gendarmerie


gendarmerie 1.0

overheidsdienst die van oorsprong een militaire politiedienst is, maar vaak als algemene taak heeft in een land de openbare orde en rechtsorde te handhaven

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een gendarmerie…

is een politiedienst

  • [Leden] bestaat uit gendarmes
  • [Soort] kan een militaire politie zijn (zoals de Koninklijke Marechaussee in Nederland) of een gewone politiedienst die van oorsprong militair van aard was (zoals de voormalige Rijkswacht in België of de semimilitaire Gendarmerie Nationale in Frankrijk)
  • [Functie] heeft als doel de openbare orde en rechtsorde te handhaven
  • [Herkomst of oorsprong] is oorspronkelijk een militaire eenheid
  • [Voorbeeld of specimen] is bv. de Rijkswacht in België (in 2001 opgeheven); komt in Nederland overeen met de Koninklijke Marechaussee; heet in Frankrijk de Gendarmerie Nationale en in Spanje de Guardia Civil

Algemene voorbeelden


In Satory stond Balladur stil bij het werk van de gendarmerie, de politie van het ministerie van defensie (niet alleen de militaire politie) [...]. De gendarmerie is de landelijke politiemacht die haar bestaan mede te danken heeft aan de republikeinse traditie die wil dat niet alle politiemacht in één hand rust.

NRC,

In de Napoleontische tijd kwam hier de gendarmerie, wat rond 1814 de marechaussee werd.

Meppeler Courant,

Toen hij in 1994 de gendarmerie verliet werd hij veiligheidsaviseur van de president van Ivoorkust.

De Standaard,

Na het vertrek van de Fransen werd de "gendarmerie" vervangen door de Nederlandse marechaussee.

De Standaard,

Het is [...] absoluut noodzakelijk dat er één tekst wordt opgemaakt die de talrijke wetten van het Ancien Régime bundelt en de opdrachten, de functies, de organisatie, de politie, de tucht, de inwendige orde van de Nationale Gendarmerie en haar relatie met de overheid vastlegt. Dat is de inhoud van de wet van 17 april 1798 die gedurende anderhalve eeuw, tot 1957, het fundamentele charter van de Belgische Rijkswacht zal zijn [...]. In 1814 worden de Belgische Provincies verenigd met de Nederlanden en komen ze onder de hoede te staan van Prins Willem van Oranje. Hij keurt op 26 oktober 1814 het nieuwe ontwerp voor de organisatie van de Marechaussee goed (hij weigert de benaming Gendarmerie).

http://www.fedpol.be/old_site/rw/geschiedenis/geschied.htm
(onbekend)

Combinatiemogelijkheden


met adjectief ervoor


  • de Belgische Nationale Gendarmerie
  • de nationale gendarmerie
  • de plaatselijke gendarmerie

Het bewind van Willem I kent weinig opmerkelijke gebeurtenissen tot in 1830, wanneer de Revolutie uitbreekt. Het is meteen het ontstaan van de Belgische Nationale Gendarmerie.

http://www.fedpol.be/old_site/rw/geschiedenis/geschied.htm

"De operatie is goed op koers, we zijn nu in een schoonmaakfase", zei de generaal, die de hoogste commandant is van de nationale gendarmerie in de regio Diyarbakir.

NRC,

Volgens artikel 75 van de overgangsgrondwet moeten de nationale gendarmerie en de Garde Civile losgemaakt worden uit het leger en onder de bevoegdheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken geplaatst worden.

De Standaard,

Volgens de plaatselijke gendarmerie waren drie van hen buitenlandse toeristen.

De Standaard,

  • de Franse gendarmerie

De Franse gendarmerie heeft extra personeel ingezet voor patrouilles op de belangrijkste verkeerswegen in het Rhônedal.

De Standaard,

Dertien passagiers raakten gewond bij de bevrijdingsactie door elitetroepen van de Franse gendarmerie op het vliegveld van Marseille.

NRC,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: in

  • de gendarmerie in onze contreien
  • de gendarmerie in onze gewesten
  • de gendarmerie in de regio
  • de gendarmerie in Frankrijk

Op 10 juli 1796 wordt een decreet goedgekeurd dat de eerste wettelijke grondslag vormt voor de organisatie en de werking van de Gendarmerie in onze contreien.

http://www.fedpol.be/old_site/rw/geschiedenis/geschied.htm

Toen in 1795 de Oostenrijkse Nederlanden door Frankrijk werden geannexeerd, kreeg de Franse generaal Wirion de opdracht om de gendarmerie in onze gewesten te organiseren.

De Standaard,

De zoekactie in de omgeving van Kartalkaya is vanmorgen dan ook voortgezet. Daaraan wordt deelgenomen door 90 Amerikanen in twee helikopters, Turkse troepen van de gendarmerie in de regio en professionele skiërs.

NRC,

Hij had een fax bij van de gendarmerie in Frankrijk.

Het goddelijke monster, Tom Lanoye,

in voorzetselgroep


  • commandant van de gendarmerie
  • een speciale eenheid van de gendarmerie
  • een elite-eenheid van de gendarmerie

De commandant van de gendarmerie verzekerde ons dat aan deze op letters lijkende bloedsporen geen belang moest gehecht worden.

De groene jager, Roger Pieters,

De twaalf hongerstakers die één na één terugkeren uit de ziekenhuizen waarheen ze door de CRS, een speciale eenheid van de gendarmerie, werden gevoerd, blijven vasten.

De Standaard,

Paul Barril, gewezen lid van de elite-eenheid van de gendarmerie (GIGN) die in 1979 een einde maakte aan de bezetting van de moskee van Mekka door 1.500 integristen, beschuldigt Ménage en Charasse ervan schuld te hebben aan de dood van Mitterrands vertrouweling François de Grossouvre.

De Standaard,

  • de gendarmerie van de Bahama's
  • de gendarmerie van Créteil
  • de gendarmerie van het departement Alpes-maritimes

'Waarom lever je het trouwens niet gewoon zelf af, Norm?' vroeg Wade. 'Omdat, jongeheer Wade, de gendarmerie van de Bahama's mij iets te goed kent. Je weet hoe moeilijk die Bahamezen kunnen doen over een stapeltje, hoe zal ik het noemen, "uitstaande parkeerboetes". Jullie drieën worden mijn tussenpersonen.'

Alle families zijn psychotisch, Douglas Coupland,

Op 2 augustus liet hij de organisatie SOS-Racisme de kopie geworden van een telex uit de gendarmerie van Créteil, de hoofdplaats van het departement.

De Standaard,

De gendarmerie van het departement Alpes-maritimes, in het zuidoosten van Frankrijk, heeft gedurende vijf maanden in het grootste geheim haar onderzoek gedaan.

De Standaard,

met ander, nevengeschikt substantief


  • leger, gendarmerie en veiligheidsdiensten
  • politie, gendarmerie en leger
  • de politie van de stad Lyon en de gendarmerie
  • de Presidentiële Wacht en de Gendarmerie

"Met de neutraliteit van leger, gendarmerie en veiligheidsdiensten staat of valt de geloofwaardigheid van heel het democratisch proces", stelde de Zaïrese politicus.

De Standaard,

Parijs leek op een belegerde stad door de opvallende campagne Vigilance Pirate met zijn zwaar bewapende patrouilles van politie, gendarmerie en leger.

http://www.wereldwijd.be/archief/0102-009.htm,

De politie van de stad Lyon en de gendarmerie, die volledig gemobiliseerd waren om de veiligheid van de wereldleiders te waarborgen, kunnen tenminste over één ding tevreden zijn: wat de gewone criminaliteit betreft, was het die drie dagen uitzonderlijk kalm in Lyon.

De Standaard,

In de voorwaardelijke wijs wordt gesproken over het ontsnappingsnet-Zero en over een doodseskader "waarvan vermoed wordt dat er banden zijn met de Presidentiële Wacht en de Gendarmerie".

De Standaard,

Woordfamilie


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Overige woordfamilieleden


gendarmerie 1.1

post van de gendarmerie; gebouw waarin de gendarmerie gehuisvest is

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Algemene voorbeelden


Later in de nacht staan de opgepakte asielzoekers naast de gendarmerie (binnen is geen plaats) te wachten op het volgende bedrijf in dit absurde drama: het proces-verbaal. Geen van hen heeft papieren bij zich, dus de gendarme noteert de naam en nationaliteit die zij mondeling opgeven. [...] Langs de weg, vlakbij de gendarmerie, liggen de anonieme graven van hen die omkwamen bij hun pogingen op de trein te komen.

https://www.trouw.nl/home/kanaaltunnel-bizar-spel-tussen-illegalen-en-gendarmes~a0d05f70/,

Ze kregen de volgende specifieke tips: 'Verlaat de universiteiten, pak een geweer en ga de bergen in.' Daarna moesten ze de dorpen binnenvallen, de gendarmeries omsingelen, hun jeeps en geweren bemachtigen en naar het volgende dorp gaan. Stad voor stad, dorp voor dorp en dan met duizenden guerrilla's Teheran veroveren.

http://www.volkskrant.nl/archief/fidel~a898305/,

In Limburg zullen 14 oude rijkswachtgebouwen openbaar worden verkocht. [...]. De federale overheid - de Regie der Gebouwen - had in Limburg zo'n 30 kazernes voor de rijkswacht. Daarvan zijn er maar 17 overgenomen door de nieuwe lokale korpsen. [...]. De 14 andere gendarmeries in Beringen, Bree, Kinrooi, Meeuwen, Kortessem, Heusden-Zolder, Lanaken, Overpelt, Hamont-Achel, Tessenderlo, Alken, Borgloon, Heers en Genk wachten nog op een nieuwe bestemming.

http://www.hbvl.be/cnt/oid370057/archief-veertien-gendarmeries-worden-openbaar-verkocht,

De afgelopen twee jaar gingen ongeveer twintig bommen af die op het conto staan van de Armée Révolutionnaire Bretonne (ARB). Steeds waren ze gericht tegen overheidsgebouwen, zoals gendarmerieën en postkantoren.

http://www.volkskrant.nl/politiek/seperatisten-verdacht-van-aanslag-in-bretagne~a550884/,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • de gendarmerie binnengaan
  • de gendarmerie binnenstappen

Laroche wacht tot Patché de gendarmerie binnen is gegaan voordat hij zijn mening geeft.

https://books.google.nl/books?id=DSpNBQAAQBAJ&pg=PT200&lpg=PT200&dq=%22de+gendarmerie+binnen%22&source=bl&ots=WGB9vUp4jn&sig=oYB2MQIXlkKcc8AFXZPsZ33XVXo&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwif_cKYyMnUAhXOJFAKHfOPD6gQ6AEIKDAB#v=onepage&q=%22de%20gendarmerie%20binnen%22&f=false,

Fien stapte de gendarmerie binnen en vroeg naar Jos.

https://books.google.be/books?id=fY6zBgAAQBAJ&pg=PA142&lpg=PA142&dq=%22de+gendarmerie+binnen%22&source=bl&ots=ZgGTpOXT9s&sig=qTR6mbdFxlW7bI42AvmMXG1Jkk8&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwif_cKYyMnUAhXOJFAKHfOPD6gQ6AEILjAD#v=onepage&q=%22de%20gendarmerie%20binnen%22&f=false,

  • een gendarmerie bouwen

In 1903 wordt dicht bij het station een gendarmerie gebouwd. In 1979 wordt het gebouw afgebroken en vervangen door een rijkswachtcomplex met eenvoudige lage bebouwing.

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/114766

in voorzetselgroep


  • op de gendarmerie

Eén Nederlandse deed aangifte van verkrachting, maar op de gendarmerie vermoedden ze dat er heel wat meiden met een onprettige ervaring weer in de bus naar huis stapten.

http://debuitenlandredactie.nl/2012/12/de-jonge-correspondent-aflevering-26-eveline-bijlsma-in-parijs-ik-heb-altijd-een-geplette-banaan-in-mijn-tas/,

Alles speelde zich bovendien af in een heel klein dorpje, zo'n typisch gevalletje iedereen-kentiedereen, en Dominique verzekerde me dat hij mijn materiaal vrij zou krijgen. Alleen was het net weekend en kon hij het niet meteen regelen, want alles stond verzegeld op de gendarmerie.

http://monkeyclimber.be/mc10-review/#,

Zijaanzicht op de gendarmerie en de gemeentelijke jongensschool.

http://www.waaserfgoed.be/erfgoed/30068-dorp-kieldrecht

  • de deur van de gendarmerie

Dorian hamerde weer op de deur van de gendarmerie. [...]. Eindelijk ging de deur van de gendarmerie open en de ronde gestalte van commissaris Jobart deed een paar passen naar voren.

https://books.google.nl/books?id=lTt2AAAAQBAJ&pg=PT163&lpg=PT163&dq=%22deur+van+de+gendarmerie%22&source=bl&ots=oZ1x1iXkLM&sig=2CZIPwdu0MC1VZ8TO-XFsfvMNgs&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwixybnfxsnUAhWCKVAKHVMYBbkQ6AEIIjAA#v=onepage&q=%22deur%20van%20de%20gendarmerie%22&f=false,

Weldra werd een tweede schot gehoord aan de deur van de gendarmerie. Dit schot werd gelost door een soldaat, die daar op schildwacht stond.

http://www.hbvl.be/cnt/dmf20140812_01215438/tongeren-donderdag-20-augustus-1914,

De deur van de gendarmerie wordt open gedaan door een jonge, onervaren gendarm die onmiddellijk de Vrederechter voor de verwachte landloper aanzag, wat uiteraard een plezante scène gaf.

https://issuu.com/demaand/docs/1993_10,

gendarmerie 1.2

((vooral) in Nederland; informeel; soms)

medewerker van de gendarmerie; gendarme
Het betreft hier een incorrect, maar toch vrij vaak voorkomend gebruik van het woord.

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

Algemene voorbeelden


Onderweg naar beneden werden we tegengehouden door de Gendarmeries, we moesten een uur wachten zeiden ze.

http://www.csgwinsum.nl/klimmen-tegen-ms-3/,

Combinatiemogelijkheden


met telwoord ervoor


  • de ene gendarmerie

Een controle. Ingrid ging de ene Gendarmerie te woord staan en ik de andere.

http://spitsimeros.blogspot.nl/2012/04/,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: op

  • een gendarmerie op de motor

In Polleur stonden allerlei waarschuwingen, die we (tja, gebrekkig Frans hè) niet echt door hadden. Tot we op nog geen 500 meter van de camping staande gehouden werden door een gendarmerie op de motor. Bijna automatisch wilde ik al naar mijn rijbewijs grijpen, maar zo ernstig was het niet. Blijkbaar zaten we midden op de route van …. de lokale klassieker, de Ronde van Polleur denk ik.

https://paulvoetelink.wordpress.com/tag/ardennen/,

met ander, nevengeschikt substantief


  • officieren van justitie, gendarmeries en politieagenten

Wat vindt u ervan dat officieren van justitie, gendarmeries en politieagenten die optreden tegen wapentransporten naar jihadisten in Syrië, nu zelf gearresteerd en vervolgd worden?

https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2015/06/26/beantwoording-kamervragen-over-nieuwe-onthullingen-wapenleveranties-turkije-aan-jihadisten-syrie/beantwoording-kamervragen-over-nieuwe-onthullingen-wapenleveranties-turkije-aan-jihadisten-syrie.pdf,