draailier 1.0
Bron:
Frinck51
(
CC BY-SA 3.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een draailier…
is een snaarinstrument; is een muziekinstrument; is een instrument
- [Uiterlijk] heeft een uiterlijk dat lijkt op dat van een gitaar of een mandoline
- [Bouw] bestaat uit een klankkast en een hals, waarover melodiesnaren en bourdonsnaren gespannen zijn op dezelfde wijze als bij een viool of een gitaar; heeft in de klankkast een wiel waarvan de rand met hars ingesmeerd is en dat bij het ronddraaien tegen de onderkant van de snaren gestreken wordt; heeft aan het uiteinde van de klankkast een zwengel waarmee het wiel wordt rondgedraaid; heeft over de snaren een overkapping waarin aan de zijkanten toetsen zijn aangebracht die via tangenten op de snaren kunnen drukken
- [Soort] is een snaarinstrument
- [Functie] wordt vooral gebruikt in de traditionele Europese volksmuziek; werd tot de achttiende eeuw ook gebruikt in de Europese kunstmuziek
- [Tijd] komt voor sinds de vroege middeleeuwen
- [Gebruikswijze] wordt bespeeld door het wiel met behulp van de zwengel te draaien en tezelfdertijd de toetsen te bespelen voor de toonhoogte
Algemene voorbeelden
Afgezien van de uiterlijke vorm van de klankkast is bij de draailier in de loop der eeuwen weinig veranderd aan de werkingsprincipes. Een met hars bestreken houten wiel (bevestigd in een klankkast) wordt d.m.v. een zwengel in beweging gebracht en strijkt snaren aan, die door deze trilling gaan klinken. Sommige snaren (2 tot 4 bourdonsnaren) geven permanent dezelfde toon; op 1 à 2 andere snaren wordt de melodie gespeeld door deze snaren d.m.v. toetsen (houtblokjes in een tangentenkast) te verkorten.
De verdringing van de doedelzak en de draailier uit de kunstmuziek had [...] ook te maken met de opkomst en de ontwikkeling van instrumenten als hobo, klarinet en strijk- en toetsinstrumenten in modernere versies.
De tangentenkast van de draailier werd met een tweede rij toetsen uitgebreid, zodat het instrument chromatische bespeeld kon worden.
Net als de musette, paste ook de draailier uitstekend in de pastorale tendensen in de Franse samenleving van begin 18e eeuw ("terug naar de natuur").