uitroepteken

EET SMAKELIJK! Mehdi vraagt zich af wat het uitroepteken te betekenen heeft. Is het een oproep? Een aansporing? Een inspanning om het lekkere eten tot in de finesses uit te voeren?

Met zijn debuutbundel Ja! Naakt als de stenen werd K. Michel in 1989 in één keer Nederlands kampioen uitroepteken. Geen dichter die er zoveel in zijn poëzie kwijt kon als hij. Al die uitroeptekens waren nodig om zijn onbevangen, bijna kinderlijke aandacht voor de werkelijkheid uit te zingen, in regels als 'Aap! Noot! Mies!', 'Hopla!' en 'Bwoehoeoe!/Grote boze wereld!'.

De envelop. Hier krijg je toegang tot je e-mail. Indien er naast de enveloppe een uitroepteken staat, heb je e-mail ontvangen.

Twee jaar geleden ging de radio een hoorspel uitzenden naar de roman Het glinsterend pantser. Ik zette mij in mijn luisterstoel en begon vast in het boek te bladeren. Ik zag de uitroeptekens staan die ik - bij tweede lezing - had gezet bij de aanwijzingen dat de dirigent Victor Slingeland [...] aan een huidziekte lijdt, die hem een sjaal om de hals doet houden, nooit laat zwemmen, plus nog ergere gewoontes.

Costa! zal ook zeker geen Gouden Kalf voor beste script ontvangen, maar wie alvast een snufje zomer wil proeven is bij Costa! aan het juiste adres. Want! dat! uitroepteken! staat! niet! voor! niets! achter! de! titel!

Wanneer we, bij het lezen van boeken of artikelen, strepen of uitroeptekens zetten naast bepaalde passages, dan zijn het meestal die passages die gedachten of meningen vertolken die we zelf ook hebben, maar nooit zo goed onder woorden hebben weten te brengen.

Hij haalde een pen uit zijn zak en zette een groot uitroepteken op een brief die hij tussen zijn stukken had aangetroffen.

Er is [...] geen blanke marge op het scherm waarop je vraag- en uitroeptekens kunt zetten en aantekeningen maken!

'We hebben gehoord dat Rickard Joelsson van Lyckan per ongeluk is neergeschoten bij de jacht. Dus hij heeft zijn straf toch nog gekregen, die wildeman, die Hanna's leven geruïneerd heeft.' Ze had een groot uitroepteken bij die naam gezet. De vader van Anna's kinderen heette ook Rickard. Hij was geen misdadiger zoals die jongen van Joelsson, maar hij had dezelfde ongelukkige neiging om het slachtoffer van zijn eigen innemendheid te worden.

Als hij een passage geciteerd zag die hij vijftig jaar geleden had geschreven, en er stond ergens een punt in plaats van een puntkomma, dan zag hij dat onmiddellijk. Uitgesloten, dat hij daar een punt gezet zou hebben! Of geen uitroepteken. Bij controle bleek, dat hij zich daarin nooit vergiste.

Ik trof het aan in een Wagner-biografie uit de nalatenschap van mijn vader. Voor de regels had hij in zijn prachtige, bijna ziekelijk regelmatige handschrift dikke strepen en uitroeptekens geplaatst.

Ik schrijf dan een uitroepteken in de marge, met potlood, en vergeet de kwestie.

In die vierduizend conclusies op vijftienduizend bladzijden [...] heeft hij geprobeerd "de woorden voor zichzelf te laten spreken" en slechts één keer een uitroepteken gebruikt.

Ik hoor haar pen driftig een notitie maken. Ze zet maar liefst drie uitroeptekens.

Feest! Met een dik, vet uitroepteken! Een supergezellige avond gehad bij de verjaardag van vier prachtige dames.

Als je de Franse pers mag geloven, is Justine Lévy niet alleen een nieuwe editie van de schrijfster van Bonjour tristesse, maar heeft ze ook iets van Patrick Modiano, met een vleugje Mauriac en Stendhal. Voor haar dialogen zou ze bij Nathalie Sarraute en Marguerite Duras in de leer zijn gegaan. Nogal veel lof voor een proza dat gekenmerkt wordt door korte zinnetjes en meisjesachtige uitroeptekens.

Het getal '210' was met een vette lijn doorgehaald, en ernaast, boven het hoofd van een misselijk lachende vent, stond in grote cijfers de nieuwe prijs: '195'. Met een zwart uitroepteken erachter: '195!'.

Hij haalde een pen uit zijn zak en zette een groot uitroepteken op een brief die hij tussen zijn stukken had aangetroffen.

'We hebben gehoord dat Rickard Joelsson van Lyckan per ongeluk is neergeschoten bij de jacht. Dus hij heeft zijn straf toch nog gekregen, die wildeman, die Hanna's leven geruïneerd heeft.' Ze had een groot uitroepteken bij die naam gezet. De vader van Anna's kinderen heette ook Rickard. Hij was geen misdadiger zoals die jongen van Joelsson, maar hij had dezelfde ongelukkige neiging om het slachtoffer van zijn eigen innemendheid te worden.

Te vaak worden de Plattelandsvrouwen immers nog geassocieerd met breiwerkjes en theekransjes, ondanks dat de bondsvrouwen ook vroeger al vele goede dingen hebben weten te realiseren voor hun medemens. Ons logo bestaat sinds 1991 uit het bekende uitroepteken met de steekwoorden: recreatie, educatie, emancipatie met als sluitstuk, actie.

Ik zag ook mijn dubbele uitroeptekens staan bij passages als de volgende: [...] een van die infame huisjes uit de meccanodoos van jongeheer Gladsteen.

Hele bibliotheken zijn er volgeschreven, grijze bladzijden vol uitroeptekens, een kakofonie van eureka's, vertolkt door spreekkoren van lettervorsers, blij, trots, tevreden dat ze wéér een onderliggende structuur, wéér een verwijzing, symbool of toespeling en wéér een dubbele bodem of paradox hebben ontdekt - zonder dat het boek zelf er overigens duidelijker door wordt, in tegendeel, de verwarring zwelt aan, de betekenissen krioelen door elkaar heen, je wordt gek van de betekenissen die een deel van een detail van een onderdeel verklaren.

Eén alinea is met een rood potlood onderstreept. In de kantlijn staat een alarmerend uitroepteken.

Er kon geen twijfel over bestaan wie de instructies had geschreven want Persijn had een in het oog lopende stijl. Hij had de gewoonte om het andere woord van een dikke verontwaardigde streep te voorzien en iedere zin sloeg hij achter zich dicht met twee knallende uitroeptekens.

Voorlezen wat we thuis aanstreepten met overdreven uitroeptekens.

Nadien kwam Travolta terecht in het circuit waar de spoorslags naar de videotheek doorgeschoven films uitroeptekens achter hun titels krijgen.

Ik schrijf [...] een uitroepteken in de marge, met potlood, en vergeet de kwestie.

Dan valt mijn oog op een uitroepteken in de kantlijn, herinnering aan een eerdere lezing.

In een voetnoot schrijft diezelfde De Jong, letterlijk: "Ongeacht mijn lof voor Vandams pionierswerk (en mijn zeer hartelijke dank voor haar vriendelijke medewerking!), verdienen deze nagelaten papieren een meer gedetailleerde ordening, die veel tijd zal vergen en waarbij sommige stukken wellicht van map zullen moeten veranderen." Dat uitroepteken van De Jong is opvallend. Is er iets gebeurd in de archieven?

Koen Peeters kon moeilijk een betere locatie kiezen om zijn nieuwe roman, Het is niet ernstig, mon amour, voor te stellen: de strikt tweetalige omgeving van Bruparck! (mét uitroepteken!), dat onwaarschijnlijk unheimliche, artificiële ontspanningsoord op de Heizelvlakte, vlak naast het Atomium.

Een mens dient zuinig met uitroeptekens om te springen, maar hier mag het even.

"UN! Stani ili pucam!" Die Servo-Kroatische kreet wordt dezer dagen aangeleerd aan "onze jongens" in Oost-Slavonië. De vertaling: "VN! Stop of ik schiet!" Dit bevel staat in hoofdletters en met uitroeptekens in de "rules of engagement" die de VN eerder deze maand goedkeurden, op aandringen van de Belgen die zowat 1.000 manschappen plus de bevelhebber leveren voor de Untaes-vredesmacht in Oost-Slavonië.

Ik was naar de boekenkast gelopen en had het dunne boekje, dat vol stond met potloodstrepen en uitroeptekens, van de plank gehaald.

Toen hij weer naar meneer De Reuver onder de volgende parasol terugliep lazen we: gebruik bekend. Met een uitroepteken.

Alinea's lang besluit hij elke zin met een uitroepteken.

Bij de inscripties was "punk" het meest aanwezig. Wij hadden dat woord ook in Den Haag al waargenomen, zelfs met een uitroepteken erachter.

Jenny hield een paar dure schoenen over en een gesigneerd fotoportret: Pour Jenny, ma petite amie, mon élève preferée – Isadora Duncan. Achterop schreef Isadora haar motto: Sans limites. Met een uitroepteken, niet erachter, maar eronder.

Wat te denken van dit boek? Het is niet bijster goed geschreven. Het wemelt van de uitroeptekens.

Hij stond een beetje te staren naar de reusachtige groenwitte DDV-vlaggen die van de zeildoeken zoldering neerdaalden. En het wemelde hier van driftige uitroeptekens achter de slagzin Samen veilig met het Christen Demokratisch Verbond.

Waarom had mijn vader pathetische en onwaarachtige dichtregels overgeschreven en van uitroeptekens voorzien?

Norman Lewis titelde de jongste aflevering van zijn gedenkschriften: "The World, The World". Zonder uitroepteken weliswaar. Want valt er op deze zwerfster voor de geblaseerde, hedendaagse reiziger nog wel iets te ontdekken dat een uitroepteken rechtvaardigt?

De poëzie van Ter Balkt heeft een uitbundig extravert karakter: het aantal uitroeptekens dat je tegenkomt is vele malen groter dan het aantal vraagtekens, zeker in de eerste bundels.

Maar je moest wel je lach onderdrukken toen hij op zijn fiets zo dicht langs jullie kwam dat Elizabeth hem een tik kon geven. Toen voerde hij een noodstop uit waardoor hij een slipspoor achterliet, een soort uitroepteken aan het eind van het gesprek.

Een van mijn andere broers had "Gelukkig Kerstfeest", met twee uitroeptekens, op de buitenkant van zijn kamerdeur geschreven.

'Geen hotel,' had Leo geschreven, met drie uitroeptekens.

In een stevige, met veel uitroeptekens gekruide taal werden deze manifesten gesteld.

Het opmerkelijke van zijn tweede bundel is dat hij deze maximale uitbundigheid vrijwel geheel is kwijtgeraakt. Alleen de titel Boem de nacht doet nog even anders vermoeden. Maar verder zijn alle uitroeptekens verdwenen en is er over zijn zinnen een grote rust neergedaald.

Lisa hield van uitroeptekens en onderstrepingen.

Kwaad straffen is kwaad doen, kwaad niet straffen ook. Een verschil van drie eeuwen, een verschil tussen epos en tragedie, tussen uitroepteken en vraagteken.

Wanneer we, bij het lezen van boeken of artikelen, strepen of uitroeptekens zetten naast bepaalde passages, dan zijn het meestal die passages die gedachten of meningen vertolken die we zelf ook hebben, maar nooit zo goed onder woorden hebben weten te brengen.

Het zijn eerder de stiltes, de pauzes, die op de juiste momenten steun bieden. Net als in de muziek, net als in de poëzie, net als in een tekening en een schilderij. De stilte als bevroren moment, rust brengend. De pauze die, in stilte ondergaan, een extra dimensie geeft aan wat daarna komt. Het is de interpunctie die betekenisvol is. De komma, de dubbele punt, het uitroepteken en, niet te vergeten wellicht vóór alles het vraagteken.

Ik trof het aan in een Wagner-biografie uit de nalatenschap van mijn vader. Voor de regels had hij in zijn prachtige, bijna ziekelijk regelmatige handschrift dikke strepen en uitroeptekens geplaatst.

Aan het voegwoord oder heeft Jirgl niet genoeg; ter aanvulling bedacht hij het woordje od. Vraag- en uitroeptekens zet hij aan het begin van een zin en de punt aan het eind laat hij meestal achterwege, zodat je algauw verdwaalt in de ellenlange grammaticale constructies.

In haar poëzie zocht Tsvetajeva voortdurend naar vormen die aan het eruptieve karakter van haar zieleroerselen konden beantwoorden; op het eerste gezicht vallen haar gedichten vaak al op door doorbrekingen van de normale syntaxis, een nadrukkelijk gebruik van gedachtenstrepen, vraag- en uitroeptekens, en vooral door uitzonderlijke klankeffecten en ongebruikelijke ritmes.

Ik was naar de boekenkast gelopen en had het dunne boekje, dat vol stond met potloodstrepen en uitroeptekens, van de plank gehaald.

Het leven duurt langer dan de laatste bladzijde en dat gehaspel met beletsel- en uitroepteken is luiheid en leugen.

Abeltje heette ze, het stond onder de brieven die zonder twijfel bij de foto's hoorden, soms voluit, soms alleen een A, maar altijd met veel liefs er omheen: sterren, uitroeptekens, kruisjes.

Singel 114 was herhaaldelijk ontruimd en weer herkraakt. Maar bij de laatste ontruiming in 1987 was er alleen maar een spandoek met een vraagteken en een uitroepteken.

Zou ik, vraag ik me daarop af, dit boek ook kopen als het zevenhonderd pagina's telde! Weet wel zeker van niet. Of als alle interpunctie er in dit ene kleine boekje doorgejast werd: punt, dubbele punt, puntkomma, uitroepteken, vraagteken en al? Nee, dan zou ik het ook niet moeten.

Bovendien laat hij zich vangen door de onzinnige vrees dat zij uit die gidsen (al die onderstrepingen, uitroeptekens, vraagtekens, annotaties!) met typisch vrouwelijke doortraptheid een formule zou kunnen distilleren om die, zonder inzicht of begrip, maar wel met pedant succes op hemzelf en zijn onoverzichtelijkheid toe te passen.

Zelf had hij de "Join the Crew"-mail ontvangen, met veel KAPITALEN, uitroeptekens en herhalingen, van ene Martijn van ID Systems, die spreekt van een "verradelijk virus".

Wellicht was Yevgeny Kafelnikov na een opmerkelijk eerste halfuur door faalangst bevangen want hij sukkelde van de ene direkte misser naar de volgende: een dubbele Kafelnikov-opslagfout als uitroepteken achter de eerste set.

Als hij thuiskwam stak de bijbel als een uitroepteken uit zijn schooltas.

Haar gedichten in wording hangen als uitroeptekens aan haar muren.

'En jij zou het nooit hebben gehaald!' riep Hetty en verleende haar vernietigend oordeel zulke geladen uitroeptekens dat de anderen in lachen uitbarstten.

Plots verheft zich Pablo's stem en ik hoor tot mijn prille Westvlaamse verbazing dat het 'en nombre de dios' omslaat in een vloekend 'me cago en dios'. Met een zeer hoorbaar uitroepteken 'me cago...' moet ik dit blozend verdietsen of herkent gij allen, die misschien geen taalkundige studie hebt gedaan, dat de g in 'cagar' in het Nederlands een k is geworden, zoals de g van genou in onze knie is gekropen.

Overspel heeft Maarten gepleegd met het Bureau, zijn vrouw heeft hij al die jaren bedrogen - dat is de bom die Voskuil met deel 7 onder het complete Het Bureau tot ontploffing brengt. Ook van deze bom was de lont al heel lang zichtbaar en Voskuil liet hem in Het Bureau 6 zelfs al een beetje smeulen en sputteren. Nicoliens onophoudelijk protest, haar praten met uitroeptekens, haar gedram, en haar geruzie, het werd alles niet voor niets zo uitvoerig opgetekend. Zij had de schijn tegen maar ze had gelijk.

Als ze met elkaar praten gebeurt dat in kreten. 'Wow, man! Far out, man! Let's get our shit together, man and move! Yeah, move!' Alles wat gezegd wordt is vergezeld van uitroeptekens en boven de bewegende lippen stralen Hiep Hiep Hoera ogen.