luit


luit 1.0

afbeelding

( Publiek domein )

tokkelinstrument met een klankkast in de vorm van een in de lengte doorgesneden ei met de bolle kant achteraan, een korte, brede hals die aan het uiteinde bij de stemknoppen achterovergeknikt is en een wisselend aantal snaren die meestal voorkomen in paren in dezelfde toon met een octaaf verschil, dat stamt uit de Arabische oed en bij ons vooral gebruikt werd in de muziek uit de renaissance en de barok

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een luit…

is een muziekinstrument

  • [Geluid] maakt een geluid dat lijkt op dat van een akoestische gitaar, maar wat droger klinkt
  • [Bouw] heeft een klankkast in de vorm van een in de lengte doorgesneden ei met de bolle kant achteraan; heeft een korte, brede hals die aan het uiteinde bij de stemknoppen achterovergeknikt is; heeft een wisselend aantal snaren die meestal voorkomen in paren in dezelfde toon met een octaaf verschil
  • [Soort] is een tokkelinstrument; is een snaarinstrument
  • [Functie] wordt gebruikt als solo-instrument, in ensembles en als begeleidingsinstrument bij zang
  • [Herkomst of oorsprong] stamt uit het Arabische instrument oed
  • [Tijd] werd vooral gebruikt in de muziek van de renaissance en de barok
  • [Gebruikswijze] wordt bespeeld door het instrument voor het lichaam te houden en met de ene hand voor de klankkast op de snaren te tokkelen terwijl de vingers van de andere hand snaren op de hals indrukken om de toonhoogte te regelen

Algemene voorbeelden


Tegen de 15e eeuw waren de luiten regelmatig in gebruik als begeleidingsinstrumenten en bleven de volgende 200 jaar zeer populair.

http://users.pandora.be/dirk.viaene/muziek1.htm,

Er staat een Erhardvleugel, waarop hij blijkbaar heeft gespeeld, er hangt een luit aan de muur.

Klaas kwam niet, W.F. Hermans,

Hij wordt in diezelfde lichtflits zeven maanden teruggeworpen, naar Noe'm, die hem belooft niet lang ziek te zijn, hem belooft zodra ze haar hand weer om de hals van de luit kan leggen, voor hem te spelen.

Berichten uit Maanzaad Stad, Abdelkader Benali,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • de luit bespelen
  • de luit stemmen

Roelof Rosendal verzorgde in deze voorstelling de percussie en hij bespeelde ook de luit.

http://studwww.rug.ac.be/~cdgeyter/welkom2.html

Als een slang met veelvoudig gespleten tong zag ze eruit; een afwezige blik in haar ogen, precies zoals het meisje dat de luit stemt op het schilderij van Vermeer.

Het meesterstuk, Anna Enquist,

Of hij de vihuela, de barokgitaar, de romantische gitaar of de luit bespeelt, steeds laat hij een zuivere toon horen, al mist hij naar mijn smaak een tikkeltje gevoel.

De Standaard,

met adjectief ervoor


  • een twaalfsnarige luit
  • een tweesnarige luit
  • een viersnarige luit
  • een zevensnarige luit

Een slingeraap zingt, bij het eerste ochtendlicht en nogmaals bij de avondschemer, en Van Gulik, die muzikaal was en de zevensnarige luit bespeelde, zong met hen mee.

De doosjesvuller en andere vondsten, Janwillem van de Wetering,

Voor melodieën gebruiken ze ondermeer een dutar, een tweesnarige luit die sterk lijkt op een Azerbeidjaanse târ (wat letterlijk 'snaar' betekent).

http://www.bellydance.be/content.html

Voor de pauze bracht Alizâdeh op de viersnarige luit (setar) een nostalgische improvizatie die door zijn cerebraal karakter aansloot bij de Perzische panteïstische extaseleer, het soefisme.

De Standaard,

Prachtig is 's mans twaalfsnarige luit (ud), een negentig jaar oud pronkstuk van Turkse makelij en dus met meer nagalm dan de tegenwoordige "droge" Arabische varianten.

De Standaard,

in voorzetselgroep


  • op de luit
  • op luit

De groep kwam in haar basisbezetting naar Antwerpen, dus zes zangers, begeleid op luit door Anthony Rooley.

De Standaard,

Kastanjetten klepperen, er wordt op de luit getokkeld, op bugel en basson geblazen.

De Standaard,

  • een stuk voor (de) luit
  • een werk voor (de) luit

Er werden in de baroktijd grote werken voor luit geschreven.

http://www.solcon.nl/wimvdriel/Gitaar.htm,

Ook Weiss heeft werken gecomponeerd voor de luit.

http://www.solcon.nl/wimvdriel/Gitaar.htm,

Van het honderdtal stukken voor luit die van John Dowland zijn overgebleven, koos North er 24 uit voor zijn eerste cd.

De Standaard,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


luit 1.1

muziekspel op een luit

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Luit…

is spel

      Combinatiemogelijkheden


      als object bij een werkwoord


      • luit spelen

      Ze speelt luit, clavecimbel en piano.

      NRC,

      luit 1.2

      vaardigheid in het bespelen van de luit; techniek van het luitspel; kunde van het luitspel

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Luit…

      is een vaardigheid

          Combinatiemogelijkheden


          als object bij een werkwoord


          • luit studeren

          De school trekt ook muzikanten aan uit andere Europese landen. Ze komen er luit studeren, en verslinden wetenschappelijke teksten over toonafstanden en toonreeksen.

          http://www.bellydance.be/content.html

          luit 1.3

          muziek die geschreven is voor of uitgevoerd wordt op een luit; luitmuziek

          Betekenisbetrekking


          metonymie
          Betrokken betekenissen 1.0 : 1.3

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een luit…

          is muziek

              Algemene voorbeelden


              Op Ars melancholiae [...] speelt José Miguel Moreno suites van Sylvius Leopold Weiss, de grootmeester van de luit (op de cover etaleert Louise O'Murphy, de maîtresse van Lodewijk XV, haar rozige schoonheid languit op een canapé).

              De Standaard,

              luit 1.4

              iemand die luit speelt in een ensemble; luitspeler

              Betekenisbetrekking


              metonymie
              Betrokken betekenissen 1.0 : 1.4

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              Een luit…

              is een persoon

                  Algemene voorbeelden


                  Het uit tien man bestaande orkest met plechtige contrabas speelt heel geconcentreerd, de door luit, fluit, viool en cither gespeelde intermezzi houden fraai het midden tussen fier en frivool.

                  NRC,

                  De dialogerende solo's van de twee luiten zijn zeer aangenaam om te beluisteren en werden foutloos uitgevoerd, maar staan ver van de middeleeuwen.

                  De Standaard,

                  luit 2.0

                  (informeel)

                  iemand met de militaire rang van luitenant; luitenant

                  Semagram (extra betekenisinformatie)


                  Een luit…

                  is een persoon

                      Algemene voorbeelden


                      Maar de luit drinkt nu eenmaal geen alcohol, hij lust het niet, hij wordt er niet lekker van, hij is een beetje een doetje.

                      Weerloos, Jan Siebelink,

                      Er stond een partizaan van een jaar of zeventien op wacht met een jachtgeweer. Zijn uniform was nieuw en maatvast alsof het van de kleermaker kwam. Openmaken, gebaarde Elmer. 'Ja luit.' De jongen zette het jachtgeweer tegen de rotswand en rinkelde met de sleutelketting. Hij stak de grote zwarte sleutel in de deur en draaide hem om.

                      De nymfentrein en andere verhalen, Herman Pieter de Boer,

                      Op dat formulier stond dat als je een dier meenam het onverbiddelijk overboord gezet zou worden. Er werden wat grappen om gemaakt. We nemen de luit stiekem als huisdier mee. Dan zal je horen wat een plons dat geeft.

                      De kus, Jan Wolkers,