draaiorgel 1.0
Bron:
pietplaat
(
CC BY-NC 2.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een draaiorgel…
is een automaat; is een inrichting
- [Geluid] maakt meestal een schel, wat opdringerig vrolijk geluid; speelt meestal deuntjes met een vlot ritme dat stevig wordt geaccentueerd door het ingebouwde slagwerk
- [Uiterlijk] ziet er meestal kleurig en feestelijk uit; is vaak voorzien van sculpturen
- [Attribuut] maakt meestal gebruik van orgelboeken, muziekrollen van geperforeerd karton
- [Bouw] bestaat uit een vaak rijkelijk gesculpteerd pijporgel met daarnaast vaak andere instrumenten, vooral betoond en onbetoond slagwerk, en een mechanisme waardoor deze installatie muziek maakt; heeft meestal een cilinder waarop muziekrollen, de zogenaamde orgelboeken worden gelezen en een mechanisme waarmee dit wordt omgezet in muziek; beschikt in recente tijden soms over een computer waarmee de automatiek gestuurd wordt
- [Materiaal] is meestal voor een groot deel gemaakt van hout
- [Soort] is een muziekautomaat; is een orgel; is een pijporgel
- [Functie] wordt gebruikt om een feestelijke sfeer, een kermissfeer te scheppen op plaatsen waar veel mensen samen zijn of langs komen
- [Plaats] speelt vooral in de open lucht, op straten, pleinen en markten in de steden; wordt ook nog binnen in zalen gebruikt, bij volkse feesten; komt veel voor in Nederlandse steden
- [Handelende persoon] wordt bediend door een orgelman
- [Werkende kracht] werkt door handmatig of door middel van een motor draaien aan een wiel; werkt soms door middel van computercommando's
Algemene voorbeelden
Na de rondgang door het dorp, met het draaiorgel 'De Parel' uit Meppel, werden in café ''t Vosje' de prijswinnaars bekendgemaakt.
Als de blaasbalg op en neer wordt bewogen – en dat gebeurt als je aan het wiel van een draaiorgel draait – wordt er lucht naar de orgelpijpen gestuurd. Die lucht wordt echter tegengehouden door klepjes, die onderaan de pijpen zitten. Pas als een klepje wordt geopend, kan de lucht door de pijp heen blazen en klinkt er een toon. Net als gewone orgels hebben ook draaiorgels toetsen. Bij een gewoon orgel worden die met de hand bespeeld. Bij een draaiorgel worden de toetsen bespeeld door de gaatjes in het orgelboek.
Het draaiorgel stond op de hoek van de straat, te ver om de poppen op het front ervan te onderscheiden, het trompetje wordt geblazen door een meisjespop, het trommeltje geslagen door een jongenspop, en overigens was het instrument met een zeildoek tegen de neerslag afgeschermd.
Maar bij het draaiorgel hoort de manser, die met de beroepsmatige twinkeling van Amsterdamse tofheid in zijn blik en zijn rammelende bakje je een gulden uit je zak probeert te chanteren.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- spelen
Buiten het museum begon een draaiorgel te spelen, een kerstlied.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- draaiorgelbouwer
- draaiorgeldag
- draaiorgeldeun
- draaiorgelfestival
- draaiorgelfolklore
- draaiorgelklank
- draaiorgelland
- draaiorgelliefhebber
- draaiorgelman
- draaiorgelmanifestatie
- draaiorgelmotief
- draaiorgelmuseum
- draaiorgelmuziek
- draaiorgelshow
- draaiorgelsysteem
- draaiorgelverhuurbedrijf
- draaiorgelverhuurder
- draaiorgelvriend
- draaiorgelvriendelijk
- draaiorgelwereld