kwal 1.0
Bron:
Luc Viatour / www.Lucnix.be
(
CC BY-SA 3.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwal…
is een dier
- [Afmeting] is, afhankelijk van de soort, enkele centimeters (Irukandji) tot 2,3 m (gele haarkwal); kan tentakels hebben tot 37 m (gele haarkwal)
- [Gevoelsindruk] voelt glibberig, gelatineachtig aan
- [Kleur] is bleek, lichtgekleurd of blauwachtig
- [Transparantie] is helemaal of enigszins doorzichtig
- [Vorm] is rond van vorm of koepelvormig met tentakels en ziet er in het water vaak klokvormig of als een wapperende rok of parachute uit
- [Bouw] is ongewerveld
- [Deel] heeft geen hersenen, bloed of organen maar alleen primitieve, gespecialiseerde weefsels
- [Ontstaan] kent een tweeledig levenscyclus, groeit eerst als larve uit tot een poliep (een ergens aan vastzittend, drijvend steeltje) en krijgt daarna pas zijn bekende kwallenvorm (meduse)
- [Voortplanting] legt eieren
- [Plaats] ligt soms, vaak dood, op het strand, vooral als er oostenwind staat
- [Woongebied] leeft in zee, ook diep in de oceaan
- [Leeftijd] wordt 1 tot 1,5 jaar oud; kan als de Turritopsis nutricula of Turritopsis dohrnii, die ook wel de onsterfelijke kwal genoemd, als volwassen dier zijn cellen kan vernieuwen, waardoor deze kwal in theorie voor eeuwig leven, alhoewel jonge kwallen van deze soort dit vermogen echter nog niet hebben
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] bestaat voor 95 tot 99 % uit water; heeft een onvolledig spijsverteringssysteem, wat betekent dat het voedsel opgenomen wordt door dezelfde opening die afval uitscheidt
- [Beweging] is, afhankelijk van de soort, een passieve drijver of zwemt door een primitieve manier van straalaandrijving met sierlijke, klokkende bewegingen
- [Gebruikswijze] wordt soms vanwege de sierlijke bewegingen in aquaria gehouden en wordt in Aziatische landen door mensen gegeten
- [Gedrag] is een vleeseter; kan, afhankelijk van de soort, mensen steken met zijn tentakels, wat zeer pijnlijk en bij sommige exotischere soorten zelfs gevaarlijk kan zijn
- [Gebruiker] wordt vaak in dode vorm op het strand door kinderen gebruikt om mee te voetballen of in te prikken en wordt ook door dolfijnen als balachtig speeltje gebruikt
- [Waardering] wordt door mensen niet gewaardeerd in zee en op het strand, maar wordt wel mooi gevonden in grote zeeaquaria
- [Verscheidenheid] komt in de Noordzee voor in de soorten oorkwal (Aurelia aurita), kompaskwal (Chrysaora hysoscella), gele haarkwal (Cyanea capillata), blauwe haarkwal (Cyanea lamarckii) en bloemkoolkwal of zeepaddenstoel (Rhizostoma pulmo)
- [Betrekking of relatie] is een informele benaming voor verschillende neteldieren uit de klasse van schijfkwallen (Scyphozoa), kubuskwallen (Cubozoa), gesteelde kwallen (Stauromedusae), sommige hydroïdpoliepen (Hydrozoa) en soms ook de niet tot de stam der neteldieren behorende stam van ribkwallen (Ctenophora)
| Rijk | Animalia; Dieren |
|---|---|
| Stam | Cnidaria; Neteldieren / Ctenophora; Ribkwallen |
Algemene voorbeelden
Kwallen kunnen uitbundig strandplezier behoorlijk vergallen. Kijken we naar onze eigen Noordzee: er zijn dagen dat het strand vol ligt met die blauw-grijze van tentakels voorziene bollen. Zij spoelen aan bij oostenwind. Zwemmen in zee is dan onverstandig en niet zonder risico: voor je het weet heb je een kwallebeet met irritatie van de huid zoals jeuk en uitslag tot gevolg.
Ze prikten met stokken in kwallen terwijl hun ogen traanden van de wind en het opwaaiende zand zich in hun neusgaten nestelde.
In zee was ze bang, omdat het donker was. Het leek of er steeds iets langs haar streek, of het water vol zat met van die minuscule glibbervormpjes waaruit kwallen groeien.
Kwallen zijn de laatste tijd populair als huisdier in Japan wegens de rustgevende werking die uitgaat van het kijken naar een aquarium gevuld met deze zwevende, amorfe beesten.
Noordzee Oorkwal (Aurelia aurita): iedereen kent deze soort wel. Bij oostenwind spoelen ze in grote aantallen op het strand van de Noordzee aan. De oorkwal heet zo vanwege de vier wit/roze oorvormige ringen in zijn geleiachtige lichaam. Horen kan hij er absoluut niet mee. De ringen zijn bedoeld voor de voortplanting. Zijn tentakels en mondarmen zijn voorzien van netelcellen, maar deze zijn voor de mens niet giftig. Wel zijn ze zeer geschikt voor het vangen van kleine visjes en kreeftachtigen. Door de netelcellen worden zij verdoofd zodat de kwal hen daarna met zijn mondtentakels naar zijn centrale opening kan duwen.
'Had u dan nooit zin om met haar mee te gaan naar 't strand?' 'Naar 't strand,' zei ik verbaasd, 'ik naar 't strand?' 'Waarom niet?' 'Kwallen, enge beesten waar je op trapt, zand tussen je tenen, en... en... ik word niet bruin, ik verbrand.'
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- de meest giftige kwallen
- dodelijke kwallen
- giftige kwallen
Vanuit het bootje worden, met een systeem dat electrische schokken uitzendt, haaien en giftige kwallen op afstand gehouden.
Ongevaarlijke schelpdieren, schitterend gekleurd, leven zij aan zij met dodelijke kwallen en levensgevaarlijke haaien.
Kinderachtig of niet, best fijn is het te vernemen dat de meest giftige kwallen (Chiropsalmus en Chironex) ten tonele verschijnen voor de kust van Queensland, dat je binnen een tot drie minuten na contact met deze dieren dood gaat, dat er in de laatste 25 jaar al 60 mensen daardoor overleden zijn en dat de beste bescherming voor pootjebaders bestaat uit een nylon panty.
- een buitengewoon imposante kwal
- een geweldige kwal
- grote kwallen
Het is op deze reis geweest dat hij het Portugese Oorlogsschip heeft ontmoet, een buitengewoon imposante kwal die een onuitwisbare indruk op hem heeft gemaakt.
Er lag een geweldige kwal voor zijn voeten, alsof hij een twaalfpersoons gelatinepudding van een schaal op de grond had laten glijden.
Vroeger zat hier veel vis. Rogvissen en kleine haaien. En hele grote kwallen. Maar die zijn allemaal weggevist en naar Japan gestuurd. Die beschouwen ze daar als lekkernij.
- een klokrokkende kwal
- een klokvormige kwal
Voor de oplettende zwemmer intussen zou het een wonder moeten wezen: een klokrokkende kwal en de hele zee lijkt aangekleed.
Een klokvormige kwal met zwierende ruches drijft voor haar langs, instinctief deinst ze achteruit en draait zich om.
- blauwe kwallen
- blauwe doorzichtige kwallen
- paarse kwallen
- groene kwallen
Ondanks dat er geen oostenwind stond lagen er vanmiddag weer een flink aantal blauwe kwallen op het strand.
Jongens waren daar bezig, een paarse kwal zo groot als een koekepan met scheppen aan stukken te hakken, en de kwal kon niets terugdoen.
Zo zou het ontsnappingsmechanisme dat virussen ontwikkeld hebben voor ons afweersysteem wel eens gebruikt kunnen worden tegen andere micro-organismen en kanker. Maar hoe werkt het proces, dat ik jullie nu uitgelegd heb, echt? Dit kan je niet zien. Zelfs de beste microscopen kunnen dit niet. Maar een groene kwal kwam ons te hulp. Deze kwal is normaliter niet groen, maar genereert een groen signaal als hij schrikt.
De blauwe doorzichtige kwal en de soort met 4 ringen in het midden steken ons niet. Dit zijn de zeepaddenstoel en de oorkwal. De meeste kwallen die de laatste tijd aanspoelen zijn kompaskwallen. Zelfs aangespoeld kunnen kompaskwallen nog steken!
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwal 1.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Algemene voorbeelden
Binnen stuiten we al gauw op een kolossale tafel vol flessen en potten met dieren op sterk water, tekeningen en opengeslagen biologieboeken. Daaraan zitten een man en een jongen van een jaar of twaalf met volle overgave aan een kwal te werken: Leopold Blaschka en zijn zoon Rudolf. Met behulp van een vlam die door een voetblaasbalg wordt aangejaagd geven ze de grote stukken vorm. Met nijptang en pincet worden de details in de gewenste richting gebogen. En met lijm wordt alles vervolgens in elkaar gezet.
Er is een variant op de plasvlieg, namelijk de plassticker. Plak de speciale sticker in de pot - een plastic handschoen voor dit karweitje wordt bijgeleverd - en mannen richten geheid op de afbeelding [...]. Er zijn verschillende afbeeldingen, zoals een kwal die in een kikker verandert en speciaal voor het EK is er één met een leeuwtje.
Het begint te regenen [...] ... de trein begint weer te rijden, een boot, een onderzeeër, de druppels kruipen trillend omhoog, figuren, kwallen, geesten, buitenaardse wezens.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwal 2.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwal…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] wordt als naar, vervelend of zelfs walgelijk ervaren
- [Geslacht] is meestal een man
- [Gedrag] gedraagt zich vervelend
Algemene voorbeelden
De titel van zijn hoofdartikel, 'De leugenaar,' prijkte boven een foto van onderzoeksrechter Moreau. Het viel Romme op dat Hank wel boos sprak, maar dat hij niet echt boos was. Hij vroeg hem hoe dat kwam. 'Ik vind Moreau ook een kwal,' zei Hank.
Wat zat ik daar ook te doen? Niks anders dan een paar pilsjes drinken, met een half oog naar de benen van Valerie Boisfort staren en de aanwezigheid verdragen van een van de verschrikkelijkste miljoenen Vlaamse ouwe klootzakken die ik ooit ontmoet had. Ik hield op met lachen. Alweer schoot de bejaarde kwal in een hoestbui, waarna hij het op een hijgen zette.
Wat kon zij voor een vrouw zijn, als zij mij bewonderde? Ik, de kruk, het kalf, de knoeier. De impotente kwal.
Het was overigens SP-voorzitter Louis Tobback die bij vorige volmachten toenmalig premier Wilfried Martens voor Caligula uitschold en de CVP "een kwal" noemde.
Hij was een ongeveer vijfenvijftigjarige vette kwal met een kaalkop en zij een plusminus vijftigjarige troela die verwekt en geboren had kunnen zijn te midden van zeeolifanten.
Er was iets weeks aan de dealer, iets van een kwal. Een hebzuchtige, in dure kleren gestoken kwal.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een pretentieuze kwal
- een vervelende kwal
- een walgelijkste kwal
'Jullie zijn een stelletje pretentieuze kwallen waarop ik pis,' roept Werner vooraleer hij de deur achter zich dichtslaat.
Vermeulen mocht een vervelende kwal zijn, hij was ook bijzonder competent.
Herman, die man was de walgelijkste kwal die ik ooit ontmoet heb, dat voelde ik op slag.
Om ongeveer negen uur zei Niel dat ze naar bed moest. Tot haar schrik liep hij met haar mee […]. Hij bleef wachten […]. Ze hoopte natuurlijk dat hij de kamer uit zou gaan […]. Hij mag niet mijn kussen optillen, dan ziet hij alles. Ze bedoelde de dikke kleverige bal. De marshmallows arm in arm met de colaberen, de plum-plums wenend aan de perzikharten, de winegums op de spekkies, de honingballen in het Engels drop. Een nestwarmte die zijzelf hoopte te bereiken als die vervelende kwal opgelazerd zou zijn. Die stond te kijken naar haar kapotte onderbroek, want zij moest op haar knieën om haar pyjama uit de tas te halen.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- een kwal van een bijzitter
- een kwal van een B.
- een kwal van een L.
- een kwal van een man
Joyce, met alle respect, van hetzelfde laken een pak. Oneindig veel hoger de inzet, groter de niet meer stuk te krijgen roem, maar een kwal van een man met een leven van niks. Niks dan onheil, tegenspoed en zorgen, geldgebrek, lichamelijke gebreken, modernistische aanstellerij. Zonder de onbegrijpelijke steun van Ezra Pound, Sylvia Beach en Harriët Weaver [...] waren we Joyce allang vergeten.
Hij las een gedicht voor, terwijl die zelfvoldane kwal van een Buckley met gratuite grapjes en waarschijnlijk ook met gekke bekken buiten beeld voortdurend de lachers op zijn hand probeerde te krijgen en daar godbetert nog in slaagde ook.
Die kloot van een Bart Verept, die kwal van een Lembeeck, die zeker al stond te roddelen over mijn depressie, met zijn bleeksmoel.
Die hoofdrechter, nou, die viel nog min of meer mee, maar die stenen kruik van een wijf en die kwal van een bijzitter - hoe kunnen die getabberde paashazen nu de vlucht van een geniaal mensenkind volgen, de geestelijke vlucht bedoel ik?