degrowth

logica', aldus het commentaar van deze krant (DS 16 juni). Het vertrekt bij een dading tussen een overheidsbedrijf (Lantis) en een multinational (3M), een vodje papier dat vastlegt dat wij als belastingbetalers opdraaien voor hun vreselijke vergiftiging, dat daarover gezwegen wordt en dat niemand er later over moet ­komen zeuren. Het commentaar stelt dat we, als we dat een Welzeker hebben we een probleem met het groeimodel. Psychoanalyticus Paul Verhaeghe legde het recent nog uit (DS 12 juni), naar aanleiding van Jason Hickels boek Minder is meer, dat gaat over hoe degrowth de wereld zal redden. Daar zijn niet alleen steeds meer wetenschappers, maar ook het European Environmental Agency duidelijk over. Maar valt er inderdaad 'moeilijk te beknibbelen', zoals in het commentaar staat, op wat in het belang is van chemiebedrijven en haven? We krijgen de keuze tussen leren leven met massavergiftiging op gruwelijke schaal ('deze situatie') of een juridische oorlog voor elk project. Is dat ironisch bedoeld?

'Ik ben voor technologie, maar dan wel op voorwaarde dat ze de mens en zijn leefomgeving helpt in plaats van bedreigt. Neem nu nucleaire energie, die is simpelweg een gevaar voor de mens. Ik ben dus niet tegen vooruitgang. Integendeel, ik vind dat we nu te weinig vooruitgang maken in het ontwikkelen van alternatieven.' Maar is de strijd om de harten van de mensen niet bij voorbaat verloren? Degrowth klinkt slecht, mensen verwachten meteen dat ze aan comfort en levenskwaliteit zullen moeten inboeten. 'Dat denken ze omdat ze al die jaren verteld zijn geweest dat er geen alternatief is. Maar dat klopt niet. Trouwens, brengt groei ons vandaag extra comfort en levenskwaliteit? Zoals ik al zei, het omgekeerde is waar.'

Tot voor kort was ik graag aangeschoven voor een stuk van de groeiende economische taart, maar inmiddels weet ik beter. Economische groei lijkt goed nieuws, maar is dat eigenlijk niet. Decennia met groei hebben ons niet gelukkiger gemaakt. Economische groei is een onhoudbare situatie op een wereld met ecologische grenzen. Voor groei is bovendien innovatie nodig. Dit leidt ertoe dat onze wereld zo snel verandert dat wij haar niet goed meer kunnen bevatten. De oplossing is een steady state economie, het liefst na een periode van degrowth. Dit zorgt voor een stabiele maatschappij waarin wij weer tijd voor elkaar en onszelf hebben en waarin wij weten dat het er vijftig jaar later nog steeds goed gaat.