folly 1.0
Bron:
Neillwphoto op flickr.com
(
CC BY-SA 2.0
)
(bouw, gebouwen en huisvesting; kunst en architectuur; neologisme)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een folly…
is een bouwsel
- [Uiterlijk] heeft een opmerkelijk of zelfs buitenissig uiterlijk
- [Doel of bestemming] is niet bedoeld voor bewoning of ander praktisch gebruik
- [Functie] heeft alleen een decoratieve functie
- [Herkomst of oorsprong] heeft zijn oorsprong in de landschapsarchitectuur van het einde van de achttiende eeuw en het begin van de negentiende eeuw
- [Plaats] staat meestal in een park of tuin, vaak behorend bij een landgoed; komt overal ter wereld voor, maar het meest in Engeland
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een vorm van vermaaksarchitectuur
- [Stoffelijke eigenschap algemeen] is een voortbrengsel van de fantasie van een architect en heeft vaak een buitenissig of exotisch karakter
- [Gelijkenis] ziet er vaak uit als een ruïne zonder het echt te zijn; vertoont vaak een gelijkenis met een gebouw uit de klassieke oudheid, zoals een tempel
Algemene voorbeelden
Follies heten ze, bouwkundige 'dwaasheden'. Ontstaan als gril van de Engelse adel in de 18de eeuw en nu vooral in Frankrijk de levensvervulling van menig gepensioneerde bouwvakker. Bizarre bouwsels vol verwijzingen naar historische stijlen, maar die op zichzelf los staan van oorspronkelijke omgeving of doel. Soms zijn ze bescheiden, zoals een gotische kathedraal ter grote van een tuinhuisje, soms megalomaan: metershoge fantasiekastelen opgebouwd uit roestig ijzer en gevonden bakstenen. Kitsch? Een goede folly is niets minder dan een statement, stelt folly-kenner Wim Meulenkamp. Een goede folly is uniek, anarchistisch, tegen de culturele conventie, adembenemend, nutteloos.
Het liefst, het liefst zou ik mij overgeven aan een absurde, ontoerekeningsvatbare, opzienbarend nutteloze tuinexercitie. Een folly, dus.
Met het aandragen van Jachtslot Mookerheide sjoemelt Wim Meulenkamp met zijn eigen definitie van wat een folly is. Het gebouw heeft immers altijd een functie gehad: eerst als woon- en werkhuis, nu als hotel-restaurant. Dat de schrijver het hotel toch opneemt in zijn gids, moet welhaast liggen aan de krankzinnige gedachte die achter de bouw steekt. De excentrieke miljonair Jan Luden liet het begin deze eeuw neerzetten op een plaats waarvan hij vermoedde dat er positieve aardstralen bij elkaar kwamen. Bovendien liet hij zijn stulpje zó tegen de heuvel bouwen, dat hij letterlijk kon neerkijken op zijn aartsvijand, de burgemeester van Heumen.
De Europsese Unie is een bouwwerk zoals in Engeland graag voor de grap werd neergezet, een folly, ontworpen door krankzinnige architecten en gebouwd door corrupte aannemers volgens het principe: kun je metselen dan moet je nu maar eens timmeren.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- verrijzen
Het project ligt er in de regen desolaat bij. Maar dat wordt anders. Want kijk: op het eiland moet een folly verrijzen in de gedaante van een bewoonbare ruïne, die er meteen uitziet alsof hij er al eeuwen staat.
met adjectief ervoor
- een goede folly
Een goede folly is niets minder dan een statement, stelt folly-kenner Wim Meulenkamp. Een goede folly is uniek, anarchistisch, tegen de culturele conventie, adembenemend, nutteloos.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- de folly in de vorm van een koepel
De Abe Bonnema Prijs voor Jonge Architecten 2014 is toegekend aan Marjolein van Eig voor de folly in de vorm van een koepel op de Overplaats te Heemstede.
in voorzetselgroep
- de (zuivere) definitie van een folly
- de (verrukkelijke) nutteloosheid van de folly
Een stuk zuidelijk van Molenhoek, in het dorpje Melderslo, geeft Meulenkamp wel een object aan dat de zuivere definitie van een folly nadert. Hier staat een schijnruïne die volgens de gids schuin achter de kerk in het dorp moet liggen. Via een hoofdstraat lopen we een onooglijk paadje door om uit te komen bij een vijver. Daar staat-ie. Een rond brokkelig torentje met rondgebogen vensters, en aan weerszijden twee iets lagere muurtjes. Alleen de keurig afgestreken cementlaag op de 'brokkelige' bovenrand verraadt het hoge nep-gehalte.
De verrukkelijke nutteloosheid van de folly. Nepgraven, sierkluizenarijen, Gaudí-achtige fantasiekastelen. Nederlandse tuinen en landgoederen staan vol nutteloze schijngebouwtjes. Ze behelzen intrigerende petites histoires over hun opdrachtgevers, soms even gek als de follies zelf.
voorafgegaan door als
- eruitzien als een folly
- (even) gek als de follies
Het laatst overgebleven bewijs voor het bestaan van het roemruchte middeleeuwse kasteel van Dingwall ziet er uit als een 19de-eeuwse folly. En dat blijkt het ook te zijn.
Nederlandse tuinen en landgoederen staan vol nutteloze schijngebouwtjes. Ze behelzen intrigerende petites histoires over hun opdrachtgevers, soms even gek als de follies zelf.