splijtzwam


splijtzwam 1.0

iets wat verdeeldheid teweegbrengt; element dat ervoor zorgt dat er onenigheid, verdeeldheid, een diepgaand verschil van mening ontstaat
In de eigenlijke betekenis 'bacterie' (letterlijk 'zwam die zich door splijting vermenigvuldigt') wordt het woord niet meer gebruikt.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een splijtzwam…

is een element

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] brengt verdeeldheid teweeg; zorgt voor onenigheid, voor een diepgaand verschil van mening

    Algemene voorbeelden


    Het omgaan met de last van het verleden bepaalt in hoge mate de levensvatbaatheid van jonge democratieën. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld is dat zo'n splijtzwam, dat de kwestie in de onderhandelingen tussen het ANC en de Nasionale Party steeds werd uitgesteld.

    De Standaard,

    Een vervolg op de omroepexploitatie werd de kabel die met abonnees op de kabel werkte waaraan pakketten programma's werden aangeboden. In deze modellen was de openbare en de privé-sfeer gescheiden: aan de ene kant stond de door het auteursrecht gereguleerde openbare sfeer waarvoor de gebruiker een (indirecte) toegangsprijs betaalde. Aan de andere kant stond de privé-sfeer waarbinnen de eindgebruiker vrij van de informatie gebruik kon maken en deze ook voor eigen gebruiksdoeleinden mocht reproduceren en opslaan. Aan de openbare kant kwam met name het omroepmodel en in mindere mate de pers onder druk te staan. Reclame zou hier een van de splijtzwammen blijken te zijn.

    http://www. ivir. nl/publicaties/dommering/napster-cr. html

    Combinatiemogelijkheden


    als subject bij een werkwoord


    • bestaan
    • verdelen

    Het staatshoofd heeft het recht om zijn mening te geven, vinden de deskundigen, maar het zelf openbaar maken van de inhoud van het gesprek is ongewoon. Voor hen moet de indruk worden vermeden dat er een splijtzwam bestaat tussen de koning en de ministers.

    De Standaard,

    Het is paradoxaal, maar de huidige voorzitter van het RCBi, Yvon Englert, gynaecoloog en professor aan de ULB, heeft zich in woord en geschrift steeds afgezet tegen een orgaan als het RCBi. Hij is voorstander van de lokale commissies voor medische ethiek in de ziekenhuizen en is zelfs de feitelijke auteur van het desbetreffend KB, waarover de Raad van State zich inderdaad nog moet uitspreken. Er bestaan in België volgens hem te veel ideologische splijtzwammen zodat een consensus onmogelijk is. De ene groep zal altijd de andere domineren, meent Englert.

    De Standaard,

    De wereldkerk moest volgens de dominicaan als een Corpus Christi Mysticum, een geestelijke eenheid gezien worden. Dat werd door hem begrepen als tegengesteld aan het overspannen nationalisme. Dat laatste was oorzaak van oorlog en dus de splijtzwam die de gelovigen verdeelde.

    http://www.mundaneum.be/publications/pacifisme/pacifisme049.html

    als object bij een werkwoord


    • een splijtzwam vormen

    De gemeenten vormden vorige week een splijtzwam in de Vlaamse coalitie. De langlopende contracten met electriciteitsproducent Electrabel zint sommige SP'ers niet. Vele CVP'ers zien dat contract wel zitten.

    De Standaard,

    In de jaren na de onafhankelijkheid in 1948 verspreidde het etnische virus zich snel en groeide de kloof tussen Sinhalezen en Tamils zienderogen. In hoog tempo versterkte de Sinhalese meerderheid (ongeveer 75 procent van de bevolking) haar greep op het land. Vooral de taal vormde een splijtzwam.

    NRC,

    Niet het sociaal-economische vraagstuk vormt een potentiële splijtzwam in de CVP wel het communautaire en het ethische, verklaarde Van Hecke.

    De Standaard,

    met koppelwerkwoord


    • de splijtzwam blijken

    De mannenselectie was al vlug rond. Ook zes van de zeven voorgestelde vrouwen (Clement, Lomba, Vandecaveye, Van Bergen, Werbrouck en Rakels) kregen het groene licht. De keuze tussen Goossens en Flagothier bleek de splijtzwam.

    De Standaard,

    • (een) splijtzwam blijven

    De politici beloofden hoogdringend werk te maken van een regeling. Zij raakten het niet eens en er kwam nog niets van in huis. De rol van de politiek in ministeriële strafzaken blijft een splijtzwam. Het gerecht lijkt aan te sturen op een zo klein mogelijke inbreng van de politiek.

    De Standaard,

    Van Brussel als bindmiddel is in het Vlaamse identiteits-discours nog wel, althans met woorden, enigszins sprake, maar uiteindelijk lijkt het veeleer splijtzwam te blijven.

    De Standaard,

    Vorig jaar mei werd in het kader van de aansluiting van de EVA-landen bij de EG een verdrag getekend, waarbij het aantal vrachtauto's is beperkt met ingang van 1 januari van dit jaar. [...]. Het verdrag blijft echter een splijtzwam tussen de EG en Oostenrijk, omdat een aantal EG-landen (Nederland niet) de huidige looptijd van 12 jaar alsnog wil bekorten.

    NRC,

    • een splijtzwam worden

    Uit studies blijkt dat de sociale gevolgen van de invoering van de Emu het zwaarst zullen zijn in die landen of regio's die al sociaal kwetsbaar zijn. Zo dreigt de muntunie veeleer een splijtzwam dan een integratiefactor te worden.

    De Standaard,

    Ook nu is de held van het verhaal, ene Winkler Brockhaus die met zijn naam een encyclopedische geleerdheid verraadt en daarmee veel weg heeft van de Omgevallen Büchenkast zelf, een gevoelig knaapje van tien jaar, dat pedofiele neigingen bij een incestbeluste vader opwekt, de splijtzwam van de huwelijksband tussen zijn ouders dreigt te worden, en om die reden wordt opgeborgen in het gesticht, waar hij moet zuchten onder de harde knoet van nonnen en zielknijpers.

    http://www.boudewijnbuch.net/

    • (een) spijtzwam zijn
    • geen spijtzwam zijn

    Privatisering was [...] lange tijd een splijtzwam in de coalitieregering van conservatieven en sociaal-democraten.

    NRC,

    Ik heb de slopers de afgelopen maanden op de Partij van de Arbeid en op mij persoonlijk zien afkomen. De krachten die Nederland op sleeptouw namen, in een roekeloze ontkenning wat aan sociale vooruitgang echt is bereikt. Krachten die splijtzwam zijn in onze samenleving waar juist na 11 september gemeenschapszin voorop moet staan.

    http://www.admelkert.nl/,

    Was de WAO in het vorige, CDA/PvdA-kabinet een splijtzwam, het debat van gisteren bevestigde dat ook de huidige coalitie van PvdA, VVD en D66 verdeeld is over de wetgeving voor arbeidsongeschikten.

    NRC,

    Het in Vlaanderen veel gebruikte Modern Woordenboek van Verschueren propageerde niet alleen spellingen als kultuur en apoteek maar ook exotische vormen als zjoernalist en zjiraf en toen in 1955 het Groene Boekje van kracht werd, waren de daarin opgenomen dubbelspellingen een splijtzwam.

    De Standaard,

    De voortgang van de Europese integratie is geen splijtzwam, zoals in Groot-Brittannië of Zwitserland.

    NRC,

    met adjectief ervoor


    • de communautaire splijtzwam
    • de grootste splijtzwam
    • de interne splijtzwam
    • de, een potentiële splijtzwam
    • als voornaamste splijtzwam
    • ideologische splijtzwammen

    De politieke reakties laten vermoeden dat de "megafusie" - als ze er ooit komt - niet zonder politieke ruzies en geharrewar tot stand kan komen. De communautaire splijtzwam is daarbij niet veraf. Vlaams minister-president Luc Van den Brande (CVP) ziet een megafusie niet zitten. Zijn federale kollega van Ekonomische Zaken, Elio di Rupo (PS) vindt een grote fusie op langere termijn een noodzaak, maar meent te weten dat er in de onmiddellijke toekomst niets zal gebeuren.

    De Standaard,

    De meeste EU-lidstaten zouden wat graag het Cypriotische probleem opgelost zien vóór ze gedwongen worden het land in hun schoot op te nemen. Ook de Navo oefent druk in die richting uit, omdat Cyprus de grootste splijtzwam vormt tussen zijn Griekse en Turkse lidstaten.

    De Standaard,

    De scheiding der geesten verlamde de bank. In de vierhoofdige raad van commissarissen koos drs. V. Sarvage, zelf voormalig centrale bankpresident, de kant van president-commissaris Guis, terwijl de twee andere leden, vermogensbeheerder Zwart en de Zwitserse advocaat A. de Pfyffer d'Altishofen naar de visie van president-directeur Broere overhelden. De interne splijtzwam bezorgde de centrale bank nog meer hoofdbrekens dan de trage uitbreiding van de bankzaken.

    NRC,

    Bij Kok werkt morrelen aan het ziektegeld en de WAO blijkbaar nog steeds als een rode lap op een stier. De open zenuw van Kok is de potentiële splijtzwam voor de coalitie.

    http://www.carrierecontact.nl/loopbaaninfo/magazine/art_armoede.html

    Niet het sociaal-economische vraagstuk vormt een potentiële splijtzwam in de CVP wel het communautaire en het ethische, verklaarde Van Hecke.

    De Standaard,

    Het gevaar van zo'n kettingreactie is het gevolg van het jarenlange bondsbeleid om per bedrijf een CAO af te sluiten en niet meer te vertrouwen op de solidariteit en strijdbaarheid van de havenarbeiders. Zo langzamerhand is iedereen tegen elkaar uitgespeeld met de containersector als voornaamste splijtzwam. Ook de bondsbestuurders zijn onderling sterk verdeeld.

    http://www.solidariteit.nl/nummers/104/Een_bond_zonder_opgestroopte_mouwen.html

    Het is paradoxaal, maar de huidige voorzitter van het RCBi, Yvon Englert, gynaecoloog en professor aan de ULB, heeft zich in woord en geschrift steeds afgezet tegen een orgaan als het RCBi. Hij is voorstander van de lokale commissies voor medische ethiek in de ziekenhuizen en is zelfs de feitelijke auteur van het desbetreffend KB, waarover de Raad van State zich inderdaad nog moet uitspreken. Er bestaan in België volgens hem te veel ideologische splijtzwammen zodat een consensus onmogelijk is. De ene groep zal altijd de andere domineren, meent Englert.

    De Standaard,

    met voorzetselgroep


    Voorzetsel: in

    • de splijtzwam in het sociaal overleg
    • een spijtzwam in de coalitieregering
    • een spijtzwam in de CVP
    • splijtzwam in onze samenleving

    Het dossier zorgt voor verdeeldheid tussen de sociale partners; het is de zoveelste splijtzwam in het sociaal overleg.

    De Standaard,

    Niet het sociaal-economische vraagstuk vormt een potentiële splijtzwam in de CVP wel het communautaire en het ethische, verklaarde Van Hecke.

    De Standaard,

    Privatisering was [...] lange tijd een splijtzwam in de coalitieregering van conservatieven en sociaal-democraten.

    NRC,

    Ik heb de slopers de afgelopen maanden op de Partij van de Arbeid en op mij persoonlijk zien afkomen. De krachten die Nederland op sleeptouw namen, in een roekeloze ontkenning wat aan sociale vooruitgang echt is bereikt. Krachten die splijtzwam zijn in onze samenleving waar juist na 11 september gemeenschapszin voorop moet staan.

    http://www.admelkert.nl/,

    Voorzetsel: tussen

    • een splijtzwam tussen de Verenigde Staten en Europa
    • een splijtzwam tussen Griekse en Turkse lidstaten
    • een splijtzwam tussen de koning en de ministers
    • een splijtzwam tussen wetenschappers, hulpverleners, politici en journalisten
    • de splijtzwam tussen India en Pakistan

    Internet is niet alleen de belichaming van de 'global village' - een virtuele wereld zonder grenzen - maar het is ook een splijtzwam tussen de Verenigde Staten en Europa. De bescherming van de persoonlijke levenssfeer (privacy) was een vroeg voorbeeld. Daar botste de Amerikaanse opvatting dat privacy per specifiek toepassingsgebied (banken, medische gegevens, etc.) moet worden geregeld met de Europese omnibus-benadering die het zoekt in algemene, overkoepelende nationale privacywetten.

    NRC,

    Het staatshoofd heeft het recht om zijn mening te geven, vinden de deskundigen, maar het zelf openbaar maken van de inhoud van het gesprek is ongewoon. Voor hen moet de indruk worden vermeden dat er een splijtzwam bestaat tussen de koning en de ministers.

    De Standaard,

    Politieke mensenrechten. De nare gebeurtenissen in het Gebied van de Grote Meren werken al jaren als een splijtzwam tussen wetenschappers, hulpverleners, politici en journalisten.

    De Standaard,

    De meeste EU-lidstaten zouden wat graag het Cypriotische probleem opgelost zien vóór ze gedwongen worden het land in hun schoot op te nemen. Ook de Navo oefent druk in die richting uit, omdat Cyprus de grootste splijtzwam vormt tussen zijn Griekse en Turkse lidstaten.

    De Standaard,

    Kasjmir vormt al meer dan zestig jaar de splijtzwam tussen India en Pakistan.

    https://www.mo.be/opinie/geen-meerderheid-voor-religieus-extremisme-pakistan,

    Voorzetsel: van

    • de splijtzwam van de huwelijksband tussen zijn ouders
    • een splijtzwam van de multiculturele confederatie

    Ook nu is de held van het verhaal, ene Winkler Brockhaus die met zijn naam een encyclopedische geleerdheid verraadt en daarmee veel weg heeft van de Omgevallen Büchenkast zelf, een gevoelig knaapje van tien jaar, dat pedofiele neigingen bij een incestbeluste vader opwekt, de splijtzwam van de huwelijksband tussen zijn ouders dreigt te worden, en om die reden wordt opgeborgen in het gesticht, waar hij moet zuchten onder de harde knoet van nonnen en zielknijpers.

    http://www.boudewijnbuch.net/

    De luchtvaartmaatschappij Swissair, een van de weinige nationale symbolen van Zwitserland, ontpopte zich tot een potentiële splijtzwam van de multiculturele confederatie in de Alpen.

    De Standaard,

    Voorzetsel: voor

    • de splijtzwam voor de coalitie

    Bij Kok werkt morrelen aan het ziektegeld en de WAO blijkbaar nog steeds als een rode lap op een stier. De open zenuw van Kok is de potentiële splijtzwam voor de coalitie.

    http://www.carrierecontact.nl/loopbaaninfo/magazine/art_armoede.html

    in voorzetselgroep


    • zorgen voor een splijtzwam

    Zo zorgt het thema vreemdelingen binnen de PvdA nu al jaren voor een splijtzwam. Toen PvdA-voorzitter Rottenberg en de toenmalige PvdA-staatssecretaris voor justitie Kosto in de vorige kabinetsperiode spraken over illegalen die het land uit moesten, viel de halve partij over hen heen.

    NRC,

    met eigennaam


    • splijtzwam Kashmir

    Eenheid bedreigd: splijtzwam Kashmir. Wat is het probleem met de deelstaat Kashmir? Zowel Pakistan als India maken aanspraak op deze grensregio.Het zuiden wordt bestuurd door India maar de meerderheid is islamitisch.

    http://www.vakkenweb.nl/vak/ak/html/pp_ak_h5hst1par1013.pdf

    met onbepaald voornaamwoord


    • de zoveelste splijtzwam

    Het dossier zorgt voor verdeeldheid tussen de sociale partners; het is de zoveelste splijtzwam in het sociaal overleg.

    De Standaard,

    voorafgegaan door als


    • als een spijtzwam fungeren
    • als (een) splijtzwam werken
    • als voornaamste splijtzwam

    Ook onder de Kroatische Serviërs heeft Milosevi's besluit van augustus vorig jaar om voor het internationale vredesplan te kiezen als een splijtzwam gefungeerd. De 'president' van de RSK, Milan Marti, is een voorstander van de harde lijn die van enige dialoog met Zagreb niets wil weten en die een warm voorstander is van een vereniging van de Kroatische Serviërs met de Bosnische Serviërs van Radovan Karadzi. Zijn belangrijkste tegenstrever is 'premier' Borisav Mikeli, die aan een dialoog met Zagreb de voorkeur geeft en met die Servische eenheid heel wat minder haast heeft.

    NRC,

    Het einde van de gulden en de start van de Euro mag dan niet aan de aandacht ontsnappen. In hoeverre gaat deze kwestie als binding van Europese burgers of als splijtzwam werken.

    http://www.democratisch-europa.nl/

    Politieke mensenrechten. De nare gebeurtenissen in het Gebied van de Grote Meren werken al jaren als een splijtzwam tussen wetenschappers, hulpverleners, politici en journalisten.

    De Standaard,

    Het Financieele Dagblad schrijft maandag dat de voorgenomen verkoop van de aluminiumdivisie van Corus Nederland (het voormalige Hoogovens) aan het Franse aluminiumbedrijf Pechiney als een splijtzwam werkt binnen het staalconcern.

    http://www.rtl.nl/(/financien/rtlz/dossiers/)/components/financien/rtlz/2003/01_januari/20-corus_bloedgroepen.xml,

    Maar een fotomodel dat het atelier binnendringt werkt als een splijtzwam. Lilly speelt de kunstbroeders behendig tegen elkaar uit - en voor de sterkste in de strijd die dan ontbrandt spreidt zij welwillend haar benen. Een verhaaltje van niks, een moraal voor kleuters: voor kleuters die in de zandbak ook altijd de emmertjes en de schepjes beheren.

    NRC,

    Het gevaar van zo'n kettingreactie is het gevolg van het jarenlange bondsbeleid om per bedrijf een CAO af te sluiten en niet meer te vertrouwen op de solidariteit en strijdbaarheid van de havenarbeiders. Zo langzamerhand is iedereen tegen elkaar uitgespeeld met de containersector als voornaamste splijtzwam. Ook de bondsbestuurders zijn onderling sterk verdeeld.

    http://www.solidariteit.nl/nummers/104/Een_bond_zonder_opgestroopte_mouwen.html

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding