kruit 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Kruit…
is een stof
- [Kleur] is in de bekendste vorm zwart (buskruit), maar kan ook andere kleuren hebben (zeker in vuurwerk)
- [Vorm] is een mengsel in de vorm van poeder of korrels
- [Ingrediënt] bestaat van oorsprong, als buskruit, uit salpeter, houtskool en zwavel
- [Functie] wordt gebruikt om te laten ontploffen, bijvoorbeeld in vuurwerk, als drijvende kracht in vuurwapens (dus om een kogel met kracht af te schieten) en als explosief bij sloopwerkzaamheden en in de mijnbouw
- [Plaats] kan zich bevinden in een vuurwapen, kanon of in vuurwerk
- [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] is licht ontvlambaar en ontplofbaar
Algemene voorbeelden
Kruit is een explosief brandbare stof, een zogenaamde 'propellant' die in munitie gebruikt wordt om projectielen (kogels, granaten) te lanceren.
Maar uit tests bleek dat de korrels in kruit voor munitie chemische veranderingen ondergingen.
Het vuur ontstond in de werkbunker van het geëxplodeerde bedrijf S.E. Fireworks en heeft daar al dan niet losliggend kruit of onverpakt vuurwerk in brand gezet.
Eveneens op het programma staat het kruithuisje dat tot 1932 door het waterschap Vollenhove werd gebruikt om kruit op te slaan voor het kanon.
De goedkope Chinese strijkers schijnen soms binnen minder dan een seconde al te kunnen ontploffen. Dit komt meestal door slecht transport van de strijkers, dan is het vertragingskruit (het kruit dat je tijd geeft om de strijker weg te gooien) gemengd geraakt met het witte kruit (het knalkruit).
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- kruit tot ontploffing brengen
Draagbare vuurwapens, geweren, barbaarse tuigen waarin kruit tot ontploffing werd gebracht om langwerpige cilindervormige stukjes lood met spitse punt door een loop te slingeren, tuigen die dodelijk konden verwonden tot op vijfhonderd meter.
met adjectief ervoor
- groen kruit
- wit kruit
Men gebruikte bij het kamerschieten verschillende soorten kruit en toen het zwarte kruit een keer op was, probeerde men groen kruit te gebruiken. Dit kruit bevat nitroglycerine (springstof) en hierdoor sprongen 2 kamers uit elkaar. Brokstukken vlogen over de kerk.
Het vuurwerk dat hier beschreven wordt is verboden in Nederland om de volgende redenen: De hoeveelheid kruit, wit kruit (Flashpowder), verkeerde ontsteking en dus een te harde knal.
- los kruit
De opslagvergunning van de gemeente Enschede zwijgt over los kruit (of zoiets als elektrische ontstekers, die ook onontbeerlijk zijn). In de 'bezigheidsvergunning' is waarschijnlijk wel toestemming verleend voor het 'bewerken' of 'omwerken' van 100 kilo los kruit. Dat laatste kan door Duitse producenten in grote hoeveelheden, verpakt in zakken of dozen, worden geleverd.
Ook werd het zwart kruit voor de aandrijfladingen in zijden zakjes ingenaaid zodat het overlepelen van los kruit aan het front kon vermeden worden.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- het kruit in de loop
- het kruit in de patroon
Vroeger kende men enkel het voorlaadgeweer. Om te laden goot men wat kruit in de loop, duwde men daar een prop tegen met behulp van een laadstok, en stak er tenslotte een kogel in.
Er kan namelijk nog een naverbranding optreden waardoor het kruit in de patroon slechts na enkele seconden vuur vat.
Voorzetsel: van
- de geur van kruit
Hij buigt zich voorover om mee te luisteren, zo dicht dat hij de geur van kruit en verbrand vlees kan ruiken en de bebloede wang van Offermans bijna met zijn wang raakt.
Het smachtende knorren van het varken, de twee schoten, de geur van kruit en van gebroken takken.
En toen ik rondkeek, kreeg ik plotseling behoefte aan knallen, aan de scherpe geur van kruit, aan ontploffingen.
in voorzetselgroep
- met kruit tot ontploffing brengen
- vullen met kruit
De mortier heeft aan de onderkant een soort motor zitten van kruit, de onderkant is verbonden met een lang lont [...]. Dan steek je het lont aan en ga er niet met je hoofd boven hangen. Dan wordt de motor met kruit tot ontploffing gebracht en schiet de mortier tientallen meters de lucht in.
De partij "Vrouwen van Rusland", die mikt op vrouwen boven de veertig, liet onlangs een filmpje zien, waarin vrouwen glimlachend aan de spoorwegen werkten, akkers ploegden en al even vrolijk granaathulzen met kruit vulden.
- ruiken naar kruit
Nou, toen ik die patroon vond was-ie splinternieuw en hij rook nog naar kruit.
Ze hijsen je langzaam omhoog en laten je traag het kanon in zakken. Daarbinnen ruikt het naar ijzer, roest en kruit.
- de dampen van het kruit
- een nevel van kruit
- het ontsteken van het kruit
Was er door de dampen van het kruit van de oorlog een of andere wolk vol miezerachtige bacillen over het dorp Bastegem en zijn bewoners gedaald?
Onze slaapkamer raakte gevuld met een dikke nevel van kruit.
De geweren met een radslot produceerden de vonk, nodig voor het ontsteken van het kruit, door het gekartelde vuurrad te raspen langs een stukje pyriet (ijzersulfide) dat makkelijk tot sulfaat oxydeert.
met substantief ervoor
- een hoeveelheid kruit
- een lading kruit
De huls bevat een bepaalde hoeveelheid kruit (voortdrijvende lading); het slaghoedje is gevuld met een hoeveelheid slagsas.
Als munitie wordt er gebruik gemaakt van vilten proppen die voorop een lading kruit wordt geperst.
Aldus hebben we een kogel die bestaat uit: een messing huls waarvan de afmeting van belang is, een hoeveelheid kruit die voor elke kogel identiek moet zijn, een patroon die voor elke kogel identiek van vorm en gewicht moet zijn.
met onbepaald voornaamwoord
- wat kruit
Hij bezat een laat achttiende- of vroeg negentiende-eeuws pistool: een ouderwetse voorlader, die als een tabakspijp moest worden gestopt, met een kogel en wat kruit.
Om te laden goot men wat kruit in de loop, duwde men daar een prop tegen met behulp van een laadstok, en stak er tenslotte een kogel in.
met ander, nevengeschikt substantief
- kruit en kogel
- de loden prop, het kruit, het slaghoedje en de huls
Sterven voor een vrouw - mijmert de napoleontische soldaat in een melancholische bui, terwijl hij het kruit en de kogel in de loop van zijn geweer aanstampt.
De buks wordt schot voor schot geladen met een loden kogel. Zo'n kogel bestaat uit vier onderdelen: de loden prop, het kruit, het slaghoedje en de huls.