peen 1.0
Bron:
Forest & Kim Starr
(
CC BY 3.0
)
((vooral) in Nederland)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een peen…
is een wortel; is een plantendeel; is een groente; is voedsel
- [Kleur] is meestal oranje, maar bestaat ook in andere kleurvariëteiten, bijvoorbeeld wit
- [Vorm] is langwerpig en kegelvormig
- [Geheel] is een van de hoofdingrediënten van Hollandse hutspot
- [Functie] wordt gegeten; is voedsel
- [Herkomst of oorsprong] is de wortel van een schermbloemige plant
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is rijk aan bètacaroteen dat in het lichaam wordt omgezet in vitamine A
- [Gebruikswijze] wordt rauw gegeten, bijvoorbeeld als snoepgroente of verwerkt in salades; wordt warm gegeten, bijvoorbeeld gekookt, gestoofd of gebakken; wordt met uien verwerkt tot hutspot
- [Gebruiker] wordt gegeten door mensen en dieren
Algemene voorbeelden
Wij, mijn vlot en ik, spoelden tegen een wortel aan, een peen. Ik had me los willen maken om te juichen. Een Hollands of Engels schip was die peen hier vergeten. Misschien was hij zomaar overboord gekieperd door de scheepsjongen, ja verrot! Hij zal gedacht hebben: "Hier, een peen voor de onbekende god." Ik at de peen heel langzaam. Zo had ik iets in mijn maag.
De mensen van mijn generatie gingen samen aan tafel om soep en (in deze tijd van het jaar toch) aardappelen met penen, rodekool, spruitkool, wittekool of savooien te eten met (als het God beliefde) wat spek, hesp of eieren.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een gele peen
- een oranje peen
- een witte peen
- een paarse peen
- een fijne peen
- een middelgrove peen
- een grove peen
De gele en witte peen smaken minder zoet en hebben minder vezels dan de oranje wortel. Dat maakt deze wortels geschikt voor soepen en stoofjes. De paarse peen zit bomvol smaak en is vaak zoeter dan de oranje, vooral de exemplaren met een paarse buitenkant en een oranje kern.
De peen ingedeeld naar grofheid: Fijne peen met een gewicht tussen 12 en 150 gram. Middelgrove en grove peen: B-peen met een gewicht van 50 tot 200 gram; C-peen met een gewicht van 200 tot 400 gram; D-peen met een gewicht van meer dan 400 gram.
met substantief ervoor
- een bos peen
- een bos penen
Wat mensen daar niet allemaal aan erfstukken hebben achtergelaten voor een krop sla of een paar bossen peen.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als deel van een samenstellende afleiding
peen 1.1
((vooral) in Nederland)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Peen…
is groente; is voedsel
Algemene voorbeelden
Daarnaast is de Nederlander de afgelopen jaren steeds minder 'zware groenten' gaan eten. Van kool en peen wordt op grote schaal uitgeweken naar sla, paprika en taugé.
Menig ondernemer heeft de schuur nog vol met bijvoorbeeld peen, aardappelen en uien, waarvoor geen afzet bestaat.
Het was altijd logisch. In de winter boerenkool, peen, uien en spruiten. In het voorjaar spinazie, postelein, asperges, veldsla en rabarber. De boer bracht naar de veiling wat van het land kwam en de huisvrouw kocht wat de groenteboer achter de toonbank had.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- peen bossen
Mijn moeder plukte de boontjes, mijn zuster boste de peen en mijn drie jaar oude broer groef met een afgedankte lepel in de aarde om alvast het spitten te oefenen.
met substantief ervoor
- een bos peen
- een stuk peen
Het was een jongetje - ik moest het zelf vaststellen, terwijl het vrouwelijke personeel zich met M. bezighield. Met al die gezwollen, passief neerhangende ledematen deed het mormeltje me aan een bos peen denken, of meer nog aan een tros bleekblauwe worstjes zoals je ze bij de slager ziet hangen.
Terwijl zij tussen de citroen en de kruidnagel de stukken peen en de uiringen wegprikte, stelde zij vragen aan Niel.
met ander, nevengeschikt substantief
- peen en ui
- peen en uien
- hutspot peen en ui
- hutspot peen en uien
Hutspot (peen en ui).
Hutspot peen en uien.
peen 2.0
Bron:
Radio Tonreg
(
CC BY 2.0
)
((vooral) in Nederland)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een peen…
is een plant
- [Kleur] heeft witte of roze schermbloemen
- [Product of vrucht] heeft een eetbare wortel
Wetenschappelijke naam: Daucus carota 'Sativus'
| Rijk | Plantae; Planten |
|---|---|
| Stam | Embryophyta; Landplanten |
| Klasse | Spermatopsida; Zaadplanten |
| Orde | Apiales |
| Familie | Apiaceae; Schermbloemenfamilie |
| Geslacht | Daucus |
| Soort | Daucus carota 'Sativus' |
Algemene voorbeelden
Peen wordt aangevreten door de larven van de wortelvlieg. Die maakt veelal oppervlakkige (en soms diepere) gangen in de wortel. Dit leidt vrij snel tot bruinverkleuring. Waardplanten voor de wortelvlieg zijn schermbloemigen zoals knolselderij, peterselie, pastinaak, knolvenkel, dille, karwij, koriander en peen.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
peen 3.0
((vooral) in Nederland; zeer informeel; schertsend)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
|---|
Algemene voorbeelden
De wellustscheut was zo hevig dat ze door haar knieën zakte waardoor die heerlijke peen zelfs iets naar binnen schoot wat gemakkelijk kon want ze was ruim geschapen en nu zeer vochtig en glad daar, om niet te zeggen, nàt! Ze voelde Simon rammen.