eliza-effect


eliza-effect 1.0

(wetenschap; media, communicatie en telecommunicatie; psychologie en psychiatrie; ICT; neologisme)

psychologisch effect dat erin bestaat dat mensen geneigd zijn menselijke eigenschappen toe te schrijven aan computers; verschijnsel dat mensen ervan uitgaan dat gedrag van computers lijkt op menselijk gedrag
Het effect is vernoemd naar chatbot Eliza of ELIZA, die in 1966 werd ontwikkeld door de Amerikaanse computerwetenschapper Joseph Weizenbaum.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een eliza-effect…

is een effect

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een psychologisch effect; is een vorm van antropomorfisme
  • [Onstoffelijke inhoud] is het effect dat mensen geneigd zijn computers menselijke eigenschappen toe te schrijven

    Hoofdsemagram: effect


    Algemene voorbeelden


    Het eliza-effect is het psychologische effect waarbij mensen onbewust menselijke eigenschappen en drijfveren toeschrijven aan computers. Mensen denken bijvoorbeeld dat systemen zoals ChatGPT intelligent zijn, terwijl het puur algoritmische systemen zijn die geen begrip hebben van de woorden en de zinnen die ze produceren. Het eliza-effect is genoemd naar de chatbot Eliza uit 1966, een geautomatiseerde psychotherapeut. De gebruikers gingen met het systeem om alsof het een mens was; ze deelden er hun diepste zielenroerselen mee.

    https://www.vlaanderen.be/taaladvies/woorden-van-de-week/eliza-effect?utm_campaign=Taalpost_2450&utm_source=Nieuwsbrief&utm_medium=email,

    Nieuwe technologie en online communicatie zijn voor veel jongeren voldoende om een vertrouwensrelatie met een andere persoon te beginnen. Dit effect werd al in de jaren zeventig van de vorige eeuw waargenomen (ELIZA-effect): technologie is een belangrijke factor voor jongeren (en ook ouderen) om zich te openen. Dit effect lijkt ook een gevolg te hebben voor het contact van jongeren met volwassenen. Volwassenen die het leven online begrijpen, lijken makkelijker vertrouwd te worden dan volwassenen die dit niet begrijpen. Dit is wat er in alle projecten gebeurde. En dit lijkt ook een belangrijke reden te zijn voor jongeren om wel naar hun ouders te gaan als zij online iets negatiefs meemaken.

    https://www.frankwatching.com/archive/2015/12/08/jongeren-online-digital-naives-multitasken-en-altijd-jezelf-zijn-onderzoek/,

    De antropomorfisering van de machine: het Eliza-effect. Blake Lemoine werd door Google op nonactief gezet omdat hij conversaties met chatbot LaMDA openbaar maakte waaruit moest blijken dat kunstmatige intelligentie ook gevoelens kan hebben. Hij is niet de eerste die dat denkt.

    https://radio1.be/luister/select/de-wereld-van-sofie/de-antropomorfisering-van-de-machine-het-eliza-effect,

    Etymologie


    Aard herkomst leenwoord
    Vroegste datering 2015
    Brontaal Engels
    Vorm in brontaal Eliza effect; ELIZA effect
    Betekenis in brontaal idem
    Samenhangende woorden (betekenis) antropomorfiseren; antropomorfisme