schoolmeester


schoolmeester 1.0

(verouderend)

iemand die voor zijn beroep les geeft op een lagere school; leraar op een basisschool; leerkracht lager onderwijs

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een schoolmeester…

is een man; is een persoon

  • [Geslacht] is een man

    Algemene voorbeelden


    Alle anekdoten over pittoreske dorpsfiguren hebben zij genoteerd, alle haveloze zwervers hebben zij in geschriften en in tekeningen uitgebeeld als familieleden van Wannes Raps. Een stoet van monkelende pastoors trekt voorbij in versleten soutanes (want hun beste kleren schonken zij altijd weg aan de eerste de beste bedelaar die aan hun deurbel kwam hangen). Een optocht van schoolmeesters in lange zwarte jas en puntbaardje toont ons met welke strenge toewijding vroeger les werd gegeven aan onze jeugd.

    De Standaard,

    Schoolmeester Tans is voorstander van de nieuwe stroming in het onderwijs, die gericht is op de individuele capaciteiten van het kind. Daar staat tegenover het klassikale onderwijs op meer behoudende scholen.

    Meppeler Courant,

    Hij wordt in genoemd artikel enigszins voorgesteld als een arme ex-ambtenaar, die met moeite de kost verdiende, maar in "mijn" tijd maakte hij een heel andere indruk; eerder een chique heer, zeer aristocratisch van allure, maar volstrekt geen "schoolmeester".

    Wie ik tegen kwam, C.J. Kelk,

    Met de precisie van een schoolmeester bestudeert hij de gegevens op onze kaarten. 'Deze is verlopen,' zegt hij en kijkt me door zijn glinsterende brilleglazen doordringend aan, 'u had vandaag uw maandkaart moeten vernieuwen.'

    De meisjes van de suikerwerkfabriek, Tessa de Loo,

    'Dat is Gerhardt,' zei Meerke. 'De braafste officier die ge u kunt indenken. Zijn ouders zijn alle twee schoolmeesters in Werdau in Saksen en hebben mij geschreven in het Frans om te bedanken dat hij hier zo goed verzorgd wordt.'

    Het verdriet van België, Hugo Claus,

    Combinatiemogelijkheden


    met koppelwerkwoord


    • schoolmeester worden
    • schoolmeester zijn

    Hij was aanvankelijk boer en is later evenals zijn vader schoolmeester geworden.

    http://www.aukejans.com/

    Frans Dooge is de eerste burgemeester in Oosterland op Schouwen-Duiveland. Die benoeming vindt plaats in de "Franse" tijd. Frans was schoolmeester. Hij is oorspronkelijk te Oosterland gedoopt maar vertrok uit Oosterland. Pas in 1790 keert hij er vanuit Middelharnis terug en wordt er schoolmeester van 't dorp.

    http://home.conceptsfa.nl/~meermin/html/dooge.html

    Jaap Balkema trekt het zich persoonlijk aan als een van zijn leerlingen in de knoop zit, 'want', zegt hij, 'behalve schoolmeester ben ik ook nog mens.'

    NRC,

    met adjectief ervoor


    • de oude schoolmeester
    • een oude schoolmeester

    Op een avond kwam de oude schoolmeester op bezoek bij de blinde vrouw. Hij maakte haar een compliment over de inrichting van haar huis en de gezondheid van haar kinderen, en herinnerde haar eraan dat het de hoogste tijd was om hen naar de grote school te sturen, waarmee de mensen de school in de stad bedoelden, waar kinderen iedere dag met een bus naartoe werden gebracht.

    Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

    De zuigende leegte van zomermiddagen in het hoge, koele klaslokaal. Vliegen, hommels en wespen die gonzen en bommelen tegen het melkglas in de bruingeverfde ramen. Een oude schoolmeester in stofjas die met een fles inkt in zijn hand tussen de geverniste banken sloft.

    Leo Pleysier in De Morgen, Leo Pleysier,

    • een strenge schoolmeester
    • strenge schoolmeesters

    Voor een verkiezingscampagne heeft Boross bovendien het voordeel dat hij overkomt als een doorsnee Hongaar, als iemand met wie iedereen zich kan identificeren, terwijl Antall op veel mensen de indruk van een strenge schoolmeester maakte.

    NRC,

    Koud aangekomen en het elektriciteitssnoer uitgerold, hangen we een klein waslijntje tussen onze kampeerauto en een boom. Alweer een paar dagen aan het trekken, dus een wasje is onvermijdelijk. Ik heb de knijpers nog in mijn hand, als er ineens een grove gestalte uit het struikgewas opduikt. Uh, uh, uh, roept de man dreigend, terwijl hij zijn wijsvinger waarschuwend heen en weer zwaait. De trauma's over strenge schoolmeesters uit mijn jeugd komen weer boven.

    64070,

    met voorzetselgroep


    Voorzetsel: in

    • een schoolmeester in zijn klas

    Zoals een schoolmeester in zijn klas, zo voelen zich twee wijkagenten in het centrum van Gent. De goede orde en de rust bewaren, streng zijn maar zelden bestraffen.

    De Standaard,

    met ander, nevengeschikt substantief


    • ambtenaren en schoolmeesters
    • schooljuffen en schoolmeesters

    Vroeger was vrije tijd iets voor de rijken. Zij verbleven dagen aan zee, bijvoorbeeld in het chique Kurhaus in Scheveningen, of ze maakten culturele uitstapjes naar Parijs of Rome. Rond 1900 kregen ook ambtenaren en schoolmeesters wel eens een weekje vakantie. Voor alle anderen bleef een vrije dag een gunst, zeker geen recht.

    http://www.anno.nl/anno/anno/i000377.html

    Aan meer dan 1000 mensen hebben ze gevraagd of ze wel eens afkeken. Wat bleek.... De grootste spiekers zijn, doktoren, wetenschappers en zakenlui. Neem 3 kunstenaars, daarvan kijken er 2 regelmatig af. Tja, en het braafst zijn natuurlijk de schooljuffen en schoolmeesters. Nog niet eens de helft daarvan heeft ooit afgekeken.

    http://home.tiscali.nl/~t519156/Kinderen/wist_je_dit.htm

    voorafgegaan door als


    • als schoolmeester

    De gebroeders Isaac en Jacob Beeckman (respectievelijk 1588-1637 en 1590-1629) hebben als schoolmeester in hun onderhoud voorzien. Beiden waren als zodanig hoog gekwalificeerd, want zij hadden een academische opleiding in de theologie achter de rug.

    http://www.ssnr.nl/

    Jean vond werk als schoolmeester en verloor het weer en ging in een politieke partij.

    Acacialaan, Koen Peeters,

    Peter is een goed bedoelende maar bemoeizuchtige manager [...]. De medewerkers hebben de indruk dat wat ze ook doe , het toch nooit goed genoeg is voor Peter. Hij heeft er altijd wel wat op aan te merken. Steeds komt Peter met correcties, zelfs op de meest pietluttige details. Als een schoolmeester zegt Peter steeds weer opnieuw wat ze wel en wat ze niet mogen doen, hoe ze het anders hadden moeten doen, enzovoort.

    http://www.m-cc.nl/Cases.htm

    In de wandelgangen luidde het in minder parlementaire taal: "Als er geen verandering komt, zal ik de namen van de afwezigen laten verspreiden via een mededeling. Ik wil niet als een schoolmeester optreden, maar de beleefdheid eist dat men komt luisteren als de regering antwoordt op de 62 tussenkomsten van het begrotingsdebat."

    De Standaard,

    Hij keek me als een schoolmeester boven zijn leesbril aan.

    Mise-en-scène, Axel Bouts,

    'Luister, Victor! Ken je dit liedje? Het is niet moeilijk om te raden hoe het heet.' Als een schoolmeester stak hij zijn wijsvinger op ergens ter hoogte van zijn oor.

    De kinderen van Arthur, Kristien Hemmerechts,

    Van In knikte welwillend, als een schoolmeester die zijn voldoening uit als hij een leerling een correct antwoord kan ontlokken door het op een subtiele wijze te suggereren.

    Pandora, Pieter Aspe,

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    schoolmeester 2.0

    iemand die de neiging heeft benepen en formele aanmerkingen te maken; kleingeestig persoon

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een schoolmeester…

    is een persoon

    • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] heeft de neiging benepen en formele aanmerkingen te maken

      Algemene voorbeelden


      Ook de administratie van Arbvo heeft vanaf het begin problemen gekend, waar minister Bert de Vries vanaf het begin bovenop heeft gezeten. Het leverde hem de bijnaam "schoolmeester" op. Zowel op Arbvo als ESF zette hij scherp in op administratieve deugdelijkheid.

      http://www.gerda-verburg.nl/,

      Ik ga tot bij haar en geef haar glimlachend enkele klopjes op de rug. "Meisje toch, ik wil echt de schoolmeester niet uithangen, hoor. Maar wat je nu doet is toch weer typisch voor een vrouw: van een bepaald onderwerp afdwalen naar iets bijkomstigs, en dààr dan over verder gaan."

      Gras, Clem Schouwenaars,

      Als Astrid verder wil praten, zegt hij, moed vattend, dat je beter niet kunt praten wanneer je iets anders probeert te doen, bijvoorbeeld kijken. Hij maakt een relativerend gebaar. Ze hebben allebei een hekel aan schoolmeesters. 'Zie je wel.' Astrid trekt haar neus nadrukkelijk op. 'Jij denkt ook.' 'Ja, ik ben een mens.'

      Kriblijn, Barber van de Pol,

      'Dealers zijn schorem, maar ik heb duizend maal liever met hen te maken dan met de schoolmeesters van het burgerlijke vooroordeel!'

      De heiligen zijn dood, René Stoute,

      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding