A - onvast bewegen en dreigen te vallen
wankelen 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Wankelen…
is een handeling
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
- op haar benen (staan te) wankelen
- op zijn benen (staan te) wankelen
Marco haast zich naar haar toe, Iris moet naar binnen. Straks slaat ze over boord. Ze heeft niet eens een reddingsvest aan! 'Hou je vast!' roept hij. Iris wordt duizelig. Wat waait het hard! Ze staat te wankelen op haar benen.
Na een reeks van negen klappen in het gezicht wankelde Tyson op zijn benen en maakte de scheidsrechter er een einde aan.
- op zijn poten wankelen
- op zijn pootjes wankelen
In chocolade zit een stof (theobromine) die giftig is voor honden [...]. [...]. Als een dier te veel van deze stof binnen heeft, gaat hij na een poosje overgeven, heeft buikpijn en diarree. [...]. Later gaat hij trillen, beven, wankelen op zijn poten en valt flauw.
De lammeren bij de schaapskooi wankelen op hun pootjes, ze zijn waarschijnlijk nog maar een paar dagen oud.
met bijwoord
- even wankelen
Sammy stond kniediep in het water en zong een traditioneel afscheidslied terwijl zij wegvoeren, zijn armen in een deinende groet boven zijn hoofd geheven. Soms deed een golf hem even wankelen, maar hij zong onverstoorbaar door.
Toen hij zich omdraaide, wankelde hij even en moest zich vastgrijpen.
wankelen 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Wankelen…
is een handeling
Algemene voorbeelden
Lekker op het terras een biertje drinken of biefstukje eten. Dan is niks irritanter dan zo'n wiebelende tafel. Erwin Croughs denkt dé oplossing te hebben gevonden. Hij vond een terrastafel uit die niet wankelt.
Ik zette mijn rechtervoet op de onderste plank van de kast en met mijn rechterhand probeerde ik me omhoog te trekken. Het lukte! Mijn linkervoet zweefde boven de vloer en na korte tijd vond ook mijn linkerbeen de plank. Ik voelde me een bergbeklimmer en Paulus kwam steeds dichter bij. Toen begon plotseling de kast te wankelen.
De flessen op het boord wankelden, een paar vielen om.
Combinatiemogelijkheden
met een infinitief met te
- beginnen te wankelen
De stapel viskratten begon te wankelen toen er nog een paar lege bovenop werden gezet.
met ander, nevengeschikt werkwoord
- wankelen en omvallen
Hevig zwaaide ik als een schaatser mijn armen en schouders van links naar rechts, om het zware benzinevat aan het wankelen te brengen. Het gevecht deed de rest. Mijn vat wankelde en viel om.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: onder
- wankelen onder
Helemaal opgaand in onze rol van valsemunters stonden we met de armen om elkaar heen op de vuilnisbak en keken door het keukenraampje naar binnen om te zien of er onraad dreigde. [...]. De vuilnisbak wankelde onder onze voeten.
Verwilderde peren- en appelbomen wankelden onder vrachten veel te kleine vruchten.
- wankelen op
Het is alsof een huis op zijn grondvesten wankelt en de eigenaar meent dat het bepleisteren van de muren reeds volstaat om stormen te doorstaan.
Pado ligt op een tuinstoel in de schaduw. Op zijn opengeslagen rapport wankelt een volle kop koffie.
wankelen 3.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Wankelen…
is een handeling
Algemene voorbeelden
Het valt niet mee om een robot als een mens op twee benen te laten stappen. Met ballonnen als kunstspieren ziet de tred van Baps er aardig natuurlijk uit. Maar na elf passen valt ze om. De robot loopt. Baps puft als een stoommachine, ze waggelt en zwaait, na een tiental stappen wankelt ze en valt om, maar toch: ze loopt. Tenminste: op de video-opname, want inmiddels hangt de robot al lang weer in een vitrinekast op haar geboorteplaats: de TU Delft.
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: door
- wankelen door
Binnen enkele ogenblikken was het ijskoud. Er verschenen zelfs rijpsporen op de wenkbrauwen van de stewardessen van Transavia.Terwijl iedereen zat te beven van de kou en de storm, wankelde het personeel met dekens door het toestel.
Met bloed overstroomd wankelen mannen, vrouwen en krijsende kinderen door het zakencentrum van Manchester. Hun gezichten zijn door glassplinters aan stukken gereten. De bomaanslag tijdens het Europees kampioenschap voetbal, medio juni, heeft tweehonderdzeven gewonden gekost.
- wankelen naar
Terwijl ik naar de halte van de bus wankelde, had Londen opeens veel van zijn glans verloren.
Ik zag sterretjes van de misselijkheid en wankelde naar het toilet.
Ze gaf hem met haar knie een gevoelige stoot in zijn kruis en duwde krachtig tegen zijn borst. Hij wankelde naar achteren, gleed uit in de sneeuw en smakte tegen de grond, waarbij zijn hoed wegrolde.
Vorig jaar oktober werd hij uit de raadszaal verwijderd nadat hij beschonken naar binnen wankelde.
- wankelen over
Hij wankelde over het veld, leek eveneens rijp voor een wissel, maar haalde toch de rust en uiteindelijk het einde van de wedstrijd.
met bijwoord
- even wankelen
Ik stond op, met nog driekwart ei en slappe baconstrips op mijn bord, op weg naar de keuken, toen ze zich in mijn armen stortte. Ik wankelde even, zette toen de eetwaren voorzichtig op tafel, en luisterde naar haar snikken.
met object en vast voorzetsel
- de trap op wankelen
- de slaapkamer binnen wankelen
- de steeg in wankelen
- de straat over wankelen
Suzette wankelde voor hem uit de trap op.
Ze wankelde de slaapkamer binnen en begon aan de herstelwerkzaamheden.
Uit eigen ervaring weet ik dat een dronkeman nooit de verkeerde steeg in wankelt. Een dronkeman vindt feilloos de weg naar huis.
Joop keerde terug, wankelde de straat over.
met een infinitief met te
- lopen te wankelen
Riekske, normaal zo stabiel, liep maar te wiebelen en te wankelen en we vroegen ons verbaasd af of de nuchterste turnster van Olympia soms stiekem last van zenuwen had...?! Maar bij brug herstelde ze zich en draaide een perfecte, dynamische oefening.
met ander, nevengeschikt werkwoord
- wankelen en struikelen
- wankelen en vallen
Het dier bewoog zich gealarmeerd met een ruk opzij en begon zich te verwijderen. En precies op dat moment haalde Luke de trekker over. De eland wankelde en struikelde.
Hij begon hijgend te zigzaggen en hij voelde zijn krachten snel afhemen. [...] Hij wankelde en viel, maar hij hield zijn prooi stevig vast.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
B - onzeker, veranderlijk zijn of worden
wankelen 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Wankelen…
is een toestand
Algemene voorbeelden
Heel soms zie je een laatste authentieke groenteman zich wanhopig handhaven, maar ook hij wankelt al een aantal jaren.
Noch Nussbaum, noch Salomon wilden een Boodschap verkondigen; ze wilden laten zien hoe hun wereld veranderde, wankelde en ten onder ging.
Hoewel volgens de laatste roddels de relatie tussen mevrouw Bremers en de Prins van Oranje zou wankelen, rekent kaartenuitgever Paauw, die 'Emily' heeft gedeponeerd, zich ondertussen rijk.
Bestand in Tsjetsjenië wankelt. Vier Russische soldaten zijn zondag om het leven gekomen toen hun pantserwagen in Grozny op een mijn was gelopen.
Aan de hand van een overzicht waarin de basisprincipes van de chaostheorie werden uiteengezet, blijkt dat de traditionele fundamenten met recht aan het wankelen zijn.
Combinatiemogelijkheden
met subject
- zekerheden
Vergrijzing - westerse zekerheden wankelen Nederland en andere westerse landen kampen met het probleem van ontgroening en vergrijzing.
- een bewind
- de machtsmachine
- de partij
- de regering
- een rijk
- een troon
Het bewind van de Spaanse heersers wankelde weliswaar, maar door een waar terreurbewind (onder leiding van de hertog van Alva) konden zij hun macht over de Lage Landen herstellen.
Op momenten dat iets binnendringt waarop die macht geen vat krijgt, wankelt de goed geoliede machtsmachine.
De Communistische Partij koestert niettemin voorzichtig de herinnering aan Mao. "Als Mao van zijn voetstuk valt, wankelt ook de Partij'', zegt Xu Youyu, die de Culturele Revolutie bestudeert. De Partij, aan de macht sedert 1949, kan niet alle wreedheden van Mao afzweren zonder haar eigen positie te ondermijnen.
Zijn hoogtepunt als parlementslid beleefde hij met zijn interpellaties toen de staalkrisis haar politiek hoogtepunt naderde (1978-1980). De regering wankelde.
Het is 370 na Christus. Het Romeinse Rijk wankelt. De wrede Hunnen komen uit Mongolië en jagen steeds meer volken op de vlucht. Ostrogoten, Visigoten, Franken, Vandalen, Lombarden, Germanen en Saksen kunnen maar één kant op: de Rijn of Donau over en nieuw land veroveren op de verzwakte Romeinen!
De troon van onze vriend en vijand Alfred Baels ging aan het wankelen.
- een bedrijf
- een koers
- NBBS
- opkomende economieën
Een topondernemer die bij een groot Nederlands bedrijf was binnengehaald dat op de rand van de afgrond wankelde, vertrouwde me daarom eens toe: "Ik kan geen kwaad doen hier, want slechter dan het nu gaat, kan het niet".
Beleggers bouwen hun positie af uit angst dat de valuta nog verder omlaag gaat. Hij verwees voorts naar Wall Street, waar de Dow vorige week door de 4000-puntengrens brak. "Ook die koers wankelt. We hadden juist hoop dat een stevige Dow onze index zou opkrikken.'' Grootste verliezer was DSM.
NBBS, dat al langer door wanbestuur wankelde, kreeg de nekslag, toen de reismarkt direct na de terreuraanslagen begon in te storten.
Enkele opkomende economieën wankelen, met Argentinië voorop.
- iemands job
- iemands positie
Karel Janssen doet zijn best, echt waar, maar voor het tweede opeenvolgende jaar grijpt hij naast de felbegeerde klassifikatietoeslag. Zijn chef, een ingenieur, heeft helaas een betere kijk op de mechanika van een hopzuiger, dan op de menselijke psychologie. Hoe moet die dan het slechte nieuws vertellen aan Janssen, wiens job bovendien wankelt?
Vorige week nog leek zijn positie als lijsttrekker voor de VVD bij de Tweede-Kamerverkiezingen in mei te wankelen.
Zijn positie wankelde maar hij kon zich handhaven.
- een hypothese
- een wet
De Google-affaire is voor Newsweek-commentator Fareed Zakaria aanleiding om in de jongste editie van zijn blad de vraag op te werpen of de hypothese die ten grondslag ligt aan het Amerikaanse Chinabeleid nog wel klopt. Zoals wel vaker geldt hier: de vraag stellen is hem beantwoorden. Die hypothese wankelt.
De wet die het verloop van de snelheid van een turbulente stroming langs een vaste wand beschrijft, wankelt.
- Jeltsin
De generaal trad pas een jaar geleden op de voorgrond toen de Russische pers onderstreepte hoezeer Jeltsin in zijn belangrijke beslissingen wordt geïnspireerd door de man die volgens de Moskouse geruchtenmolen de president overeind helpt telkens hij wankelt.
met voorzetselgroep
- wankelen op de grondvesten
- wankelen op haar grondvesten
- wankelen op zijn grondvesten
De core-business van Europa is en blijft voorlopig uiteraard de economische kracht van de interne markt, die nu op de grondvesten wankelt.
Er zijn momenten waarop de situatie revolutionair is, waarop de macht van de burgerij tot op haar grondvesten wankelt, maar dat de revolutie niet overwint, omdat er geen revolutionaire partij van het proletariaat is, een partij die sterk genoeg is en voldoende gezag bezit om de massa's mee te krijgen en de macht te nemen.
Nadat de Indochinese tragedie aan die consensus een einde had gemaakt, groeven de partijen zich in op een manier die aan de periode kort voor de burgeroorlog herinnerde. Een kloof scheidde de Amerikanen van elkaar. De rechtstaat wankelde op zijn grondvesten.
- het wankelen van iemands positie
Van het serieus wankelen van diens positie is volgens hem nooit werkelijk sprake geweest.
met infinitief
- doen wankelen
Hoe prins Hendrik de monarchie deed wankelen. De avonden, Radio 5, 22.00-23.55u.
Wanneer tactiek en balvaardigheid niet toereikend zijn, is er altijd nog de tomeloze werklust die reputaties doet wankelen, zelfs die van Ajacieden die er gisteravond met een 3-3 gelijkspel genadig vanaf kwamen.
- gaan wankelen
Het gevaar dat de regering gaat wankelen over deze tema's is marginaal, hoewel een "accident de parcours'' nooit helemaal uitgesloten is.
- aan het wankelen brengen
Er komen strikte voorschriften. Eén daarvan wordt een doorn in het oog van de vishandelaren [...]. Dat brengt de monopoliepositie van de particuliere visafslagen aan het wankelen. Die geven zich niet zomaar gewonnen. Er ontstaat een ware visserijoorlog.
Nee, de moeder had niet in de ongeneeslijkheid van Fernando junior geloofd. Het zou op een dag gewoon voorbij zijn, van dat idee bracht geen buurvrouw haar af. [...]. Ook was ze met hem naar een pastoor geweest, in een dorp op twee dagreizen afstand, die een nevenpraktijk had in duiveluitdrijvingen. Er was aan Fernando junior niets veranderd. Het bracht het geloof van zijn moeder niet in het minst aan het wankelen.
Het kapitalisme wordt niet aan het wankelen gebracht van bovenaf.
- aan het wankelen raken
Nu was mijn humeur gedurende de dag al enigszins aan het wankelen geraakt, dus dit was de druppel.
met een infinitief met te
- beginnen te wankelen
Opmerkelijk is intussen dat de anti-Griekse en pro-Turkse reputatie van deze politicus hier begint te wankelen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
wankelen 1.1
Semagram (extra betekenisinformatie)
Wankelen…
is een toestand
Algemene voorbeelden
De slag begon op 28 september [...]. Peter zei dat 'het de hele dag onmogelijk te zeggen viel wie de overwinning zou behalen'. Toen op een bepaald moment Mensjikovs troepen wankelden, versterkte Peter hen met de Semjonovskigarde, die met een vertwijfelde aanval de uiteenvallende Russische linies wist te herstellen.
Er is nog een paar minuten te spelen. DSR-C staat één punt achter; een conversie is twee punten waard. DIOK, al zes jaar onafgebroken kampioen van Nederland, wankelt.
Zuid-Korea viel aan en Italië wankelde, kon geen rust meer brengen toen het nodig was ook nieuwe aanvallende impulsen te ontwikkelen.
Elk balcontact van de Roda-spelers werd beantwoord met vijandig gefluit en geschreeuw. En juist toen toonde Roda zich op zijn best: de ploeg wankelde niet.
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: tegen
- wankelen tegen
PSV wankelt tegen RKC Waalwijk.
wankelen 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Wankelen…
is een toestand
Algemene voorbeelden
De sterkste mens kan wankelen en in zijn geloof kan twijfel binnensluipen.
Het geweten van deze gewetensvolle man begint ook al te wankelen.
Combinatiemogelijkheden
met subject
- het geloof
- iemands geloof
Dit zijn verbazingwekkende woorden. Jeremia sprak ze uit toen hij over Jeruzalem zat uit te kijken, Jeruzalem dat geplunderd en tot de grond afgebroken was en als een hoop smeulend puin was achtergelaten. Hij weende over deze stad. Maar Hij wist dat God getrouw was. Jeremia's geloof wankelde nooit.
Het geloof in de monetaire integratie ging wankelen.
met infinitief
- doen wankelen
Hormoonschandalen deden het vertrouwen van de consument al eerder wankelen.
- aan het wankelen brengen
Ruim tien jaar geleden werd hij om psychische redenen afgekeurd als docent aan de Academie voor Sociale en Culturele Arbeid (de Asca) in Groningen. "Eigenlijk ben ik kunstschilder'', zegt hij, "maar een aantal levensfeiten heeft mij aan het wankelen gebracht. Schilderen kan ik niet meer."
Toch heeft de kennismaking met de onrechtvaardigheid mijn vertrouwen in de goedheid van de mensen niet aan het wankelen kunnen brengen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
wankelen 2.1
Semagram (extra betekenisinformatie)
Wankelen…
is een toestand
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: tussen
- wankelen tussen
Als hij nu niet oppaste, zou zijn been zijn eigen gang gaan, met een splijtende ellende als gevolg, want zodra dit been de motoriek van het vaderschap op de centrale regelkamer had heroverd, zou elke molecuul in zijn lichaam ogenblikkelijk achter dat been aan marcheren, en zijn neus zou zich de frisse geur van kinderzweet herinneren, en zijn vingers zouden weer weten hoe je kiezels uit een geschaafde knie moest peuteren, en hij zou zijn hart weer voelen wankelen tussen trots en defensie op naar krijt geurende ouderavonden.
De katholieke kerk wankelt nogal eens tussen rede en religie maar dient wel de vraag te beantwoorden hoe van deze tijd te zijn.
Het is misschien geen wonder dat de houding van West-Europa tegenover Griekenland wankelt tussen dweperig fil-hellenisme en geïrriteerd onbegrip.
Israël wankelt tussen weerwraak en waardigheid. Zelfmoordaanslagen trekken scheidslijn van haat en achterdocht door Jeruzalem.