broodje aap 1.0
((vooral) in Nederland)
Algemene voorbeelden
Toen ik het de chef (van dit bijvoegsel) vertelde, geloofde hij het niet. "Het zal wel hetzelfde zijn als met dat gebit." "Aha," riep ik, "dat gebit dat opgevist wordt: helemaal Broodje Aap." "Juist, dat gebit." "Maar wanneer stond dat dan in de krant?" vroeg ik. "Zo'n twee, drie weken geleden." Dat leek mij weer een sterk verhaal, want ik hoorde vorig jaar nog op de radio een hele heisa over een opgevist gebit (en het paste!).
Veertien jaar na Broodje aap bracht Ethel Portnoy deze nieuwe verzameling moderne legenden uit. Enkele verhalen daaruit tonen iets wat er in de tussentijd veranderde. Zo is AIDS ineens opgedoken als fatale nieuwe ziekte. En sterker nog, iedere AIDS-patiënt is zo rancuneus aan de ziekte te lijden, dat ze flink hun best doen onschuldigen te besmetten. Volgens deze legenden.
De Irina-waarschuwing kreeg ik in 1996 van een bevriende collega Cefas. Hij kende mijn onderzoek en scheef zelf boven de mail: "Beste Theo, Wat denk je ervan: serieus of broodje aap?" Zelf had hij de mail gekregen van zijn vriend Roland, die schreef: "De volgende boodschap ontving ik vandaag van de broer van Ingrid. Wees gewaarschuwd en geef 'em door aan vrienden en bekenden." Dan volgt de Engelstalige waarschuwing, dat in de Irina-mail een virus zit die je harde schijf wist.
Veel vruchteloze telefoontjes later neemt de verslaggever zelf de proef op de som: hij koopt in Chinatown een portie veteind, en laat die door een kok klaarmaken en opdienen naast echte calamari. Een redacteur van This American Life, een verklaard liefhebber van calamari, proeft het verschil niet. Bottom line: het verhaal zou waar kunnen zijn, maar hard bewijs ontbreekt. Het is voorlopig niet meer dan een broodje aap – maar wel een met toekomst. Want hoe walgelijker een broodje aap, hoe groter de kans dat het wordt doorverteld.
Moderne sagen / Broodjes Aap / e-legends. Viruswaarschuwingen worden door de beroemde Amerikaanse volksverhaalonderzoeker Jan Harold Brunvand gerekend tot het genre van de urban legend. In Nederland duiden we het genre wel aan als stadssage, als moderne of hedendaagse sage, maar in de volksmond is vooral het begrip 'Broodje Aap-verhaal' gangbaar geworden. De viruswaarschuwingen worden door Brunvand ondergebracht in de subcategorie van 'Computer Folklore'.