tomaat


tomaat 1.0

afbeelding

Bron: LoggaWiggler
( Publiek domein )

sappige, oranjerode vrucht van de tomatenplant die wordt gegeten als groente
Wordt doorgaans tot de groenten gerekend maar hoort taxonomisch gezien tot de vruchten.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een tomaat…

is een vrucht; is voedsel

  • [Kleur] is rijp doorgaans oranjerood tot rood en onrijp groen; is afhankelijk van de variëteit oranje, geel of groen
  • [Vorm] is min of meer rond, maar kan ook langwerpig zijn
  • [Deel] heeft zaden die zijn ingebed in het vruchtvlees
  • [Samenstelling] bevat gezonde voedingsstoffen, waaronder antioxidanten, zoals bètacaroteen en vitamine C
  • [Geheel] is de vrucht van de tomatenplant
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is sappig
  • [Gebruikswijze] wordt zowel koud als warm gegeten, bv. rauw verwerkt in salades, als garnering of op brood; is een veelgebruikt ingrediënt in veel verschillende gerechten; vormt de basis voor soepen en sauzen

Algemene voorbeelden


U kunt tomaten op allerlei manieren bereiden. Als garnering op brood, in salades, als soep, als saus, gevuld, gebakken en gestoofd. Reken ongeveer 150 gram per persoon als u de tomaat als salade geeft en 300 gram per persoon als u ze bakt of stooft.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

's Middags is er bij ons verse soep met brood te verkrijgen. En gezonde broodjes met sla, tomaat, komkommer, kaas of ham en ei.

http://www.klasse.be/archieven/archieven.taf?actie=detail=1322

Tomaten moeten altijd stevig aanvoelen. Tomaten leveren weinig calorieën (circa 15 kcal per 100 gram) en bevatten veel vitamine A en C, calcium en ijzer. U kunt tomaten het best op een koele, donkere plaats (ongeveer 14 °C) bewaren, maar liever niet in de koelkast.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

De tomatensoort 'Coeur de boeuf' ('vleestomaat'). Dit is een weelderige late tomaat die men een beetje uit het oog verloren was. Ze is terug op het menu verschenen doordat Bretoense boeren ze opnieuw begonnen te telen. Deze tomaat moet je zeker eens uitproberen.

http://www.seniorplanet.be/seniorplanet.fl.php?id=4624=article_cat=86=1=37c8b6c055f09ff75ba6901607c5bbbb

Let er goed op om steeds lauw water aan de planten te geven, koud water bevalt ze niet. Wanneer de plant vijf trossen met tomaten heeft wordt de top weggeknipt. Teveel tomaten willen oogsten is nooit goed voor de kwaliteit.

http://www.ping.be/~pin29174/newpage1.htm

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • tomaten plukken, snijden

Maar bij plukken moet je bukken en toen bij hem het spit in de rug schoot, werden alle familieleden gevraagd om toe te snellen teneinde het gevaar af te wenden dat de tomaten, zonder een cent op te brengen, aan de planten zouden verrotten. Zo heb ik een drietal semesters van voorjaar tot najaar bijna elke morgen van vijf tot acht tomaten geplukt.

Ongewenste zeereis, Maarten 't Hart,

'Wie is dit?' vroeg Beck. 'Dat is een vriend,' zei ze en ze ging de keuken weer in. Beck liep haar achterna. Ze sneed tomaten, ze maakte salade.

De asielzoeker, Arnon Grunberg,

met adjectief ervoor


  • groene tomaten
  • losse tomaten
  • overrijpe tomaten
  • smakelijke tomaten
  • waterige tomaten

Verwijder de steunstok uit de grond en laat de struik rusten op de grond. Bedek de bodem eerst met vers stro. Zo kunnen de groene tomaten nog wat doorgroeien. De laatste vruchten kunnen geplukt worden terwijl ze nog groen zijn. Laat ze dan afrijpen onder krantenpapier op een donkere koele plaats. Tijdens het rijpen verdwijnt het chlorofyl (bladgroen) uit de vrucht en maakt plaats voor caroteen.

http://www.ping.be/~pin29174/newpage1.htm

Losse tomaten zijn fris en sappig en bijzonder geschikt voor allerlei lekkere toepassingen. Zo kunt u ze gebruiken in frisse salades of als basis voor verse tomatensoep. Maar ook gewoon naturel als broodbeleg of als fraaie decoratievoor het opmaken van schotels.

http://www.degroentenman.nl/

Terwijl ik met mijn laptop op schoot zit te schrijven, zie ik uit mijn ooghoeken hoe een man mij nagesynchroniseerd in Nedermongools een messenset probeert aan te smeren. Om de kwaliteit van zijn spullen te bewijzen snijdt hij overrijpe tomaten, vlees en zelfs houten planken en blokken gewapend beton.

Het leukste jaar uit de geschiedenis van de mensheid, Ronald Giphart,

Venkel-tomatensoep. Voor deze frisse soep hebt u wel smakelijke tomaten nodig. Tomaten uit blik of melige, waterige tomaten zijn er absoluut niet geschikt voor.

NRC,

Nederlandse produkten hebben op dit moment een imagoprobleem (waterige tomaten, chemische snijbloemen, varkensvlees met additieven), vooral bij Duitse consumenten en dit wordt uiteraard teruggevonden in de antwoorden van de inkopers van supermarktorganisaties.

NRC,

Ze pakt een blad, een bord, een mes en een beker van de tafel naast het buffet. Dan loopt ze langzaam langs de uitgestalde etenswaren. Haar keus valt op een ei, een krentenbol, een paar plakjes rookvlees en wat melk. De waterige tomaten en het zouteloze brood laat ze liggen.

Dossier vrouwenhandel, Ed van Eeden,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • gedroogde tomaten
  • gepelde tomaten

Gedroogde tomaten worden in meerdere delen van Italië gemaakt. De smaakvolle pruimvormige tomaten worden gehalveerd en dan op grote gazen dragers in de zon te drogen gelegd.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Gedroogde tomaten zijn zeer geconcentreerd van smaak. Ze zijn in gedroogde vorm los verkrijgbaar, maar ook gedroogd en daarna ingelegd in olie.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Pel de tomaten en haal de zaadjes eruit (Om tijd te winnen, kan je gepelde tomaten uit blik gebruiken).

http://basisrecepten.skynetblogs.be/?date=20040430=1=months

  • gevulde tomaten

In de zaal werd ik bij 9 Nederlanders geplaatst, we moesten dan nog een uur wachten eer het feest begon en de oudste van de Nederlanders bood dan maar wat te drinken aan, in afwachting van de wijn en het eten: gevulde tomaten, Griekse sla, yoghurt, kippenbout, en nog wat (gyros?) met gebakken aardappelen.

http://users.pandora.be/Helgavds/1991amoudara.htm,

De kleine losse tomaten worden ook wel cocktailtomaten genoemd. Door hun geringe formaat zijn deze heel geschikt als snack, bijvoorbeeld voor gevulde tomaten.

http://www.degroentenman.nl/

met voorzetselgroep


Voorzetsel: in

  • tomaten in blokjes snijden
  • tomaten in partjes snijden
  • tomaten in plakjes snijden
  • tomaten in reepjes snijden
  • tomaten in schijfjes snijden
  • tomaten in stukjes snijden
  • tomaten in vieren snijden

Ik gebruik ook geen moeilijke woorden. Of ik leg ze uit. Ik zeg bijvoorbeeld snij de tomaten in kleine blokjes. In vaktaal heet dat 'brunoise' aldus de Meesterkok.

http://www.rudolphsfansite.nl/ruditelegraaf.html,

Maak de gemengde salade: Snijd eerst de ham en de paprika's in reepjes, de gruyère in blokjes, de selderij in dunne staafjes en de tomaten in partjes.

http://www.smulweb.nl/smulweb/plsql/ roos.show?rid=997139=0

Snij de tomaten in dunne plakjes.

http://www.twente.nl/recepten/diversen/pannenkoeken/drie_in_de_pan_met_spinazie.htm

Het vlees, de tahoe, de bamboespruiten en de gewassen tomaat in heel fijne reepjes snijden.

http://www.rolic.be/sunwah/sunwahreceptdetail.php?link=chi-bij-tahoesoep

Moeders die geen tijd hadden om te koken, stuurden hun kinderen met een kom om frietjes. Ze gooiden een biefstuk in de pan, sneden een tomaat in schijfjes, en klaar was Kees.

Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

Snijd de korstjes van het brood en kruimel het fijn in een foodprocessor; doe het broodkruim in een kom. Snijd de tomaten in stukjes en pureer ze met de aanhangende olie en de boter fijn in een foodprocessor.

NRC,

Op een platte schaal, bijvoorbeeld de deksel van een glazen dekschaal, schikt u slabladeren, dan snijdt u tomaten in vieren, maar ze moeten onderaan vast blijven zitten.

Meppeler Courant,

in voorzetselgroep


  • ei met tomaat
  • mozzarella met tomaat
  • omelet met tomaat

Als ik alleen thuis ben bak ik een ei met tomaat of ik bestel een pizza en eet dat op mijn schoot voor de televisie op.

Zadelpijn en ander damesleed, Liza van Sambeek,

Gebruik mozzarella in plakjes, grof geraspt of in kleine blokjes. Ook lekker om zo te eten, met tomaat en verse basilicum.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Hij bakte een omelet met tomaat, maar de geur van eieren ontnam hem alle eetlust.

Blanco, Peter Terrin,

  • bekogelen met tomaten
  • gooien met tomaten

Wie twintig jaar geleden aan elitevorming deed, werd met tomaten bekogeld.

NRC,

Het politieke klimaat in Wallonië is al gespannen, wat zichtbaar werd toen de PS-leiding op 1-mei met tomaten werd bekogeld door stakende leraren.

De Standaard,

Tijdens een dadaïstisch toneelstuk heeft eens een man een uur lang op het podium gestaan, zonder iets te doen. Hij kwam op, leunde tegen zijn bezemsteel, en wachtte. Het publiek zag de humor of kunst hier niet van in, en begon met tomaten te gooien.

http://wwwutnws.utwente.nl/utnieuws/data/30/12/inhoud_uitgebreid.html,

  • het velletje van de tomaat
  • velletjes van de tomaat
  • de velletjes van de tomaten

Maak met een scherp mesje een kruisje in het velletje van de tomaat (aan de bolle kant).

http://www.degroentenman.nl/

Leg de tomaten 10-15 seconden in een pan met kokend water. Zodra de velletjes iets gaan omkrullen laat u de tomaten onder koud stromend water even schrikken. Vervolgens trekt u met een mesje de velletjes van de tomaat.

http://www.degroentenman.nl/

De soep kan op diverse manieren worden gepureerd, maar het fijnste resultaat geeft de zogenaamde passe-vite: een groentemolen met drie verschillende schijven (voor de soep heb ik de fijnste gebruikt) waar de groente met behulp van een soort schoep doorheen wordt gedrukt. Het grote voordeel is dat de pitjes en een groot deel van de velletjes van de tomaten niet in de soep komen.

NRC,

  • salade van tomaten
  • sla van tomaten
  • saus van tomaten
  • soep van tomaten

Ik dacht een broodje te maken met gesmolten geitenkaas, honing en tijm, en dat te omlijsten met een grote salade van tomaten, feta en komkommer, maar na die aanslag van afgelopen nacht, heb ik behoefte aan een veel rijkere en zwaardere maaltijd.

http://www.amsterwitched.nl/

Ondertussen had Erwin het eten gebracht en de mannen zetten zich aan de maaltijd. Zij aten op houtskool geroosterd lamsvlees van ijzeren pinnen, sla van tomaten, komkommers, paprika, rauwe uien en olijven, en als dessert een sappige meloen die zij deelden.

De reis naar Kithira, Andreas Burnier,

Pizza Hawaii. Exotisch en fruitig van smaak. Tropische ananas en hartige ham, gecombineerd met een zomerse saus van tomaten en kaas.

http://www.geocities.com/opclwd/index3.html

Dit is een heerlijke soep van tomaten die eerst in de grillpan worden geroosterd. Dat geeft ze een volle, zoete, iets gebrande smaak. De tomaten worden daarna gepureerd in de keukenmachine en vervolgens gezeefd om de velletjes te verwijderen.

http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/2777760/2002/09/04/Geroosterde-tomatensoep.dhtml,

met ander, nevengeschikt substantief


  • kaas en tomaat
  • kropsla en tomaat
  • sla en tomaat
  • veldsla en tomaat
  • tomaat, basilicum en mozzarella
  • tomaten, komkommers en champignons

En wat vonden kinderen tegenwoordig lekker? Croissants? Witte broodjes met leverworst of hagelslag? Een pistolet met brie, sla en tomaat?

Mensen met een hobby, Désanne van Brederode,

Iin haar tas vond ze een pakketje in zilverfolie, een sandwich met kaas en tomaat.

Liefdesdood, Oscar van den Boogaard,

Als voorgerecht bereidde Bult snoekbaars sous-vide in terrine-vorm op kropsla en tomaat, met een sausje van selderij.

Meppeler Courant,

Druppel olie, citroen, zout en peper over veldsla en tomaat.

NRC,

Zij was nieuwsgierig naar het voedsel van het volk. Haar appreciatie gold vooral de pizza in de nationale driekleur, met tomaat, basilicum en mozzarella.

NRC,

In Nederland zijn tomaten, komkommers en champignons favoriete groenten. Bij fruit zijn appelen, sinaasappelen en bananen erg in trek.

http://www.tuinbouw.nl/home.htm

voorafgegaan door als


  • rood als een tomaat worden
  • zo rood als een tomaat worden

'Hé', zegt ze. 'Wij zijn niet gewend elkaar af te breken.' 'Sorry', ik bind in. 'Maar ik blijf erbij dat je het voor iedereen onmogelijk maakte om samen te spelen.' Ze wordt zo rood als een tomaat, mindert vaart en parkeert aan de kant van de weg. Ik begrijp het. Bedremmeld manoeuvreer ik mijn bas van de achterbank.

Bas, Annie Van Keymeulen,

Polyneikes reageerde razend, werd rood als een tomaat, paranoïde en stoned stompte hij zijn vader recht in het gezicht, vol op de neus en de kapotte ogen.

Broers, Ernst Löw,

Meteen voelt Joost zich rood worden. Akelige pestkoppen! Kan hij er wat doen dat hij zo verlegen is? Wanneer iemand iets aan Joost vraagt, wordt hij zo rood als een tomaat en gaat hij ook nog stotteren.

http://www.scouting.nl/static/regiospel/dwek_2000.html,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


tomaat 1.1

vruchtvlees van een tomaat; tomaat als stof

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een tomaat…

is een stof

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • zongedroogde tomaat

      Klap de vrije helft van het lasagnevel over de spinazie. Afdekken met de rest van de saus. Strooi de rest van de feta en stukjes zongedroogde tomaat over de saus.

      NRC,

      met substantief ervoor


      • een plak tomaat
      • een plakje tomaat
      • een schijfje tomaat
      • een stukje tomaat
      • blokjes tomaat
      • plakjes tomaat
      • schijfjes tomaat
      • stukjes tomaat

      Ik pakte een pistolet met vissla. Ik stopte er een plak tomaat tussen en stak het kleurrijke exotische ding tot over zijn halve lengte in mijn mond.

      Opa, Hans Claus,

      Leg op elk pannenkoekje een plakje tomaat en daarop een schepje spinazie.

      http://www.twente.nl/recepten/diversen/pannenkoeken/drie_in_de_pan_met_spinazie.htm

      Zonlicht dat te sterk is om erin te lezen. De krant ligt in mijn schoot, valt op het gras. Te warm om te eten. Een schijfje tomaat. Komkommer. Vis.

      Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

      Verdeel de salade over de coupes, garneer met een stukje tomaat en een toefje peterselie. Geef er vers stokbrood bij.

      http://www.goldweb.nl/culinair/

      Voeg de blokjes tomaat toe en schep alles goed om.

      NRC,

      Met een mes snij ik twee dikke plakken van de pastei. Die leg ik met een randje gestolde gelei op het bord en garneer ze met wat fijngesneden bieslook, verse zwarte peper, een theelepel kappertjes en plakjes tomaat.

      Alle vogels van de wereld, Daphne Buter,

      Een goed ingevette, vuurvaste schotel laag om laag vullen met plakjes aubergine, geraspte kaas en schijfjes tomaat.

      http://ftp.castel.nl/~boomf03/aubergines%20%20bordelaises.htm

      Plaats de hapjes een 4 à 5 minuten onder de grill (160°), goed in het oog houden. Garneer met kleine stukjes tomaat en bieslook.

      http://www.ikbenverkocht.be/recepten.aspx?l=00.03

      tomaat 2.0

      afbeelding

      Bron: Goldlocki
      ( CC BY-SA 3.0 )

      plant waaraan de tomaat groeit; tomatenplant

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een tomaat…

      is een plant

      • [Product of vrucht] heeft als vrucht tomaten die gegeten worden als groente

        Wetenschappelijke naam: Solanum lycopersicum, Lycopersicon esculentum

        Rijk Plantae; Planten
        Stam Embryophyta; Landplanten
        Klasse Spermatopsida; Zaadplanten
        Orde Solanales
        Familie Solanaceae; Nachtschadefamilie
        Geslacht Solanum; Nachtschade
        Soort Solanum lycopersicum

        Algemene voorbeelden


        Tomaten zijn plantjes die we zeker zelf kunnen zaaien en verplanten.

        http://www.ping.be/~pin29174/newpage1.htm

        Het Kas van de Toekomst paviljoen bestaat uit een kassencomplex van ca. 2800 m² en een entree/demonstratiegebouw van ca. 7 x 50 m. In de kas worden gewassen geteeld als paprika, tomaten, komkommer, rozen, chrysanten, gerbera, lelies, potplanten en verschillende bladgewassen.

        http://www.greentex.nl/

        Hij keek nog éénmaal om naar de lege kamers van Juliens appartement. De wintertuin met het groene tuinstel. De cactuspotten. De serre met tomaten. Stukgevallen potten met aarde.

        Leven op het lemmet, Renee Van Hekken,

        Combinatiemogelijkheden


        als object bij een werkwoord


        • tomaten planten

        Tomaten mogen nu buiten worden geplant. Wie zich nog planten wil aanschaffen, moet duidelijk aangeven of ze onder kap dan wel in openlucht worden geplant. De ene soort doet het namelijk buiten beter dan de andere.

        De Standaard,

        met ander, nevengeschikt substantief


        • tomaat en paprika
        • de tomaat, de aubergine en de paprika

        P. tabacina is een ziekteverwekker op tabak. Naast tabak zouden een aantal planten, zoals tomaat en paprika, drager kunnen zijn van dit quarantaine-organisme.

        http://www.clo.fgov.be/Activity_report/NEDERLANDS/Diagnostisch_centrum.PDF

        De nachtschadenfamilie is economisch van aanzienlijk belang: ze omvat voedselplanten als de tomaat, de aubergine en de paprika, maar ook de tabaksplant en verder een aantal hoogst giftige gewassen als de zwarte nachtschade en het (nu bij ons zeldzame) bilzenkruid, die in de farmaceutische industrie gebruikt worden.

        http://www.nivaa.nl/

        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen