseren van alle 35 magneethamers, het vervangen van de bedrading van het handspel, nazien en waar nodig vervangen van de veren van het klavier, de ophanging van de klepels van de 15 kleinste klokken vernieuwen [...] en de kabeldoos vervangen.

      Meppeler Courant,

      klavier 2.0

      muziekinstrument dat wordt bespeeld door middel van een klavier; klavierinstrument
      Vooral gebruikt voor een piano of een elektronisch toetseninstrument, ook wel voor een klavecimbel, maar nagenoeg niet voor een orgel of een accordeon.

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een klavier…

      is een muziekinstrument

      • [Deel] beschikt over een verzameling van op een rij opgestelde witte en zwarte toetsen voor de bespeling
      • [Soort] is meestal een piano of een elektronisch toetseninstrument, soms ook een klavecimbel
      • [Gebruikswijze] wordt bespeeld door aanslaan van de toetsen met de vingers

        Algemene voorbeelden


        Floris doet voor het eerst mee aan kamermuziek. Ze repeteren een sonate van Mozart, viool en klavier. Onze pianist is geen koppige knaap, noch dwars, maar zeer individualistisch. Tot nog toe speelde hij uitsluitend solo.

        Miniaturen, Karel Jonckheere,

        Cryx bestaat uit drie jonge twintigers die liedjes brengen op: gitaar, mandoline, bas, Ierse fluit, percussie, wasbord, dobro, klavier, banjo, … De leadzang wordt vaak aangevuld door een meerstemmig refreintje.

        http://www.geocities.com/cryxsteven/

        De grondwet van het stemmen van klavieren zegt dat niet alle twaalf kwinten in de kwintencirkel tegelijkertijd zuiver kunnen zijn.

        http://users.pandora.be/dirk.viaene/muziekth.htm

        Het steeds doorlopende ritme klinkt erg luid en klavieren, blaasinstrumenten, gitaren en gezongen partijen worden vaak voorzien van 'echo', dat voor een ritmische herhaling zorgt.

        http://www.studiant.be/feniks/ie/html/files_muziek_genre_reggae.htm

        Combinatiemogelijkheden


        als object bij een werkwoord


        • het klavier bespelen

        Het klavier bespelen behoort trouwens ook tot mijn bescheiden talenten, maar hoewel veel nummers achter de piano ontstaan, bespeel ik de toetsen zelden tijdens een optreden.

        http://www.geocities.com/cryxsteven/

        met adjectief ervoor


        • een elektronisch klavier

        Ik zoek nu een klein elektronisch klavier om tijdens toernees wat te kunnen komponeren, al doe ik dat meestal op piano of in mijn hoofd.

        De Standaard,

        in voorzetselgroep


        • aan het klavier

        Van Gogh schilderde daarnaast in het huis een ander portret van de arts en enkele andere werken, zoals een portret van Gachets vrouw aan het klavier.

        De Standaard,

        Luc Van Hove is zelf pianist en liet aan dit werk uren van improvizatie aan het klavier vooraf gaan.

        De Standaard,

        • achter het klavier

        Onkel Heini laat zijn ansichtkaarten zien van Lendelede en van Izegem [...]. Hij verliest weinig tijd met het ophalen van herinneringen. We hebben de kinderen bij ons, en hij gaat dus aan het klavier zitten. Eerst de vlooienwals en dan enkele kinderliedjes.

        Het onvermogen, Giovanni Peirs,

        John Lewis maakte van zijn Modern Jazz Quartet zeer hoogwaardige vertolkers van het fijne, maar wie Thelonious Monk met een gek hoedje op achter het klavier bezig ziet weet ook dat hij niet met een boertige fanfarespeler te maken heeft.

        De doosjesvuller en andere vondsten, Janwillem van de Wetering,

        • iets uit het klavier halen

        Eliane Rodriguez - welk een klank haalt dat frêle vrouwtje toch uit het klavier! - speelde Mendelssohn.

        De Standaard,

        • een concerto voor klavier en strijkers
        • een werk voor klavier

        Zo speelde hij ditmaal samen met Concerto Köln het Concerto in a voor klavier en strijkers van Mendelssohn op een gerestaureerd Johann Fritz-pianoforte uit 1825.

        De Standaard,

        De jongste cd van Tom Beghin verscheen bij Eufoda en is volledig aan werken voor klavier van Joseph Haydn gewijd.

        De Standaard,

        Vaste verbindingen


        achter het klavier zitten

        1. piano of een ander klavierinstrument spelen

          Speciale gast Anthony Davis schreef een uitgebreid stuk, zat voor de première zelf achter het klavier en probeerde daarna in enkele repertoirestukken van Monk en Ellington aansluiting te vinden bij dat hechte trio.

          De Standaard,

        klavier 2.1

        muziekspel op een klavierinstrument; klavierspel

        Betekenisbetrekking


        metonymie
        Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Klavier…

        is spel

            Algemene voorbeelden


            Dat profiel ziet er, samengevat, als volgt uit: de betrokkene is de dochter van een advocaat en een zangeres en heeft van jongs af aanleg voor het klavier.

            De Standaard,

            Combinatiemogelijkheden


            als object bij een werkwoord


            • klavier spelen
            • klavieren spelen

            Zijn vrolijke, zorgeloze mama, die klavier speelde terwijl de schuldeisers ongeduldig aan de voordeur belden.

            Congres in Salzburg, Monda De Munck,

            De grootste verrassing stond achter het podium: de boekhouder met een hippe bandana om het hoofd bleek niemand minder dan Peter Holsapple, jarenlang het vijfde lid van REM, die hier om den brode klavieren, mandoline en accordeon speelde.

            De Standaard,

            klavier 2.2

            muziek voortgebracht op een of meerdere klavierinstrumenten

            Betekenisbetrekking


            metonymie
            Betrokken betekenissen 2.0 : 2.2

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Klavier…

            is muziek

                Algemene voorbeelden


                De klavieren domineren, zijn afwisselend jazzy of filmisch, maar plamuren nooit de gaten in de songs dicht.

                De Standaard,

                klavier 3.0

                toetsenbord waarmee op een computer, een schrijfmachine, een zetmachine e.d. wordt geschreven of waarmee commando's aan een machine worden gegeven

                Semagram (extra betekenisinformatie)


                Een klavier…

                is een instrument

                    Algemene voorbeelden


                    Alle grote computerspecialisten hadden op mechanische machines leren tikken. Als ze dat onder de knie hadden, stapten ze op een elektrische machine over. En pas daarna, als elke toets van het klavier in hun vingers zat, gingen ze achter een computer zitten.

                    Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

                    Doelloos speelt hij met het klavier van zijn computer, tikt letters, geeft ze uitzinnige proporties en kijkt hoe ze op het virtuele blad gerangschikt staan.

                    Open gelijk een mond, Jeroen Olyslaegers,

                    De Linotype is een lijnzetmachine die vanaf 1885 gecommercialiseerd werd. De Linotype bevat een magazijn, een klavier, een zethaak, een smeltkroes en een verdeeltoestel.

                    http://www.lib.rug.ac.be/execl/fulltxt/cursus/cursusBBdeel2.pdf

                    Onder de vingers van de linotypist doet het klavier de matrijzen vallen en voert ze naar de zethaak, waarbij op automatische wijze kleine stalen spieën tussen de woorden worden gevoegd om de uitvulling te verzekeren.

                    http://www.lib.rug.ac.be/execl/fulltxt/cursus/cursusBBdeel2.pdf

                    Combinatiemogelijkheden


                    met adjectief ervoor


                    • een alfanumeriek klavier
                    • een infrarood klavier
                    • een numeriek klavier

                    Op heel wat toetsenborden komt links een alfanumeriek klavier voor, rechts een numeriek klavier.

                    http://users.pandora.be/lauwens/formulierenbeheer/5-1.htm

                    En daarom zijn er nu drie specialisten in dienst genomen die de Dorchesterbezoeker 24 uur per dag kunnen helpen als hij geen toegang krijgt tot het internet, zijn modem niet kan bedienen of andere problemen heeft die deel uitmaken van de hoogtechnologische samenleving. Bij de Dochester weten ze in elk geval wat daarvoor nodig is, want alle kamers worden nu voorzien van een groot plasmascherm, een computer en een infrarood klavier.

                    Gazet van Antwerpen,

                    in voorzetselgroep


                    • aan het klavier

                    We kunnen de Monotype bijgevolg beschouwen als een geavanceerde lettergietmachine [...]. Voordeel van dit toestel is dat er gemakkelijk verbeterd kan worden [...]. Nadeel is dat twee mensen nodig zijn om het geheel te bedienen: een zetter die aan het klavier werkt en een toezichter bij de lettergietmachine.

                    http://www.lib.rug.ac.be/execl/fulltxt/cursus/cursusBBdeel2.pdf

                    • achter het klavier

                    Boven zat Gloria achter het klavier van haar computer gekromd, vanwaar ze weer haar dagelijkse lading woede en walg door het wereldwijde net pompte.

                    Zij kwamen uit het Oosten, Chris De Stoop,

                    • op het klavier tikken

                    Langs de kortste weg begeeft hij zich naar de bibliotheek [...]. Emmanuel gaat zitten bij de eerste onbezette kiezer. Hij wrijft zijn lichtjes zwetende handpalmen af aan zijn tuniek. Tikt daarna het woord "school" op het klavier. Een nauwelijks hoorbaar gesuis gaat door de kiezer, een klik, en in het ontvangstvak ligt een klaar-voor-gebruik-spoel, met een cataloogteken gemerkt.

                    Het diepe water, Julien Van Remoortere,

                    • de toetsen van het klavier

                    Als bezeten ramde de militair op de alt+ctrl+del-toetsen van zijn klavier. Tot alle sporen gewist waren van zijn clandestiene connecties met de chatbox van 'Shadowz Brotherhood'. Maar het was te laat. Niet alleen ontdekte de politie dat hij 's ochtends vergeefs zijn computer had gespoeld. Tot overmaat van ramp bleek dat hij domweg het alarm over het hoofd gezien had dat het ondergrondse pedofiele genootschap Shadowz Brotherhood vorige week snel nog even verstuurde toen de politie in twaalf landen tegelijk aan het binnenvallen was.

                    De Morgen,

                    met ander, nevengeschikt substantief


                    • werken met de muis en het klavier
                    • werken met muis en klavier

                    Je leert hoe je vlot kan werken met de muis en het klavier.

                    http://www.cbegent.be/

                    De bibliotheekmedewerker doet veel beeldschermwerk en werkt veelvuldig met muis en klavier.

                    http://www.vowb.be/documenten/BPbibliotheekmedewerker_def.pdf,