ijsschots 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ijsschots…
is een geheel
- [Omvang concreet] varieert van relatief klein tot tamelijk groot
- [Vorm] is vaak puntig of hoekig aan de bovenkant
- [Ingrediënt] bestaat uit ijs
- [Ontstaan] ontstaat doordat een deel van een groter water opvriest of doordat een deel van grote stukken drijfijs afbreekt
- [Plaats] bevindt zich in een plas water en nog vaker in bewegend water, zoals een rivier of op zee
- [Beweging] drijft, maar heeft soms ook een gedeelte dat onder de waterspiegel ligt
- [Waardering] wordt soms in kleine vorm door kinderen gebruikt om op te springen of te trappen
- [Belang] is in grote vorm op zee voor sommige dieren, zoals ijsberen, pinguïns en robben, van belang om op uit te rusten en zo te kunnen overleven
- [Onderscheid of tegenstelling] is vaak kleiner en meestal platter dan een ijsberg en wordt soms, maar niet altijd, van een schol of ijsschol onderscheiden, omdat een ijsschots (/schots) dan een minder platte en soms ook kleinere vorm zou hebben, maar deze verschillen gelden niet altijd
Algemene voorbeelden
Bij het breken van ijs door de beroepsvaart, kunnen ijsschotsen een ernstig gevaar zijn voor pleziervaartuigen.
Dan kwamen uit de Noordzee met de Noordwestenwind grote scholen kleine visjes het IJsselmeer op. Dat heette toen nog Zuiderzee. Begon het daarna nog te vriezen, dan gingen er vissers met levensgevaar de ijsschotsen op om zogenaamd spiering te kloppen.
Hij begon zich zijn grootvader te herinneren, die hem eens een foto had laten zien waarop hij temidden van ijsschotsen in een kajak voer (hij had ooit onderzoek in Groenland gedaan), deze man die hem zoveel vertrouwen had gegeven door onvoorwaardelijk van hem te houden.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- afbreken
- drijven
- voorbijdrijven
Ping had nog twee vriendjes. Snavelbek de meeuw en de vis Toika. Op een dag waren ze aan het zwemmen. Plotseling stak er een hevige storm op. Ze zwommen terug naar de ijsberg waar ze woonden, maar toen ze op de kant waren brak er een ijsschots af en dreven ze naar zee.
De ijsschotsen dreven stroomafwaarts tot Maastricht, waar ze zich opstapelden tegen de bruggen.
Tot aan hun buik stonden de paarden in het ijzige water van de Donau. Zware ijsschotsen dreven voorbij, schoven krakend over elkaar heen en deden het water langs de paardelijven klimmen.
De lucht is zogoed als opengetrokken, op enkele stapelwolken na die als verdwaalde ijsschotsen voorbijdrijven.
met adjectief ervoor
- enorme ijsschotsen
- grote ijsschotsen
- hoekige ijsschotsen
- kleine ijsschotsen
- puntige ijsschotsen
- scherpe ijsschotsen
- zware ijsschotsen
Bij die gelegenheid stapte Jonker over op de ijsbreker Jelle Auke en ervaarde het robuuste avontuur van beukend scheepsstaal op enorme ijsschotsen, glitterend in de winterzon.
In de winter zag men het personeel bezig grote ijsschotsen uit de grachten hakken.
De Mongolen langs de Donau staarden naar de hoekige ijsschotsen die door de snelstromende rivier gleden.
IJs glinsterde op de rotsen en tot op een meter uit de kant dreven er kleine ijsschotsen op het water.
Werd hij niet geraakt door de regen van pijlen en gloeiende pek, dat doofde in vlees of sissende sneeuw, afgevuurd uit de vele torens door koninklijke huzaren en paleisdienaren, dan vermorzelden de scherpe ijsschotsen in het woest stromende water man en paard.
De roestbruine scheepswanden staan als puntige ijsschotsen tegen elkaar aan.
Tot aan hun buik stonden de paarden in het ijzige water van de Donau. Zware ijsschotsen dreven voorbij, schoven krakend over elkaar heen en deden het water langs de paardelijven klimmen.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- bewegende ijsschotsen
- kruiende ijsschotsen
Hier kunt u over bewegende ijsschotsen lopen terwijl de pinguïns onder u door zwemmen!
Immers, in vroeger eeuwen leidde het opstuwen van water tegen dammen van kruiende ijsschotsen soms tot catastrofale rivieroverstromingen.
Asfaltplakken staan als kruiende ijsschotsen overeind.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- gebroken ijsschotsen
Dat de grachten dicht lagen en dat deze bereden konden worden kwam niet zo vaak voor want de schipperij wilde zo lang mogelijk doorvaren en op gebroken ijsschotsen was niet te schaatsen.
Een dood paard, tussen gebroken ijsschotsen geklemd, bleef er de hele winter inliggen.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: op
- ijsschotsen op een rivier
- ijsschotsen op het water
Door deze bewegingen is de korst bovenaan in stukken gebroken die zich langzaam ten opzichte van elkaar verplaatsen, zoals ijsschotsen op een rivier.
IJs glinsterde op de rotsen en tot op een meter uit de kant dreven er kleine ijsschotsen op het water.
Voorzetsel: van
- de ijsschotsen van Alaska
- de ijsschotsen van het hogen noorden
"Stap uit het vliegtuig en gooi het anker..." Het bevel kwam van Gerald Leslie, samen met broer Charles de zeer trotse bezitter van de "Flying Fish", het enige en waarachtige watervliegtuig van het Centraal-Amerikaanse Belize [...]. Het vliegend, rijdend en dobberend tuig heeft stamboom en palmares met jarenlange ervaring tussen de ijsschotsen van Alaska. "Drie weken heb ik er over gedaan om die machine over te vliegen van Alaska naar hier", zegt Gerald.
De walrus leeft op de rotsachtige kusten of de ijsschotsen van het hoge Noorden, waar de stroming sterk genoeg is om te verhinderen dat er een ijslaag wordt gevormd.
in voorzetselgroep
- op een ijsschots
- op de ijsschotsen
Een man keek overboord en riep: Er zitten twee ijsberen op een ijsschots.
De zeehonden die op de ijsschotsen lagen te zonnen, konden van enkele meters afstand met de motorboot worden benaderd.
- tussen de ijsschotsen
"Het beeld dat mij voor ogen stond, was dat van mijn bootje onder water tussen de ijsschotsen, ergens tussen Spitsbergen en Nova Zembla", zegt Panamarenko.
Op 19 april wordt hij door Nederlandse en Estlandse ornithologen in gezelschap van 400 andere zwanen tussen de ijsschotsen in Vaike Vainen Straat aangetroffen.
met ander, nevengeschikt substantief
- ijsschotsen en ijsbergen
Door de golfstroom langs de Oost-Groenlandse kust worden voortdurend ijsschotsen en ijsbergen vanaf de noordpool naar het zuiden getransporteerd.