ad-hoctribunaal

Het permanente strafhof is pas operationeel als zestig staten het geratificeerd hebben. De teller staat nu op vijftig. Bij het oprichten van zo'n hof doen zich heel andere vragen voor dan bij het creëren van ad-hoctribunalen. De kern van het probleem is dat staten bereid moeten zijn de jurisdictie van het hof te aanvaarden. En sommige landen, zoals de VS, zijn dat niet.

We kunnen natuurlijk de twee internationale ad hoc tribunalen aanhalen voor ex-Joegoslavië en voor Rwanda, die respectievelijk in 1993 en in 1994 door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties opgericht werden om de oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid te kunnen vervolgen die in het kader van die conflicten begaan werden.

De kosten voor de VN-vredesoperaties in ex-Joegoslavië (1.600 miljoen dollar in 1994) zijn een veelvoud van de kosten voor het ad hoc-tribunaal voor ex-Joegoslavië (ongeveer 30 miljoen dollar per jaar).

Het eerste wat we wellicht moeten wensen is dat het toekomstig Internationaal Strafhof snel een feit wordt, zodat een wildgroei van "ad hoc"-tribunalen vermeden kan worden. Een huzarenstukje als je bedenkt dat de Verenigde Staten van Amerika, die hardnekkig op de rem gaan staan als het gaat over het tot stand brengen van het Internationaal Strafhof, zeer actief zijn als het aankomt op het vermenigvuldigen van het aantal "ad hoc"-tribunalen.

Op dit ogenblik zijn er verschillende instanties die naast elkaar bestaan, die bevoegd kunnen zijn voor het berechten van strafbare feiten tegen het internationaal recht. Ondermeer: De "ad hoc"-tribunalen: het Internationaal Tribunaal voor het voormalige Joegoslavië en het Internationaal Tribunaal voor Rwanda. Binnenkort zal aan die lijst nog het speciaal Internationaal Tribunaal voor Sierra Leone toegevoegd moeten worden en het speciaal Internationaal Tribunaal voor Cambodja; Het toekomstig Internationaal Strafhof; De nationale rechtstelsels op basis van hun traditionele bevoegdheden of op basis van de universele bevoegdheid.

De mondialisering van de strafrechtsbedeling blijft evenwel niet beperkt tot de oprichting van nieuwe internationale instellingen; zij komt ook tot uiting in een aantal spectaculaire toepassingen van het internationaal recht, meer bepaald via de rechtspraak van de internationale ad hoc-tribunalen.

Sedert 1993 en 1994 zijn twee ad hoc-tribunalen belast met het berechten van de ernstige misdaden die in het voormalige Joegoslavië en in Rwanda zijn gepleegd; in 2002 hebben de Verenigde Naties het Bijzonder Tribunaal voor Sierra Leone opgericht; het Statuut van het Internationaal Strafgerechtshof is op 1 juli 2002 in werking getreden. De rechtsmacht van de ad hoc-tribunalen is evenwel beperkt in ruimte en tijd en het Internationaal Strafgerechtshof zal zich enkel moeten uitspreken over het topje van de ijsberg wat ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht betreft.