pluriversum 1.0
(neologisme)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een pluriversum…
is een wereld; is een leefomgeving
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] bevat meerdere, naast elkaar bestaande werelden
Algemene voorbeelden
Antropoloog Arturo Escobar beschouwt de wereld als een pluriversum, een verzameling werelden met hun eigen wereldbeelden. Het westerse wereldbeeld trekt een duidelijke grens tussen de mens en de rest van de wereld, en stelt de rede centraal, als rekenachtig vermogen. Escobar denkt dat deze kijk op de mens en kennis medeverantwoordelijk is voor ecologische crises, en ze niet kan oplossen. Hij wijst erop dat er andere culturen zijn, met andere kennissystemen, waarin de mens niet de hoofdrol speelt, en denken en voelen met elkaar verbonden zijn. Die culturen kunnen ons helpen anders te denken en handelen.
Uit het begripskenmerk van het politieke volgt het pluralisme van de statenwereld. De politieke eenheid vooronderstelt het reële bestaan van een vijand en daardoor coëxistentie met een andere politieke eenheid. Zolang een staat bestaat zal er in de wereld dus meer dan één staat zijn. Een wereldstaat die de volledige aarde en de volledige mensheid zou omvatten kan niet bestaan. De politieke wereld is een pluriversum, geen universum. De mensheid kan aldus geen oorlog voeren want het heeft geen vijand, tenminste niet op deze planeet.
De expositie Op zoek naar het pluriversum, samengesteld door curatoren Sophie Krier en Erik Wong, gaat over het 'pluriversum': een wereld die ruimte maakt voor vele werelden. Het pluriversum is niet 'de oplossing', maar wil ruimte maken voor verschillende verhalen naast elkaar.
Stilaan werpt de nieuwe eeuw de vermoeidheid van de vorige af. Het 'einde van de geschiedenis' en de triomf van het kapitalisme (als de ene, zaligmakende religie) zijn door het wereldgebeuren dat de huidige crisis is als nefaste waanbeelden doorprikt. En plots hebben we weer een wereld, geen universum maar een pluriversum, een toekomst om in te geloven.
"Ik zou een 'pluriversum' willen – waar meerdere werelden, naast elkaar, mogelijk zijn, waarin geen enkele cultuur een andere domineert en er geen ja, maar… is."
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- een pluriversum van elkaar beconcurrerende invloedssferen
- een pluriversum van op zichzelf staande naties en staten
- een pluriversum van soevereine territoriale staten
Wie vandaag de dag Schmitt leest, denkt aan een hedendaagse tekst, met al dat gemopper over versleten en ineffectieve democratieën, vermoeiende overlegrondes, 'verouderde democratische idealen', die in Schmitt's ogen slechts verwarring en onzekerheid creëren. Daarop zit niemand toch te wachten! Besef dat we te maken hebben met een 'pluriversum' van elkaar beconcurrerende invloedssferen, houdt hij ons voor. Al vechtend schakelen ze elkaar uit. Zo wordt de mensheid sterker.
Als vijandschap onuitroeibaar is, kan de mensheid nooit één worden, tenzij de vijand een 'onmenselijke' status zou krijgen – met gruwelijke consequenties voor de manier waarop hij bestreden zal worden. Voor Schmitt is de wereld dan ook geen 'universum', maar een 'pluriversum' van op zichzelf staande naties en staten – of 'Grossräume', zoals hij het na 1936 zou noemen, quasi-imperiale invloedssferen die de wereld onder elkaar hebben verdeeld.
De Hervorming in de zestiende eeuw vernietigt de geloofseenheid. Voor het middeleeuwse universum van de res publica christiana (eenheid West-Europese volkeren) komt nu geleidelijk in de plaats een pluriversum van soevereine territoriale staten.
in voorzetselgroep
- in het pluriversum
- het kader van een pluriversum
- voor een pluriversum pleiten
Zijn we met ons economische vooruitgangsdenken nog wel in staat om complexe problemen op te lossen? In het pluriversum is ruimte voor andere perspectieven en krijgen ook schimmels en regenwormen een stem. [...]. In het pluriversum wordt erkend dat er oneindig veel verschillende praktijken, soorten kennis, cultuur, ervaringen en levensvormen naast elkaar kunnen bestaan.
In het pluriversum, een wereld waarin meerdere werelden naast elkaar bestaan, zouden we ook ruimte moeten geven aan andere wezens die ons leven mogelijk maken, zoals regenwormen, schimmels en koralen. We leven immers niet op de aarde, maar met de aarde. Ontwerpen betekent dat je nieuwe relaties aangaat, waardoor nieuwe toekomsten openen die je misschien nooit voor mogelijk had gehouden.
De natuurgeluiden vormen het kader van een pluriversum, waartoe ook de creaties van de menselijke geest behoren en waarvan de muziek door mensen gemaakt een onderdeel van is.
"Het onderscheid tussen mens en niet-mens, is uiteindelijk niet zinniger dan het onderscheid tussen natuur en cultuur." Latour pleit voor een 'pluriversum'. Daarmee verwijst hij naar zijn actor-netwerk-theorie waarin fenomenen worden geanalyseerd als de uitkomst van interacties van mensen en niet-mensen (rivieren, snelheidsdrempels, CO2-emissies). De uitdagingen waarvoor Gaia, als complex van fenomenen, ons nu stelt moeten aangegaan worden door wetenschap, politiek, religie én de kunsten.
Etymologie
| Aard herkomst | inheems of leenvertaling |
|---|---|
| Vroegste datering | 2000 |
| Periode opkomst | Er is ook een vindplaats 1942, maar het woord heeft pas sinds 2000 echt ingang gevonden. |
| Brontaal | Duits |
| Vorm in brontaal | Pluriversum |
| Betekenis in brontaal | idem |
| Bedenker | De term werd in de twintigste eeuw al gebruikt door de Duitse staatsrechtsfilsoof Carl Schmitt met betrekking tot een politiek pluriversum van op zichzelf staande naties en staten. |
| Bijzonderheden | De term wordt in de eenentwintigste eeuw vaak in een cultureel-politieke of ecologische context gebruikt, met betrekking tot een wereld waarin meerdere werelden met verschillende praktijken, culturen en levensvormen naast elkaar bestaan. |
| Samenhangende woorden (betekenis) | zoöperatie |