vogeltje 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vogeltje…
is een vogel; is een dier
- [Afmeting] is eerder klein
- [Waardering] wordt meestal lief en vertederend bevonden; wordt vaak in verband gebracht met toestanden en eigenschappen als hulpeloosheid, weerloosheid, angst, schichtigheid en dergelijke
- [Betrekking of relatie] behoort tot een soort waarvan de specimina klein zijn, zoals de mussen, de merels, de vinken, de mezen en de kolibri's
Algemene voorbeelden
In de tuin rent een kat achter een vogeltje aan.
Achter moest een soort donker geheimzinnig paradijs zijn waar allerhande vogelkooien stonden en waar honderiemen hingen en vangnetten die toen nog niet verboden waren en heel lang geleden ook nog lijmstokken om vogels te verschalken want bij sommige mannen is de begeerte naar een vogeltje bijna zo sterk als de geslachtsdrift, na vijftien jaar huwelijk overtreft ze die zelfs.
In mijn boeken ontdekte ik dat het vogeltje een sint-helenafazantje (Estrilda astrild) was, een prachtvink die afkomstig is uit Afrika.
Tussen het riet, in water dat bruin zag door slib, lag een dode kat met donkere staarten die bewogen. 'Het vogeltje eet de worm,' zei mijn vader, 'de kat eet het vogeltje, de paling eet de kat en wat eten wij? En ach, als we de aarde in gaan, smullen de wormen van ons, en dan komt het vogeltje, en dan weer de kat, en ga zo maar door. Dat is allemaal keurig geregeld door de natuur.'
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- fluiten
- kwetteren
- trippelen
- tjilpen
- vliegen
- wippen
- zingen
Het vogeltje begon onrustig heen en weer te wippen.
Lekker met mijn lieve sub naar buiten waar de vogeltjes fluiten.
Er stonden fietsen en een grote kooi met gele vogeltjes die door elkaar heen kwetterden.
Hier en daar begon een vogeltje op de begraafplaats te zingen, maar verder bleef het stil.
Ik had zo nieuwsgierig niet mogen zijn, want met een schril kreetje vloog het vogeltje naar de bedding van de beek en volgde die in de richting van Zandhoven.
Terwijl een vogeltje prachtig tjilpt, gaat één van de verdachten bij ijssalon Boschma op de uitkijk staan.
Verschrikt trippelt het vogeltje naar de andere kant.
als object bij een werkwoord
- de vogeltjes voeren
- vogeltjes kijken
Iedere morgen liepen ze samen de tuin in om de vogeltjes te voeren.
De paden op, de lanen in en vogeltjes kijken, dat kan zondag tijdens de vogelexcursie van de Vereniging Natuurmonumenten.
met adjectief ervoor
- een dood vogeltje
- een klein vogeltje
- een tam vogeltje
- een tropisch vogeltje
- een weerloos vogeltje
Als een poes met een dood vogeltje in haar bek sluipt ze met het resultaat van haar werk door de gangen van het Ibis, de slaapfabriek, de overnachtingsmachine.
Die vuile rotzakken schoten kleine vogeltjes dood.
'Oe spreekt elemaal zoals oew vader,' en ze begon haar beklag te doen over de agressiviteit van de duiven die onder haar ogen naar de kleine weerloze vogeltjes pikten.
Direct werd de aandacht getrokken door de kwetterende tropische vogeltjes, waarvoor men in de beide leslokalen een speciale plaats heeft ingeruimd.
Het bleek niet moeilijk, omdat het puttertje een uitzonderlijk tam vogeltje was, te leren het emmertje uit te werpen in de put onder hem (die hij niet rechtstreeks kon bereiken) en op te halen met behulp van snavel en linkerpoot. Tijdens het ophalen morste hij weliswaar zoveel dat hij, als het emmertje boven was, net genoeg water had om zijn snavel te bevochtigen maar dat hield hem juist in actie.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- kwetterende vogeltjes
De stiltelopers houden van de innerlijke rust onderweg, het geluid van de natuur (kwetterende vogeltjes en zo), het lopen geeft hen ergens een soort van rust waar ze naar op zoek zijn.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- een vogeltje in een kooitje
Een bos bloemen, een taart, een fles lekkers, een boek, een ketting, een parfummetje, een kanten broekje, een vogeltje in een kooitje - een doos glazen balletjes, de kleinste die verkrijgbaar zijn.
voorafgegaan door als
- als een bang vogeltje
- als een verdrietig vogeltje
- als een verschrikt vogeltje
- als een ziek vogeltje
Ze sloeg haar arm om hem heen en voelde hoe hij zich tegen haar aanschurkte als een verschrikt vogeltje.
Ik wil niet als een verdrietig vogeltje in een hoekje zitten.
Het ene moment hield ze zich als een ziek vogeltje in Ortwins huis schuil, het volgende stond ze in een studio en deed wat ze haar leven lang had gedaan: ze bedacht verhaaltjes en situaties die kinderen grappig vonden.
Vaste verbindingen
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vogeltje 1.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vogeltje…
is een voorstelling
Algemene voorbeelden
Het kleurige vogeltje dat als handvatsel diende, bleef boven het snoer steken.
Het was blijkbaar niet de eerste onderscheiding die haar ten deel viel, want er zaten al een gouden veer, een zilveren vogeltje en een blikkende ster op haar schouders.
In oktober 1985 werd tijdens het veertigjarig jubileumcongres van de Diabetesvereniging Nederland de kolibrie officieel erkend als internationaal symbool voor het wetenschappelijk onderzoek rond diabetes. Het vogeltje is nu ook terug te vinden in het logo van de International Diabetes Foundation (IDF).
Uit de grond van haar hart vervloekte Matka vooral de houten vogeltjes die jubelend de tijd aangaven.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vogeltje 1.2
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.2 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vogel…
is een diersoort
Algemene voorbeelden
Er zijn meer dan 500 soorten van dit vogeltje bekend, in grootte variërend van een hommel tot een zwaluw.
vogeltje 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vogeltje…
is een vogel; is een dier
- [Deel] is meestal nog bedekt met dons; heeft vaak nog geen veren
- [Plaats] verblijft nog in het nest
- [Leeftijd] is nog jong en onvolgroeid
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is nog hulpbehoevend en afhankelijk van de oudervogels
Algemene voorbeelden
"Hanna was net een vogeltje dat uit een nest was gevallen", zegt Pegge Lynn, wier lijdensweg begon op 7 november, toen haar gynaecoloog bij een routinecontrole vaststelde dat ze weeën had.
Praat in termen van een verhuizing, of over een vogeltje dat uit het ei komt.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een jong vogeltje
- een pasgeboren vogeltje
De opvolging van de verschillende stadia van een broedsel tot op het ogenblik dat de jonge vogeltjes uitvliegen, is een aangename en leerzame bezigheid.
Hij stond in de deuropening, klein en pluizig als een pasgeboren vogeltje.
met substantief ervoor
- een nest jonge vogeltjes
Wanneer je echter ziet dat een nest jonge vogeltjes de nestkast met succes verlaat, mag je gerust diezelfde dag nog de kast reinigen.
vogeltje 3.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
---|---|
Betrokken betekenissen | 2.0 : 3.0 |
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vogeltje…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is zwak, hulpbehoevend, weerloos, schichtig, bang of tenger als een vogeltje
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een bang
- een klein
- een kwetsbaar
- een mager
Hij kwam twee maanden te vroeg, in een stuitligging en hij was een mager klein vogeltje.
Karin Kusters omschrijft Laura als een bang vogeltje: "Ze durfde niets, was heel onzeker."
Jessy is altijd een kwetsbaar vogeltje geweest.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een geknakt vogeltje
Ze wilde geen geknakt vogeltje worden, ze wilde leven.