conceptcreep 1.0
(psychologie en psychiatrie; neologisme)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Concept creep…
is een verschijnsel
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is het verschijnsel dat een woord in betekenis vervaagt en het concept waar het woord naar verwijst als het ware sluipenderwijs ook een andere richting op kruipt
- [Object betroffen] heeft vooral betrekking op woorden uit de psychiatrie en psychologie
Algemene voorbeelden
Vroeger golden alleen zeer ernstige en buitengewone gebeurtenissen als verkrachting of een auto-ongeluk als traumatisch, maar psychologen hebben de drempel verlaagd: nu kan ook verhuizen tot een trauma leiden. Dezelfde verruiming zien we bij de begrippen misbruik, pesten, verslaving, vooroordeel en mentale stoornis, aldus Nick Haslam, de wetenschapper die de term concept creep bedacht. Iets dergelijks las ik in een artikel van John Tasioulasis, hoogleraar ethiek en rechtsfilosofie in Oxford. Hij bedacht de term conceptual overreach: de „expansie of inflatie" van een begrip. Als voorbeeld noemt hij mensenrechten: ook het recht op betaalde vakantiedagen valt daar tegenwoordig onder. Ik moest ook denken aan begrippen als 'geweld' en 'veiligheid', die niet meer alleen gaan over fysieke agressie – zie de omschrijving door de scoutingclub.
Greig geeft toe dat hij zelf iemand was die zijn 'beautiful trauma' koesterde. Hij zag er de bevestiging in voor zijn gevoel van onmacht, dat hij toeschreef aan een ongelukkige jeugd. 'Mijn leven was voorbestemd om vreselijk te zijn en ik was voor niets verantwoordelijk', zei hij in The Guardian. Later besefte hij dat 'we meer zijn dan de som van al het slechte dat ons is aangedaan'. Ik denk dat daar de kern van mijn ergernis ligt. De concept creep banaliseert echte trauma's en het narratief voedt een ongezonde obsessie. Maar ben ik dan zoveel beter? Even kijken naar mijn boekenkast. Op aarde schitteren we even van Ocean Vuong (migrantentrauma), In het droomhuis van Carmen Maria Machado (huiselijk geweld), de boeken van Édouard Louis (klassetrauma), Mijn jaar van rust en kalmte van Ottessa Moshfegh (onverwerkte rouw), Een stralende toekomst van Rebecca Makkai (aidstrauma).
Nieuwere edities van de DSM bestempelen sowieso steeds meer gedrag als stoornis. Haslam wilde geen waardeoordeel aan 'concept creep' verbinden. Aan de ene kant worden de problemen van meer mensen erdoor gezien en (hopelijk) verholpen; aan de andere kant zou het ook tot ziektewinst en een slachtoffercultuur kunnen leiden. Dat laatste vrezen Lukianoff en Haidt.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Etymologie
Aard herkomst | leenwoord |
---|---|
Vroegste datering | 2018 |
Brontaal | Engels |
Vorm in brontaal | concept creep |
Betekenis in brontaal | idem |
Datering in brontaal | 2016 |
Bedenker | Het begrip werd in 2016 geïntroduceerd door psycholoog Nick Haslam. |
Samenhangende woorden (betekenis) | eufemismetredmolen; psychobabble; therapietaal; therapyspeak |