scalperen


scalperen 1.0

( Met betrekking tot levende wezens, oorspronkelijk vooral overwonnen vijanden)
van de scalp ontdoen
Oorspronkelijk als de handeling die door indianen en bv. ook de Hunnen verricht werd en nu nog als uiterst wrede oorlogshandeling of het gevolg van een tragisch ongeluk.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Scalperen…

is een handeling

  • [Functie] dient oorspronkelijk om de scalp als trofee te bemachtigen
  • [Middel] wordt vooral gedaan met een mes of dolk

    Algemene voorbeelden


    De laatste Mohikaan, die zo snel kon scalperen dat zelfs het slachtoffer er niets van merkte.

    Gesprekken in huizen aan zee, Willem Brakman,

    Hoewel de schrijver de vragen van vrouwelijke lezers uit de weg gaat, blijft het toch een interessant werk, omdat gegevens over Indianen die bij een breder publiek wel vaag bekend zijn, zoals het scalperen, het zich beschilderen of het spreken met geesten en de rol van de sjamaan, hier in een context worden geplaatst.

    De Standaard,

    Een Russische generaal maakte gisteren melding van het scalperen van Russen door Tsjetsjenen.

    NRC,

    Aangezien wolfspelzen nu twee dollar per stuk opleverden, kon een winter lang vergiftigen tweeduizend dollar opbrengen. Zoveel geld maakte het lonend risico's te nemen. Iemand kon zomaar doodvriezen en ook gescalpeerd worden, want van alle indringers was de wolvenjager de meest gehate en de Zwartvoetindianen doodden hen zodra ze de kans kregen.

    De wolvenlus, Nicholas Evans,

    Cameraman John Toll filmt het allemaal als betrof het een reclamefilm, met veel oog voor fijn linnen, echte wol en opspattend bier. Tenzij het natuurlijk de activiteiten en uitstapjes betreft, die voor variatie moeten zorgen - het Marnefront bijvoorbeeld, of het scalperen van Duitse soldaten door Tristan, zijn strijd met een Grizzlybeer en het bezoek aan Nieuw Guinea - dan oogt het geheel gewoon wezenloos.

    NRC,

    Op hun buik droegen de Schotse soldaten een leren tas, met daaronder een bos haar gebonden. Scalpen, wezen de jongens, buitgemaakt op de moffen. Hoofdharen, van Duitse koppen afgesneden. Want de geallieerde soldaten scalpeerden hun krijgsgevangenen. Met de dolk sneden ze de haren mét de schedelhuid van het hoofd van de gevangengenomen vijand.

    De Hunnen. Dl. 3: Vrede, Jan Cremer,

    In de Keulse ondergrondse is een vrouw bijna gescalpeerd, nadat zij ten val was gekomen op een roltrap. Haar haar en kleding kwamen klem te zitten aan het bovenste eind van de bewegende trap.

    De Standaard,

    Op een dag sloeg een, nu beroemd, Frans componist uit kwaadheid iemand de hoed van zijn hoofd. Hij koelde zijn woede op zijn vijand door hem met één slag, maar zonder bloedvergieten, te scalperen. Zo doen we dat met kwelgeesten, moet hij vergenoegd gedacht hebben nadat hij had uitgehaald en de scalp op de grond gevallen was.

    Het nietigste, Marie Kessels,

    Als iemand mij zou toespreken op de toon van deze contactgestoorde tamboer-majoors, ik zou zo iemand scalperen met 't scherpste aardappelschilmesje dat ik in mijn bestekbak vinden kon. Geselen met zeventig maal zeventig stokslagen.

    Averechts, Gerrit Komrij,

    De hond lag op zijn zij, de bloederige kop op de tramrails [...]. Zijn schedeldak lag open en je keek in zijn hersenen. Harry tilde voorzichtig de hoofdhuid op. Het dier kermde zacht. De scherpe rand van de bumper had hem gescalpeerd.

    Engelen van het duister, Jan Siebelink,

    Woordfamilie


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    scalperen 2.0

    ( Met betrekking tot personen, met name tegenstanders in de sport)
    totaal overwinnen en vernederen, alsof men iemand van zijn scalp ontdoet

    Betekenisbetrekking


    metafoor
    Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

    Algemene voorbeelden


    Geen mens die weet hoe men Thomas Enqvist moet aanpakken. Zelfs Boris Becker wordt al zenuwachtig bij de gedachte dat hij na veel gezwoeg toch halve finale zou spelen en dan door forse Thomas zou worden gescalpeerd. Courier en Chang weten hoe dat aanvoelt.

    De Standaard,

    Edberg scalpeert Krajicek [...]. Staande ovatie voor Stefan Edberg en voor het 6-3-, 6-3-, 6-3-festival waarmee hij Wimbledonwinnaar Richard Krajicek aan de kant zette.

    De Standaard,

    Ooit vernomen van Bri­an Lara, de runmachine van het West-Indische Calypsocricket? De Zuid-Afrikaanse fastbowler Alan Donald ooit de Britse kost-schoolknaap Mike Atherton als batter zien scalperen? Zegt de naam van Indiër Sachin Tendulkar iets en does de naam van Pakistani Wasim Akram ring a bell?

    http://www.roodenwit.nl/

    scalperen 3.0

    in de verbinding zich laten scalperen

    Betekenisbetrekking


    metafoor
    Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

    Vaste verbindingen


    zich laten scalperen

    1. zich iets waardevols laten afnemen

      'Giethoorn is Giethoorn niet meer. Vroeger stonden we hier samen op de barricaden als ons iets niet zinde. Die tijd is voorbij. Ze lopen nu allemaal met hangende pootjes achter dat gemeentebestuur aan. Laten zich zo scalperen. Nou, dat ben ik niet van plan'.

      Meppeler Courant,

    scalperen 4.0

    ( Met betrekking tot zaken, met name gebouwen)
    van zijn toplaag ontdoen

    Betekenisbetrekking


    metafoor
    Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

    Algemene voorbeelden


    Omdat het hoofdkwartier van een gemeentelijk energiebedrijf natuurlijk op voorbeeldige wijze moet omspringen met gas en elektriciteit, is de cilinder - toren is eigenlijk een te groot woord voor de ongeveer vier verdiepingen hoge opbouw - gescalpeerd ten behoeve van zonnecollectoren.

    NRC,