modewoord 1.0
(taal en taalkunde)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een modewoord…
is een woord; is een taaleenheid
- [Geheel] maakt deel uit van een taal
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is in de mode; is enige tijd zeer populair bij vele taalgebruikers
Algemene voorbeelden
Den Boon en zijn redactie zoeken naar duurzame taal. Niet elk modewoord, hoe heftig populair ook, komt meteen in het woordenboek. Het mode- en muziekverschijnsel grunge verdween met de dood van zanger Kurt Cobain uit de kranten. De hoofdredacteur vermoedt dat het binnen twintig jaar helemaal verdwenen is.
Er werd een miljoen frank vrij gemaakt om het Franstalige tv-programma Cheval Passion te sponsoren. Tot plots een modewoord in de zaal werd gegooid: Internet. Het werd door de verslaggevers, die zich op een avondje vaudeville hadden voorbereid, glimlachend genoteerd.
Wevelgem groeide eventjes uit tot een internationale "case" voor de studie van de hedendaagse nevelstad. Dit modewoord, dat elders citta difusa of edge city heet, slaat op het banale lint van bebouwing dat tussen de steden gegroeid is.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- geboren worden
- het goed doen
Zoals een verslaafde regelmatig zijn shot nodig heeft, zo heeft de computersector om de zoveel maanden een onbedwingbare behoefte aan een nieuw modewoord. In Europa is het soms moeilijk te volgen. Want de modewoorden worden natuurlijk geboren in de Verenigde Staten en tegen de tijd dat ze de plas zijn overgestoken, zijn ze ginder alweer bijna achterhaald.
In de praktijk omvat een assessment center (methode) vaak de gehele psychologische selectieprocedure, dus ook opdrachten, tests en interviews. Assessment is wat dat betreft een modewoord dat het goed doet als managementjargon, evenals bijvoorbeeld de term competenties, die staat voor een combinatie van kennis en vaardigheden op een bepaald terrein.
als object bij een werkwoord
- een, het modewoord gebruiken
- een modewoord in de mond nemen
'Het probleem is dat jij en ik absoluut niet gemotiveerd zijn, om dat modewoord maar eens te gebruiken,' zei Maarten, 'en we draaien er wel voor op, want aan Mark heb je niks als het eropaan komt.'
De bedoeling was vooral een afgeslankte, hechtere ploeg te smeden met een duidelijker "leesbaar" beleid, om een politiek modewoord te gebruiken.
Mastorákis is, net als zijn weerman, broodmager, hij heeft een verfrommelde nek en een gehavende stem. Maar 'ergens', om het vroegere modewoord te gebruiken, heeft hij charme, en ook is hij razend gevat.
Ketenproduktie. Een modewoord, door velen in de mond genomen, maar vooral door die mensen, die niet aan de wieg van het produkt staan. Om volwaardig in een keten te kunnen produceren, moeten alle partijen een gelijkwaardige onderhandelingspositie hebben. Dat hebben op dit moment de varkenshouders niet t.o.v. de slachterijen en al helemaal niet t.o.v. de verwerkende industrie.
met koppelwerkwoord
- het modewoord blijven
- geen modewoord blijven
Combineren blijft het modewoord en het is dan ook prettig dat de fabrikanten diverse onderdelen brengen die u naar eigen keuze kunt combineren.
Mainstreamen hoeft geen modewoord te blijven als de vrouwenbeweging de deskundigheid die zij bezit - en die op heel veel plaatsen te vinden is - gebruikt om eisen te stellen aan integraal beleid.
- een modewoord worden
- een modewoord geworden zijn
Gegeven de grote dichtheid van onze maatschappelijke systemen ligt verstarring meer voor de hand dan chaos. Zou dat verklaren waarom onder Paars 'flexibiliteit' zo'n belangrijk modewoord aan het worden is - als reactie op de verstarrende werkelijkheid.
Meer tijd voor uzelf en uw gezin, gezonder voedsel, minder lawaai, enz. Onthaasting is een modewoord geworden.
Niet zo lang geleden, voor core-business een modewoord werd en zijn verwante managementsfilozofie ondernemingen steeds meer naar hun kernaktiviteit dreef, was het nog heel gewoon dat een bedrijf een nieuwe produktlancering zelf in handen nam of met welwillend amateurisme zijn eigen personeelsfeestje in elkaar knutselde.
- een modewoord zijn
- een modewoord geweest zijn
Onthaasting is stilaan een modewoord. Velen denken daarbij spontaan aan tweeverdieners die geen tijd meer vinden voor elkaar, voor de kinderen of voor zichzelf. Maar tijdsdruk is zeker niet alleen een probleem van tweeverdieners in de drukke leeftijd. Denken we maar aan alleenstaande ouders.
Multicultureel is weliswaar een modewoord, maar wat het betekent is niet nieuw. Ons land is altijd al multicultureel geweest: altijd al hebben grote groepen mensen ons land bevolkt die heel verschillend dachten, praatten, woonden, aten, baden enz.
Drugspreventie is een modewoord. Iedereen heeft het erover.
Privacy is zowat een modewoord tegenwoordig. We bedoelen met dat woord dat we wat persoonlijk is, ook persoonlijk willen houden. Hier in België spreekt de overheid dan van "bescherming van de persoonlijke levenssfeer".
Postmodern, postmodernisme, postmoderniteit: het zijn modewoorden. In de media heet er van alles 'postmodern', van een filosofische opvatting tot een stijl van kleden. En 'postmodern' betekent dan: speels en verrassend; geen samenhangend geheel, maar een collage van uiteenlopende stijlen.
'Fuzzy' is enige tijd een modewoord geweest in de informatietechnologie (het gaat over de manier waarop je verbanden specificeert).
Stress is lange tijd een modewoord geweest, waarvan algemeen als betekenis een 'nieuwe' soort mentale toestand werd gegeven eigen aan de moderne samenlevingsvormen.
met adjectief ervoor
- zo'n belangrijk modewoord
- een echt modewoord
- een gallicistisch modewoord
- een nieuw modewoord
- het nieuwe modewoord
- een politiek modewoord
- het vroegere modewoord
Gegeven de grote dichtheid van onze maatschappelijke systemen ligt verstarring meer voor de hand dan chaos. Zou dat verklaren waarom onder Paars 'flexibiliteit' zo'n belangrijk modewoord aan het worden is - als reactie op de verstarrende werkelijkheid.
Duurzaamheid is de voorbije tien jaar uitgegroeid tot een echt modewoord.
Opvallend is dat bij het politiek personeel en dit zowel bij meerderheidspartijen als bij de oppositie een meerderheid de mening is toegedaan dat het Blok bij zo'n harde aanpak zich maar al te graag in de rol van slachtoffer laat duwen omdat daar in theorie nogal wat electoraal profijt valt uit te halen. Deze veelal zelfbenoemde specialisten-inzake-extreem-rechts hebben er zelfs al een gallicistisch modewoord voor: we mogen het Blok niet "victimiseren".
Astma is een nieuw modewoord voor een heleboel aandoeningen die met de luchtwegen te maken hebben.
'Plattelandsvernieuwing' is het nieuwe modewoord dat 'Gebiedsgericht beleid' onlangs vervangen heeft.
Neen, intranet is geen tikfout en ja, het is wel degelijk het nieuwe modewoord.
De bedoeling was vooral een afgeslankte, hechtere ploeg te smeden met een duidelijker "leesbaar" beleid, om een politiek modewoord te gebruiken.
Mastorákis is, net als zijn weerman, broodmager, hij heeft een verfrommelde nek en een gehavende stem. Maar 'ergens', om het vroegere modewoord te gebruiken, heeft hij charme, en ook is hij razend gevat.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- de meest gebruikte modewoorden
Interactiviteit, dualisering, integraliteit en e-government. Volgens gemeenteraadsleden zijn dit de meest gebruikte modewoorden in het lokaal bestuur.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: bij
- het modewoord bij Renault-Vilvoorde
Flexibiliteit was de jongste maanden het modewoord bij Renault-Vilvoorde.
Voorzetsel: in
- de modewoorden in het lokaal bestuur
Interactiviteit, dualisering, integraliteit en e-government. Volgens gemeenteraadsleden zijn dit de meest gebruikte modewoorden in het lokaal bestuur.
Voorzetsel: van
- het modewoord van 2001
Lounge was het modewoord van 2001, maar met het jaareinde in zicht heeft iedereen het plots over chillout.
- een modewoord van de mensen
Discriminatie was vanzelfsprekend een modewoord van de mensen, maar het was sterk toepasselijk op wat een uil overdag moest verduren van de andere gevleugelde schepselen. Mussen, koolmezen, vinken, huiszwaluwen en insekten begonnen hem als bij toverslag te bestoken met allerhande schijnaanvallen. Ze sarden hem, bespotten hem.
Voorzetsel: voor
- een modewoord voor iets
- modewoorden voor iets
Astma is een nieuw modewoord voor een heleboel aandoeningen die met de luchtwegen te maken hebben.
Monitoring is een modewoord voor 'controle en inventarisering tijdens een proces'.
Konkurrentie, marktverzadiging en prijsbewuste en wantrouwige konsumenten zijn nog altijd de modewoorden voor de geplaagde distributiesektor.
in voorzetselgroep
- behoefte hebben aan een modewoord
- een hekel hebben aan een (bepaald) modewoord
Zoals een verslaafde regelmatig zijn shot nodig heeft, zo heeft de computersector om de zoveel maanden een onbedwingbare behoefte aan een nieuw modewoord.
Sandberg heeft een hekel aan het modewoord peuterpuberteit en spreekt liever van koppigheidsfase.
Ik had een hekel aan het modewoord 'identiteitscrisis', waaronder hele volksstammen de laatste tijd gebukt schijnen te gaan.
- met een modewoord
- met een modewoord noemen
- met een modewoord zeggen
Veel reisbureaus of reisoperators gespecialiseerd in natuurtochten (eco-toerisme met een modewoord) beperken zich tot vragen als "hoe lang duurt de reis" en "wat kost het". Het kan ook beter.
Schoorvoetend doet de Justitie haar intrede in wat men met een modewoord de informatiemaatschappij noemt.
"Na vijf minuten kon het 0-1 zijn." Moeten zijn, want toen liet specialist Lemoine vanop de strafschopstip na Moeskroen op voorsprong te schieten. Hij trapte te zwak naar de hoek. Van dan af hield de kleuterklas (om het met een modewoord te zeggen) van René Vandereycken de gebeurtenissen stevig onder kontrole en de tegenstander ver uit de buurt van haar doelman.
- uitgroeien tot een modewoord
- verworden tot een modewoord
Duurzaamheid is de voorbije tien jaar uitgegroeid tot een echt modewoord.
Integreren is verworden tot een modewoord.
- het bedenken van modewoorden
Het Internet is beter in het bedenken van modewoorden dan van haalbare bedrijfsmodellen.
met substantief erachter
- het modewoord 'cyber'
- het modelwoord 'flexibiliteit'
- het modewoord 'identiteitscrisis'
- het modewoord 'infotainment'
- het modewoord 'lounge'
De mercantiele geesten die voor het modewoord cyber ook een toekomst in de pan bedachtten, lieten "Cyber-Burger" meteen ook registreren als merknaam.
Ik begrijp degenen niet die er prat op gaan dat ze geen "nine-to-five-job" hebben. Die hebben zich laten vangen aan het modewoord "flexibiliteit", dat de werkgevers alleen hebben uitgevonden om de productiviteit te kunnen verhogen.
Ik had een hekel aan het modewoord 'identiteitscrisis', waaronder hele volksstammen de laatste tijd gebukt schijnen te gaan.
"De bezoeker mag zich niet vervelen op zo'n beurs en hij moet er toch de gewenste informatie krijgen", zegt Bogaert. En zo belandt hij bij het modewoord infotainment.
Alles is toegelaten, zeker nu steeds meer compilaties onder de noemer chill(out) opduiken. Die cd's vormen nochtans geen genre, het is hooguit een trend, die dan nog niet eens nieuw blijkt te zijn. Het zijn de Britten die de draad weer oppikken met de allesomvattende term chill, want zij haalden hun neus op voor het modewoord lounge, waarmee de rest van Europa het voorbije jaar overspoeld werd. Maar net als bij lounge is de muzikale diversiteit onbeperkt.
met telwoord ervoor
- twee modewoorden
"Met Photoweb bieden we onze klanten de mogelijkheid een interactief online foto-album te maken", zegt Frank Goossens van de Wetterse fotogroep Spector. "En ik weet het. Interactief en online zijn twee modewoorden. Maar ze zeggen precies wat we doen."
met aanwijzend voornaamwoord
- zo'n modewoord
Het is zover: de gemeenteraadsleden van Zuidwolde hebben hun eigen modewoord. Te pas en te onpas wordt het gebruikt, maar het woord is dan ook multifunctioneel (wat overigens ook al weer zo'n modewoord is). Gelanceerd door Piet Pilkes (D66) hebben de Zuidwoldiger bestuurders het steeds vaker over 'voortschrijdend inzicht'.
Design is zo'n modewoord waarmee alles en niets wordt omschreven: vormgeving, een briljant idee, het onderliggende technische pakket. Een kapper met een beetje flair laat zich algauw hair designer noemen.
voorafgegaan door als
- iets als een modewoord zien
Onderwijsinnovatie wordt door de PHL niet gezien als een modewoord maar als een fundamentele beleidsoptie.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
modewoord 1.1
(taal en taalkunde)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een modewoord…
is een woordgroep; is een taaleenheid
- [Geheel] maakt deel uit van een taal
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is in de mode; is enige tijd zeer populair bij vele taalgebruikers
Algemene voorbeelden
Het label virtueel museum wordt eerder aangewend omdat het een modewoord is dat dynamisch en actueel klinkt, maar in de meeste gevallen is het niets meer of minder dan de fameuze digitale brochure, behorend tot een bestaand museum in de werkelijkheid.
Om ons leefmilieu en onze toekomst veilig te stellen, moeten we streven naar een duurzame ontwikkeling van onze maatschappij. Rationeel EnergieGebruik (REG) is dus niet zomaar een modewoord; het is een absolute noodzaak, een totaalfilosfie die erop gericht is verstandiger om te springen met energie en dus ook met de natuur.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- vallen
Ja, dat moeten we allemaal in kaart brengen, zei de kollega. We lachten allebei omdat het nieuwe modewoord weer gevallen was. Feiten, gegevens en meningen zet je niet meer op een rijtje, je brengt ze in kaart.
als object bij een werkwoord
- een modewoord (ongaarne) gebruiken
Het aan de Belgische deelstaten toegekende verdragsrecht wordt [...] niet overal erkend in de "internationale gemeenschap" (een nieuwe modewoord dat ik ongaarne gebruik).
met koppelwerkwoord
- een modewoord worden
De volgende CVP-voorzitter moet [...] dringend inhoud geven aan de politieke vernieuwing. Dat dreigt een modewoord te worden; een volstrekt leeg begrip.
- (geen) modewoord zijn
Geachte genodigden, dames en heren, U merkt het 'duurzame ontwikkeling' is geen modewoord, het is een nieuw paradigma waar ook een universiteit in zijn onderzoek, maatschappelijke dienstverlening en onderwijs rekening mee moet houden.
met adjectief ervoor
- een nieuw modewoord
- het nieuwe modewoord
- een politiek modewoord
- een Parijs modewoord
Het aan de Belgische deelstaten toegekende verdragsrecht wordt [...] niet overal erkend in de "internationale gemeenschap" (een nieuwe modewoord dat ik ongaarne gebruik).
Ja, dat moeten we allemaal in kaart brengen, zei de kollega. We lachten allebei omdat het nieuwe modewoord weer gevallen was. Feiten, gegevens en meningen zet je niet meer op een rijtje, je brengt ze in kaart.
Voortgezette Europese integratie via nauwe samenwerking met Duitsland is en blijft, om een Parijs politiek modewoord te gebruiken, de tendance lourde van de Franse diplomatie.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- het modewoord van 2013
De 'flexibele schil' van een organisatie is de inmiddels alom bekende term voor het opbouwen en beheren van het netwerk van externe professionals rond een organisatie waar je op het moment dat het nodig is uit kunt putten. Misschien was het zelfs wel het modewoord van 2013 voor HR- en inkoopprofessionals die zich bezig houden met externe inhuur van (grote) organisaties.
Voorzetsel: voor
- een modewoord voor iets
'Begeleid zelfstandig leren' is een modewoord voor een moderne trend. Zoals zo vaak in dergelijke gevallen is het niet al te duidelijk wat er precies mee bedoeld wordt. In ieder geval staat het tegenover een klassiek en dominant genoemde vorm van lesgeven, waarin de leraar het leren voorbereidt, de leertaken beheersbaar maakt en het leren van de leerlingen reguleert door toetsen en feedback.
met bezittelijk voornaamwoord
Het is zover: de gemeenteraadsleden van Zuidwolde hebben hun eigen modewoord. Te pas en te onpas wordt het gebruikt, maar het woord is dan ook multifunctioneel (wat overigens ook al weer zo'n modewoord is). Gelanceerd door Piet Pilkes (D66) hebben de Zuidwoldiger bestuurders het steeds vaker over 'voortschrijdend inzicht'.