belgicisme 1.0
(taal en taalkunde)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een belgicisme…
is een taalelement
- [Waardering] wordt beschouwd als in strijd met het idioom, het eigene van het Nederlands respectievelijk het Frans en wordt daarom door taalpuristen niet gewaardeerd
Algemene voorbeelden
Nederlands of Frans, ze spreken in Brussel in elk geval een kleurrijke taal die belgicismen doet ontstaan, tot grote ergernis van de puristen aan beide kanten.
Hoe kiezen? (Hoe te kiezen?); Het is beginnen regenen (Het is beginnen te regenen). En jawel - cliché, cliché -, zo kan ik nog een tijdje doorgaan. Geen haar op mijn hoofd denkt eraan om die en andere belgicismen te verdedigen: ik schrijf Nederlands en geen Belgisch. Waarom weid ik er dan niet over uit? Omdat ik er feestelijk voor bedank om voor de elfendertigste keer uit te leggen wat in elfendertig taalzuiveringsboekjes te lezen staat.
Bekijken we nu de terminologie voor het frietkot zelf. Men kent in België diverse benamingen, die elkaar volkomen overlappen. In Wallonië gebruikt men afwisselend friture, baraque à frites en friterie, maar ook fritkot is alom gebruikelijk en dus wel een Belgicisme bij uitstek en par excellence. De Vlamingen hebben frituur, frietkraam, frietkar en frietkot. Tweemaal vier termen dus, aan weerszijden van de taalgrens, en in Brussel zijn ze alle acht goed.
Karel van het Reve had dus eerst de werken van Brouwers moeten lezen, alvorens hij iets over Elsschot mocht zeggen. Joop den Uyl maakt dezelfde fout. Hij zei, bij Camperts prijsuitreiking, dat er osmose tussen kunst en politiek moet zijn. Brouwers hierover: "hetgeen ik dikwijls ook vind, hetgeen al jaren uit mijn geschriften en andere uitlatingen blijkt, hetgeen drs. J. den Uyl tot heden is ontgaan, hetgeen hem tot een niet zéér belezen man bestempelt' (haal zelf de drie belgicismen uit deze zin van de man die naam heeft gemaakt door Belgische schrijvers op hun slechte Nederlands te wijzen).
belgicisme 2.0
((vooral) in België)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Belgicisme…
is een gezindheid
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] ondersteunt het streven naar een unitaire, naar eenheid strevende Belgische staatsstructuur
Algemene voorbeelden
Bij progressieve intellectuelen bestaat er nogal wat scepsis ten aanzien van het Vlaams nationalisme. Neemt u met uw ironisch belgicisme stelling in?
Het voorstel van het Vlaams Parlement, op aanstichten van VLD'er De Gucht, om de Belgische stem binnen Europa - die een gewicht van 5 punten heeft - te splitsen in een Vlaams en een Waals deel vindt hij ronduit "onrealistisch". "Het is al moeilijk om de meerderheidsbesluitvorming te versterken. Om dan je stem op te splitsen is niet reëel". Dat het Vlaams Parlement hem "Belgicisme" verwijt met zo'n houding deert hem niet.
Een deel van de Voerense bevolking wilde duidelijk niet bij Limburg en Vlaanderen horen. Dan kun je je afvragen welke redenen daarvoor zijn aan te geven. Een eerste was natuurlijk het Belgicisme, het patriottisme van een stuk van de bevolking. Vlamingen waren nu eenmaal slechte Belgen in hun ogen [...]. Die anti-Vlaamse gevoelens werden ook aangewakkerd door dat deel van de notabelen, dat van oudsher francofiel was.