dorpsleven

Zo iemand is Geert Mak, die doelbewust enkele jaren in het Friese dorp Jorwerd ging wonen en vervolgens de biografie van deze gemeenschap schreef. Hij deed dat zonder de valse romantiek van de stedeling die het platteland herontdekt, zonder het Jambers-achtige simplisme of de sensatiezucht die menselijk leed omzet in lucratief leedvermaak, zonder het sociologenjargon dat het organische dorpsleven klinisch doodmaakt, maar met een oprechte, weemoedige bekommernis om het verlies van eeuwenoude levenspatronen.

"Vroeger konden we 's avonds de straat op, nu durft niemand meer. Ik wilde een stuk brengen over de psychologie van het geweld en een ander soort leven schetsen. Zo kwam ik uit op het dorpsleven dat we niet meer kennen, om te laten zien wat vrede en tolerantie is."

De auteur heeft als chronologisch raamwerk de meidagen van 1940 met de Duitse bezetting en de bevrijdingsfeestelijkheden van 1945 genomen. Daartussen schets hij in een aantal hoofdstukken het dorpsleven en projecteert dit geregeld tegen de achtergrond van "nationale" gebeurtenissen, wat soms bijzonder releverend is.

Op 24 juni 1981, op het feest van de heilige Johannes de Doper, de Voorloper, heeft de gebeurtenis plaats die heel het dorpsleven ingrijpend zou veranderen: enkele tieners zien een lichtende vrouwelijke gestalte op het pad langs de Podbrdo.

Bereda is afgelopen zomer zijn opa voor de eerste maal gaan opzoeken. De Franse tak van de familie was 42 jaar lang verstoken geweest van contact met het dorpje. Tijdens zijn reis bestudeerde hij de cultuur en de problemen van het dorp. Nu heeft hij een lijst klaar met zaken die het dorpsleven moeten verbeteren.

Wie in Vlaanderen enig dorpsleven verfilmt, zakt gewoonlijk al snel tot z'n liezen in de door het realisme van roestige melkemmers en krakende karrenwielen afgezoomde heimat.

Waar de koorzangers goed in slaagden was om de boertigheid van de Madrigaal komedie van Banchieri uit te beelden. Een heel dorpsleven trekt aan de luisteraar voorbij: een maskeroptocht, een verhalen vertellende oude tante, dierengeluiden en dansliedjes, de verbeelding kent geen grenzen in deze muziek.

Heijnen dringt binnen in het leven van de bewoners en via hun verhalen komen we te weten wat er omgaat in het dorp. Achter de façade van rust broeit er nogal wat: de rivaliteit tussen twee groepen bewoners, de roddel en achterklap en de onverdraagzaamheid tegen niet-oorspronkelijke bewoners. Het is jammer dat dit ongeveer het enige is wat we te horen krijgen. Zo lijkt het alsof het hele dorpsleven draait om de tweestrijd. Je kunt je niet voorstellen dat deze mensen ook nog een gewoon bestaan leiden, naar hun werk en naar school gaan.

De Assyrische vrouwen in Mechelen zijn meestal ongeschoold. In Hassana werkten ze meestal samen, ze sponnen wol, ze wisselden nieuwtjes uit. Het gewone dorpsleven. Nu missen ze het gezelschap van de andere vrouwen en van hun kinderen. Die worden niet langer thuis opgevoed, ze gaan naar school in Mechelen.

Zo iemand is Geert Mak, die doelbewust enkele jaren in het Friese dorp Jorwerd ging wonen en vervolgens de biografie van deze gemeenschap schreef. Hij deed dat zonder de valse romantiek van de stedeling die het platteland herontdekt, zonder het Jambers-achtige simplisme of de sensatiezucht die menselijk leed omzet in lucratief leedvermaak, zonder het sociologenjargon dat het organische dorpsleven klinisch doodmaakt, maar met een oprechte, weemoedige bekommernis om het verlies van eeuwenoude levenspatronen.

Annie Proulx, die zelf als een soort kluizenaar leeft in Vermont, heeft overduidelijk plezier in het beschrijven van het primitieve dorpsleven en de barre omstandigheden in Flour Sack Cove, waar het sneeuwt van oktober tot mei en waar 60 graden Fahrenheit [...] geldt als een hittegolf.

Het instrumentarium is korrekt en de hele cd biedt een feest van stijlen, zangen en doorvoelde begeleiding. Zangeres Zsuzsanna Vincze laat zich opnieuw ontdekken en de twee violisten lijken recht uit het rurale dorpsleven van de muziek te stammen.

Als twaalfjarige verlaat ze het vertrouwde Creoolse dorpsleven om dit te verruilen voor het snelle en onpersoonlijke New York.

Jour de fête gaat over een Franse dorpspostbode (vertolkt door Tati zelf) die zich door een filmpje over de Amerikaanse posterijen het hoofd op hol laat brengen. Zijn komisch verlopend experiment met sneller en rationeler bestelling loopt tenslotte stuk op de sociale realiteit van het Franse dorpsleven.

Het samenleven onder één dak met zijn oude moeder is een beproeving die geregeld hilarische vormen aanneemt. Het gevolg is dat Rentes de Carvalho's proza allerminst onpersoonlijk overkomt. Voeg daar, door al dat heen en weer gereis, het voortdurende contrast met het koelere noorden aan toe, en je krijgt de nodige variatie in de dagboeknotities. Want het Portugese dorpsleven is natuurlijk gedoemd te verdwijnen, en daardoor ook de harmonie tussen mens en natuur.

Het geheel zal waarschijnlijk begeleid worden van een tekstbord met uitleg over de kerk. Het is natuurlijk van groot belang dat een plaats die zo'n centrale rol heeft gespeeld in het Reuselse dorpsleven gemarkeerd wordt.

In het ontredderde dorpsleven, mede veroorzaakt door het verval van de landadel, zag Boenin de teloorgang van Rusland, dat hij in 1920 in wanhoop ontvluchtte.

Als twaalfjarige verlaat ze het vertrouwde Creoolse dorpsleven om dit te verruilen voor het snelle en onpersoonlijke New York.

Britse antropoloog in Gambia raakt zo in de ban van het dorpsleven in Gambia dat hij zijn onderzoek ter zijde schuift. Dan pas ondekt hij wat er werkelijk allemaal gebeurt.

Het dorpsleven in de jaren zeventig en tachtig heeft twee broeierige jongerenromans opgeleverd. Een eenzame buurman met bijenkasten en een lovebus bij een schuurdiscotheek maken het platteland onveilig.

Tot dusver zijn de asielzoekers intensief begeleid, waarbij ernaar gestreefd wordt dat zij zich zo snel mogelijk zelf kunnen redden. Zo wordt het gestimuleerd om de mensen te laten deelnemen aan het dorpsleven door middel van lidmaatschap van sportverenigingen, bond van plattelandsvrouwen en vrijwilligerswerk.

De strijd tegen het alcoholmisbruik in het dorp is een belangrijk aspect in het dorpsleven. Een oma bewaakt bijvoorbeeld de deur van het hok waarin het varkensvet bewaard wordt. Want een reep vet kun je op het station ruilen tegen wodka.

Plotseling valt de druk van Jassies af en blijft hij plakken in het onooglijke Lisdoonvarna, waar hij zich nagenoeg volledig in het dorpsleven integreert.

Volkomen in de traditie van de Russische dorpsschrijvers zoals Raspoetin, Astafjev en Belov vindt Varlamov de Russische levenswaarden vooral terug in het dorpsleven. "Om Rusland te kunnen begrijpen moet men het Russische dorp begrijpen", zegt hij.

Talloze recente uitingen zijn te vinden in de literatuur, in de media en in de kunst die de veranderingen in het werk op het platteland, in het dorpsleven en in de relatie van het platteland met de stad documenteren, verbeelden en becommentariëren.

"O wee diegene die zich afzijdig houdt, die gooien ze er gewoon uit. Stort je in het dorpsleven", raadt Sierk Rommes zijn landgenoten aan.

De vriendschapsrelatie tussen Neruda en Mario vormt het centrale gedeelte van de film. Zij is perfekt ingebed in een knappe beschrijving van het dorpsleven.

Annie Proulx, die zelf als een soort kluizenaar leeft in Vermont, heeft overduidelijk plezier in het beschrijven van het primitieve dorpsleven en de barre omstandigheden in Flour Sack Cove, waar het sneeuwt van oktober tot mei en waar 60 graden Fahrenheit [...] geldt als een hittegolf.

Er doen allerlei verhalen over hem de ronde, bereidwillig verspreid door de hondenmensen in het bos. Ze worden vakkundig gebracht, als onwillekeurige, niet boosaardig bedoelde onthullingen, de onschuldige faits divers van het dorpsleven. Maar de doortrapte intentie ervan evenaart de snelheid waarmee ze rondrazen, in iedere volgende mond aan kracht winnen.

Zij en haar man hielden zich wat afzijdig van het dorpsleven, maar leden van allerlei verenigingen vertelden dat de deur nooit werd dichtgeklapt als ze bij hen aanbelden voor de verkoop van een steunkaart of loten voor een tombola.

Meedraaien in administratie, partij, politie en leger gebeurde meestal door Roma die vaak al een lange tijd gesedentariseerd waren en opgenomen in het gewone dorps- of stadsleven.

Zwart Hart en zijn vreemde partij ijverden voor nieuwe kleinschaligheid. De fusioneringen overal te lande, daterend van 1976, waren volgens hem nefast voor zowel het stads- als het dorpsleven.

Zoals u ziet is er tussen Pasen vroeger en nu een wereld van verschil. Het is nog steeds een moment van devotie en godsvrucht, maar ook van feest, vreugde en dorpsleven. Laat ons hopen op en ijveren voor een zo volledig mogelijk behoud van de paasfeesten en op een herwaardering van Beloken Pasen. Want als deze hoogtepunten teniet gaan, zal ook Hakendover sterven.