treurbuis 1.0
(sarcastisch)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een treurbuis…
is een apparaat; is een gebruiksvoorwerp; is een voorwerp
Algemene voorbeelden
Dat Komrij een speciale band met televisie had, is algemeen bekend. Waar Gerard Reve nog sprak over 'de verrekijk', gaf Komrij het televisiekijken een nieuwe dimensie met zijn kwalificatie 'de treurbuis'.
In een onvergetelijke bundel giftig proza rekende de Nederlandse schrijver Gerrit Komrij in de jaren '70 af met het medium televisie, door hem steevast de treurbuis genoemd. Komrij's kritiek was even onredelijk als onweerlegbaar, maar de domheid en de smakeloosheid die hij aanviel, hebben er geen ogenblik onder geleden. Integendeel, zij floreren met de jaren steeds arroganter en in steeds nieuwe gedaanten.
De kunstenaar van het beledigen is nooit scheldkanon alleen. Hij is tevens iemand die notie heeft genomen van Baltasar Gracian's Handboek der wellevendheid; hij bezit stijl, geslepenheid, een boosaardige spotzucht en jaloersmakende woordenschat. Hij is een vorser met evenveel linguïstisch als dramatisch inzicht, die weet dat een op de grond gesmeten babyluier in het huis van een ex-geliefde veel harder kan stinken als hij het heeft over 'een keukenvloer bezaaid met gastro-enterische derrie'. Die de televisie aanspreekt met 'treurbuis', en Internet omdoopt tot 'die vuilniskoker van deze planeet' (Alain Finkielkraut).
De treurbuis zal in de toekomst nóg treuriger worden, politici of niet.
Niemand is vergeten hoe Gerrit Komrij een kwart eeuw geleden de Nederlandse televisie fileerde. Vrijwel alles wat de treurbuis een jaar lang over het kijkerspubliek uitstortte werd genadeloos afgeserveerd door criticus Komrij.
Misschien verkopen ze geen treurbuizen in Porto, dat dan ook op de rafelrand van Europa ligt.
Als leerling van de treurbuis en kind van de mediacultuur, ging Salloum, in een regio waarvan hij de taal niet machtig is, op zoek naar zijn roots.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- op de treurbuis
Het grand gala van het geweld was op de treurbuis, een rijkelijk weidse benaming voor een discussie tussen vier mensen achter een tafel en een zaal vol publiek.
Beste Jef, vanmiddag zag ik op de treurbuis de eerste aflevering van je tiendelige - het zijn toch tien delen, niet? - cursus in taalvaardigheid, een tien voor taal, en ik kan je na die ene aflevering al wel zeggen: jonge, jonge, wat sla je een flater.
We konden ze zien op de treurbuis: Amerikaanse jongens, die met hun kortgeknipte, frisse bolletjes zó uit de disco kwamen.
- zijn plaats voor de treurbuis (verlaten)
- (dagenlang) voor de treurbuis doorbrengen
Maar intussen slijmt Seth Gaaikema over bejaarden die door hun kinderen worden vergeten, leutert Gerard Cox over het voeren van eenden in een park, en gedraagt Toon Hermans zich als een kind van tweeëneenhalf. En zie: het nieuwe teletariaat is voor één keer bereid zijn plaats voor de treurbuis te verlaten, en rent naar het theater om er zich te laten amuseren door een vent van zestig in een luierbroekje.
Pombo, een man met een onstuitbare flux de bouche, is niet te kloppen in gedachtenstromen, dialogen en monologen. Deze Spanjaard schrijft bepaald geen luchtige niemendalletjes. Vooral zijn vroegste romans zijn op een filosofische en poëtische leest geschoeid [...]. Met zijn recente werk knipoogt deze Einzelgänger overduidelijk naar een breder publiek. Voor zijn vorige roman trachtte hij bijvoorbeeld de mechanismen van de soap te doorgronden. Daartoe bracht de schrijver dagenlang voor de treurbuis door.
met ander, nevengeschikt substantief
- de treurbuis of radio
Mensen die aan het kerstdiner zaten en niet de treurbuis of radio aan hadden, hebben de herhaalde waarschuwingen door de politie en het KNMI gemist. Maar een kind kan weten dat het spekglad wordt wanneer het regent op een bevroren wegdek.
- film en treurbuis
Als ik na een concert kleine, naakte, staartdragende groene kereltjes zou aanschouwen zou ik veeleer denken aan een bijzondere apesoort. Een hedendaags, door film en treurbuis geschoold kind zou allicht het woord 'aliens' in de mond nemen.