A - substantief: vogel
gans 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een gans…
is een vogel; is een dier
- [Afmeting] is, afhankelijk van de soort, 55 tot 110 cm lang
- [Geluid] gakt, gaggelt, gakkert, kwekt, snatert, sist of blaast; maakt een gakkend, gaggelend, gakkerend, kwekkend, snaterend, sissend of blazend geluid
- [Kleur] is doorgaans grauw of wit
- [Bouw] is gewerveld; heeft twee poten; heeft een compact lichaam
- [Deel] heeft een middellange hals en een kegelvormige, korte snavel; heeft sterke poten die midden onder het lichaam zijn geplaatst
- [Functie] wordt gehouden voor het plukken van dons; wordt ook vetgemest voor het vlees en voor de productie van ganzenlever; wordt ook als waakvogel gehouden en wordt ook wel gehouden voor de eieren
- [Voortplanting] legt eieren
- [Plaats] leeft in moerassen, vijvers en meren
- [Woongebied] komt wereldwijd voor
- [Leeftijd] kan, afhankelijk van de soort, tot ruim 30 jaar oud worden, maar wordt gemiddeld 15 tot 25 jaar oud
- [Beweging] kan vliegen, zwemmen en lopen; beweegt zich voort met een waggelpas
- [Gedrag] is een planteneter; graast op weilanden; is zeer waaks en kan bij naderend gevaar dreigend met de vleugels slaan en luid gakken; is in het wild een trekvogel en komt bij ons vooral voor als wintergast; trekt in familieverband of in grote troepen; trekt in V-formaties of in golvende linies; leeft ook in het overwinteringsgebied in groepsverband in een zogeheten toom
- [Waardering] wordt door boeren niet altijd gewaardeerd, omdat zij op de weilanden graast
- [Onderscheid of tegenstelling] is groter dan een eend, maar kleiner dan een zwaan; heeft een langere nek dan een eend, maar een minder lange nek dan een zwaan
| Rijk | Animalia; Dieren |
|---|---|
| Stam | Chordata; Chordadieren |
| Klasse | Aves; Vogels |
| Orde | Anseriformes; Eendvogels |
| Familie | Anatidae |
Algemene voorbeelden
Even later vliegen de ganzen in enorme formaties over me heen. Hun gegak maakt de uitgestrekte polder nog leger dan hij al is. Minutenlang golven ze boven het grasland. Dan strijken ze vlak bij de molen neer, als een kolossale ballon die futloos leegloopt.
Nou had ik net ergens gelezen dat het gegak van ganzen tijdens de overtocht (ze wisselen wel geregeld van aanvoerder) bedoeld is ter aanmoediging van de leider.
Als een vrouwtjesgans op het nest zit en bemerkt dat een ei uit het nest is gerold (ganzen broeden op de grond) zal zij voorzichtig haar snavel naar het ei toebewegen en het, met behulp van die snavel, in het nest terugrollen.
De vette, gele lever van eenden of ganzen, gezwollen tot ongekende proporties, vormt de basis van de zachtbruine en romige massa die in culinaire kringen geldt als een exclusief gerecht.
Ganzen worden hoofdzakelijk gepluimd en uitgehaald verkocht. De beste ganzen zijn niet ouder dan een half jaar en niet zwaarder dan 4 kg. Het smakelijkst zijn de ganzen in de periode van september tot december.
Recente maatschappelijke discussies over bepaalde vormen van intensieve veehouderij (varkenshuisvesting, kistkalveren, batterijsystemen bij kippen, groeibevorderaars, dwangmatig voeden van ganzen) tonen aan dat groepen in de samenleving steeds meer moeite hebben met een 'enge' definitie van dierenwelzijn, die de ethische discussie beperkt tot bepaalde welzijnsproblemen zoals gedragsstoornissen of stress.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- gakken
- snateren
- trekken
- overtrekken
Heel in de verte hoor ik ganzen gakken terwijl de takken op het ritme van de wind bewegen.
Er is een vijver met allerhande vogels: ganzen snateren, eenden kwekken.
Zeven grauwe ganzen trekken in V-formatie naar het zuiden.
Vanmorgen trokken er ganzen over. In een breed uitwaaierende v. Naar het noorden.
als object bij een werkwoord
- een gans braden
- een gans koken
- een gans pluimen
- een gans plukken
- een gans smoren
- een gans vetmesten
Ganzen worden met of zonder vulling gebraden, gesmoord, gekookt of in koude gerechten verwerkt.
Officieel wordt een eend of een gans pas geplukt nadat ze geslacht is. Om een economisch toprendement te draaien, worden de dieren in hun leven echter soms tot vier keer toe gepluimd, vooraleer ze geslacht worden. Dat 'levend dons' komt terecht in dekbedden, kussens of jassen.
De gans wordt bovendien vaak vetgemest voor de fel begeerde 'foie gras'.
met adjectief ervoor
- een tamme gans
- een wilde gans
De aandacht van de lezer wordt getrokken door een foto die waterwild moet voorstellen. Het gaat om een stel (voor het merendeel zelfs witte) tamme ganzen.
Elke herfst komen er weer wilde ganzen uit het hoge noorden in Nederland overwinteren.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- overwinterende ganzen
- snaterende ganzen
Zo is de stand van het reewild gestegen van 5.000 van na de oorlog tot 45.000 thans (van flink bijvoeren zoals de Dierenbescherming zegt, is geen sprake) en is het aantal in ons land overwinterende ganzen de laatste jaren verdubbeld tot 900.000.
In de verte lag een vlucht snaterende ganzen.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een vetgemeste gans
Traag strijken een paar logge meeuwen op het gaas neer. Zij gelijken op vetgemeste ganzen.
met ander, nevengeschikt substantief
- eenden en ganzen
- ganzen en zwanen
- eenden, ganzen en zwanen
Eenden en ganzen komen hier in herfst en winter in miljoenen voor.
Daarnaast worden de pleisterplaatsen maandelijks in het winterhalfjaar geteld. Het gaat om alle soorten ganzen en zwanen.
De andere vijver werd bevolkt met een tachtigtal eenden, ganzen en zwanen.
met substantief ervoor
- een groep ganzen
- een troep ganzen
- een vlucht ganzen
Een groep ganzen komt uit de nevel tevoorschijn en roepen al vliegend een taal die wij niet verstaan.
Er dobberden meerkoeten op de schuine golven achter het schip, en hoog in de lucht trok een troep ganzen over.
Er trok net een vlucht ganzen over (ze vliegen zelden naar het zuiden is me opgevallen - waar ze wel naar toe vliegen vraag ik me dan toch af – stof voor een absurd verhaal - daar zul je van mij niets zinnigs over te horen krijgen).
Vaste verbindingen
rennen als een gans
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- gansfiguur
- gansrijden
- gansrijder
- gansslaan
- ganstrekken
- ganstrekker
- ganzenbegrazing
- ganzenbeheer
- ganzenbeheerplan
- ganzenbeleid
- ganzenbord
- ganzenborst
- ganzendons
- ganzenei
- ganzenhoedster
- ganzenjacht
- ganzenlever
- ganzenlijf
- ganzenmester
- ganzennek
- ganzenopvang
- ganzenoverschot
- ganzenpas
- ganzenpastei
- ganzenpen
- ganzenpoep
- ganzenpoot
- ganzenpopulatie
- ganzenprobleem
- ganzenproblematiek
- ganzenproject
- ganzenrijden
- ganzenrijder
- ganzenschijt
- ganzensoort
- ganzenspel
- ganzenveder
- ganzenveer
- ganzenvel
- ganzenvet
- ganzenvoet
gans 1.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Algemene voorbeelden
Elke speler kiest een gekleurde gans en plaatst die in het vakje met de rode pijl.
De gans (uit de naam) staat centraal in het spel en brengt in het spel geluk. Als je op het vakje van de gans komt mag je het aantal ogen dat je gegooid hebt weer vooruit.
gans 2.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een gans…
is een persoon
Algemene voorbeelden
Wat een gans van een advocaat. Die zou ik nooit inhuren.
"Hemeltjelief, wat een gans!" zei Sonja. Paul knipperde met zijn ogen. Dat Sonja zijn zuster voor een gans uitmaakte, deed Sonja blijkbaar een eind van haar voetstuk vallen.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een domme gans
De heer Snoek weet natuurlijk veel beter dan wij aan welke regels de vliegtuigbemanning gebonden is. Wat dat betreft zijn wij maar zeer domme ganzen. Maar toch wil het zelfs in ons domme verstand er niet in dat, als het vliegtuig een keer tot stilstand op de grond is gebracht en alle passagiers zijn uitgestapt, de eenzame kaper niet b.v. met een verlammend pistool uitgeschakeld zou kunnen worden.
"Heb jij dat boek al uit, Wilma," snerpt de man die zijn ex na een jarenlang huwelijk voor domme gans wil uitmaken, "waar je op onze huwelijksreis aan begonnen bent?"
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
B - adjectief en bijwoord: geheel
gans 1.0
((vooral) in België)
Combinatiemogelijkheden
met eigennaam
- gans België
- gans Europa
- gans Vlaanderen
Ontdek gans België per "Trein + Huurfiets" en maak kennis met de talrijke ongekende en soms verborgen bezienswaardigheden van ons landje.
Stewart toert met zijn band door gans Europa en werkt o.a. met Jerry Lee Lewis en Carl Perkins.
Bij de viering van de 80ste verjaardag van Ernest Claes te Zichem ontmoette Armand het Zichemse voordrachtduo Michel Vanattenhoven en M.L. Conings. Zo werd het "trio op de purpren hei" geboren. En weldra veroverden ze gans Vlaanderen.
met substantief
- de ganse dag
- de ganse nacht
- de ganse voormiddag
- de ganse namiddag
- het ganse weekend
- het ganse gezin
- het ganse team
- het ganse gamma
- het ganse oeuvre
De zon brandde de ganse dag, en Tomas rende rond in zwembroek.
De ganse nacht werkte hij door tot hij uitgeput in slaap viel.
De ganse namiddag was ik in de kerk aan het werk geweest.
Doch zoveel ving hij niet. Eén vis op een ganse voormiddag, loonde het de moeite?
De technieken die hij tegen de huidige Moldaviër en vroegere Russische kampioen Lazarenko uit de mouwen schudde, deden de hele zaal opspringen. Het ganse gamma haalde hij boven en in tegenstelling tot vroeger verzwakte hij geen enkel moment. "De Laats die ik er altijd in gezien heb", zegde coach Dedecker die altijd een grote bewondering had voor het rijke judo van de oudste van de Laatsbroers.
Eigenlijk domineert het zoeken naar eenheid, naar 'heelheid', het ganse oeuvre van Jung.
Vaste verbindingen
Spreekwoorden
gans 2.0
((vooral) in België)
Combinatiemogelijkheden
met adjectief erachter
- gans anders
- gans ander
De zekerheid dat het met een paar dagen weer gans anders zal zijn, houdt ons op het ontblote been en wellicht bij de les.
Het derde deel onder de titel 'Gelijkheid en multiculturalisme' lijkt wel een gans ander boek.
met werkwoord
- gans doordringen
Alle andere landen, met uitzondering van Israël (die de Amerikaanse scene gans doordringt) zijn niet in de mogelijkheid de internationale criminaliteit in haar vertakkingen te beïnvloeden en daarnaar te handelen.