conceptcreep


conceptcreep 1.0

(psychologie en psychiatrie; neologisme)

verschijnsel dat een bepaald woord met een vrij specifieke betekenis daarnaast ook gebruikt wordt in een wat algemenere, ruimere betekenis, waarbij het concept waarnaar het woord verwijst niet langer vast is afgebakend maar als het ware sluipenderwijs andere richtingen op kruipt
Het woord conceptcreep wordt vaak gebruikt m.b.t. de betekenisvervaging van woorden uit de psychologie of psychiatrie die eigenlijk van origine alleen naar vrij ernstige zaken of ziektebeelden verwijzen, bijvoorbeeld trauma, depressie, etc.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Concept creep…

is een verschijnsel

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is het verschijnsel dat een woord in betekenis vervaagt en het concept waar het woord naar verwijst als het ware sluipenderwijs ook een andere richting op kruipt
  • [Object betroffen] heeft vooral betrekking op woorden uit de psychiatrie en psychologie

    Algemene voorbeelden


    Vroeger golden alleen zeer ernstige en buitengewone gebeurtenissen als verkrachting of een auto-ongeluk als traumatisch, maar psychologen hebben de drempel verlaagd: nu kan ook verhuizen tot een trauma leiden. Dezelfde verruiming zien we bij de begrippen misbruik, pesten, verslaving, vooroordeel en mentale stoornis, aldus Nick Haslam, de wetenschapper die de term concept creep bedacht. Iets dergelijks las ik in een artikel van John Tasioulasis, hoogleraar ethiek en rechtsfilosofie in Oxford. Hij bedacht de term conceptual overreach: de „expansie of inflatie" van een begrip. Als voorbeeld noemt hij mensenrechten: ook het recht op betaalde vakantiedagen valt daar tegenwoordig onder. Ik moest ook denken aan begrippen als 'geweld' en 'veiligheid', die niet meer alleen gaan over fysieke agressie – zie de omschrijving door de scoutingclub.

    NRC Handelsblad,

    Greig geeft toe dat hij zelf iemand was die zijn 'beautiful trauma' koesterde. Hij zag er de bevestiging in voor zijn gevoel van onmacht, dat hij toeschreef aan een ongelukkige jeugd. 'Mijn leven was voorbestemd om vreselijk te zijn en ik was voor niets verantwoordelijk', zei hij in The Guardian. Later besefte hij dat 'we meer zijn dan de som van al het slechte dat ons is aangedaan'. Ik denk dat daar de kern van mijn ergernis ligt. De concept creep banaliseert echte trauma's en het narratief voedt een ongezonde obsessie. Maar ben ik dan zoveel beter? Even kijken naar mijn boekenkast. Op aarde schitteren we even van Ocean Vuong (migrantentrauma), In het droomhuis van Carmen Maria Machado (huiselijk geweld), de boeken van Édouard Louis (klassetrauma), Mijn jaar van rust en kalmte van Ottessa Moshfegh (onverwerkte rouw), Een stralende toekomst van Rebecca Makkai (aidstrauma).

    De Standaard,

    Nieuwere edities van de DSM bestempelen sowieso steeds meer gedrag als stoornis. Haslam wilde geen waardeoordeel aan 'concept creep' verbinden. Aan de ene kant worden de problemen van meer mensen erdoor gezien en (hopelijk) verholpen; aan de andere kant zou het ook tot ziektewinst en een slachtoffercultuur kunnen leiden. Dat laatste vrezen Lukianoff en Haidt.

    nrc.next,

    Woordfamilie


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    Etymologie


    Aard herkomst leenwoord
    Vroegste datering 2018
    Brontaal Engels
    Vorm in brontaal concept creep
    Betekenis in brontaal idem
    Datering in brontaal 2016
    Bedenker Het begrip werd in 2016 geïntroduceerd door psycholoog Nick Haslam.
    Samenhangende woorden (betekenis) eufemismetredmolen; psychobabble; therapietaal; therapyspeak