schol 1.0
((vooral) in Nederland)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schol…
is een platvis; is een vis; is een dier
- [Kleur] heeft een donkerbruine of donkergroene kleur met oranje stippen aan de bovenkant
- [Vorm] heeft een platte ruitvorm
- [Deel] ziet er alleen heel jong uit als een normale vis, maar krijgt na ongeveer zes weken een horizontaal uiterlijk met beide ogen aan de bovenkant
- [Plaats] leeft op redelijke diepte in zee en houdt zich daar op zanderige bodems op
- [Woongebied] komt voor in de Atlantische Oceaan, in de Noordzee, de Oostzee en in het westelijke deel van de Middellandse Zee
- [Leeftijd] kan 50 jaar oud worden
- [Beweging] zwemt met golvende bewegingen die vooral door de lange rugvin en de aarsvin tot stand komen
- [Belang] is van groot belang voor de Belgische en Nederlandse visserij
- [Gelijkenis] lijkt in gedrag en uiterlijk op de schar
- [Onderscheid of tegenstelling] heeft duidelijkere vlekken aan de bovenzijde en een dunner lichaam dan de bot
- [Betrekking of relatie] is een platvis en hoort net als de bot en de schar tot de scholachtigen
Wetenschappelijke naam: Pleuronectus platessa
Rijk | Animalia; Dieren |
---|---|
Stam | Chordata; Chordadieren |
Klasse | Actinopterygii; Straalvinnigen |
Orde | Pleuronectiformes; Platvissen |
Familie | Pleuronectidae; Schollen |
Geslacht | Pleuronectes |
Soort | Pleuronectes platessa |
Algemene voorbeelden
In België noemt men de schol pladijs. Het is een platvis die in bijna alle Europese wateren voorkomt. Daardoor is schol de belangrijkste platvis voor de Europese visserij.
Eurokotters vissen meestal afwisselend op platvis (schol en tong), rondvis en garnalen, afhankelijk van het seizoen en van hun quotum.
Schar leeft, net als schol, op een zanderige bodem gemiddeld op een wat grotere diepte. Schar voedt zich met schelpdieren en wormen. Dat betekent dat de schar concurrent is van de schol, want schol voedt zich met dezelfde prooien.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- schol vangen
De bijvangst in de boomkorvisserij wordt door Lindeboom uitgedrukt in het aantal kilo's bijvangst voor iedere kilo verkoopbare tong. Dit geeft een onvolledig en daardoor scheef beeld omdat door de boomkorvissers veel meer schol dan tong wordt gevangen. De bijvangst aan vis per kilo aangelande vis bedraagt dan ook geen 10 kilo maar 1 à 2 kilo.
De scholvisserij in de Noordzee wordt beperkt, maar er mag meer schol gevangen worden in het Kanaal.
Als een visser op tong gaat vissen, zal hij ook schol vangen.
in voorzetselgroep
- op schol vissen
Met kotters wordt gevist op schol, tong, kabeljauw, wijting, schelvis en garnalen.
De Nederlandse kottervloot die op schol vist bestaat uit ongeveer 400 schepen.
Maar met hetzelfde gemak beweer ik dat, tijdens het vissen op grote schol in Ierland, de mensen met een flink aantal gekleurde kralen op de aaslijn beduidend meer vingen dan de rest van de groep.
met ander, nevengeschikt substantief
- schol en tong
- tong en schol
- tong, schar en schol
- schol, tong en haring
De Zeeuwse vissers voelen volgens Marijs vooralsnog niets voor een vrijwillige stilligregeling. "Als visserij zijn we geconfronteerd met flinke quotadalingen voor schol en tong en nu weer met een gesloten gebied, terwijl Faber geen enkele compensatie wil geven."
Om de stand van de schol en tong op aanvaardbaar niveau te houden, moeten de vissers uit de EU-landen en Noorwegen hun vangst verlagen met 20 en 14 procent.
Voor de Belgische visserij is kabeljauw de op twee na belangrijkste vissoort, een heel eind na tong en schol.
De onderzochte platvissen - tong, schar en schol - waren vrij van leveraandoeningen.
Alleen voor schol, tong en haring gelden beperkingen.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
schol 1.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schol…
is een consumptievis
- [Kleur] heeft een donker vel, maar moet een mooie witte onderkant hebben en heeft wit visvlees
- [Smaak] heeft een smaak die vergelijkbaar is met die van schar
- [Functie] dient om te eten
- [Bereiding] kan op vele verschillende manier worden bereid, bijvoorbeeld gebakken, gestoofd, gepocheerd of zelfs gefrituurd
- [Behandeling of bewerking] wordt soms schoongemaakt in zijn geheel aangeboden, maar wordt ook als filet verkocht en daarnaast werd schol vroeger traditioneel gedroogd
- [Gebruikswijze] wordt vaak als hoofdmaaltijd, bijvoorbeeld met friet en salade of met een sausje, gegeten en kan ook kant-en-klaar bij sommige viswinkels gekocht worden
- [Waardering] is in Nederland populairder dan in België
- [Kostbaarheid] is tamelijk prijzig, waardoor deze vis vaak door andere goedkopere platvis vervangen wordt
Algemene voorbeelden
Schol koopt u meestal in filets. Scholfilets zijn absoluut graatvrij en stevig van structuur. Kleinere schollen worden vaak panklaar verkocht: de kop, ingewanden, vinnen en staart zijn dan verwijderd, maar het vel zit er nog op. Omdat de graat nog in de schol zit, is panklare schol na bereiding voller van smaak dan filets.
Hondstong. Behoort tot de familie van de platvissen, waartoe ook schol en tong behoren [...]. De structuur van het visvlees lijkt op die van tong, hoewel de smaak dichter bij die van schol ligt.
Op een donderdagavond was het barstens druk in de winkel en het zweet droop van weduwe Kraans voorhoofd af terwijl ze schollen en baars in kranten wikkelde.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- schol bakken
- schol frituren
- schol pocheren
- schol stoven
U kunt schol bakken, pocheren, stoven of in reepjes frituren.
Had ik bij voorbeeld 's middags zalm gegeten, stond Maria 's avonds schol te bakken.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- gebakken schol
- gebakken schollen
- gedroogde schol
Denk ook eens aan kant en klare gebakken schol bij de viswinkel. Lekker met brood of als hoofdmaaltijd met frites en sla.
Niet wetend wat te doen, slenter ik in de richting van een schoolkameraad. Mensen die me in mijn verpauperde tijd vaak mild hebben gevoed met malse rollade, kip en gebakken schollen.
De omgeving van de Lauwerszee stond in de 18e eeuw bekend om zijn gedroogde schol en zijn oesters. De schol werd door Schiermonnikogers en Zoutkampers op speciaal daarvoor ingerichte droogplaatsen in de zon en de wind gedroogd en daarna verkocht.
Een heel gamma dorstverwekkende versnaperingen, van de met zout bestrooide in olie gebakken grauwe ertwen ("kroakemandels"), over de sterk gekruide bologna-saucissen ("bloende"), lookworst en paardenlever, tot de geheel uit pekel bestaande gedroogde schol en witvis ("schurre" en "witting").
met ander, nevengeschikt substantief
- griet, schol, tarbot, tong
- de forel, de tong, de schol, de vette zeepaling
- kabeljauw en schol
Als u platvis koopt (griet, schol, tarbot, tong ...) moet u er beslist op letten dat de onderkant mooi wit is.
Om zichzelf af te leiden keek ze tussen de hoofden door naar de glanzende vissen in het ijsgruis, de forel, de tong, de schol, de vette zeepaling, naar de oesters en naar een van die grappende jongens achter de kraam door wie ze straks geholpen wilde worden.
Magere verse vis, zoals kabeljauw en schol, die in ijs wordt bewaard, behoudt gedurende een periode van gemiddeld drie dagen de kwaliteit "Extra", de kwaliteit "A" tot ongeveer acht dagen en de kwaliteit "B" tot ongeveer vijftien dagen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
schol 2.0
(geologie en geofysica)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schol…
is een deel
- [Geheel] is een deel van de aardkorst
- [Plaats] bevindt zich aan de buitenkant van de aarde
- [Beweging] verschuift enkele centimeters per jaar en kan in sommige gevallen ook over een andere plaat heen bewegen
- [Gevolg of resultaat] leidt bij trilling of schokkende beweging tot een aardbeving
- [Voorbeeld of specimen] komt voor in 9 grote en 6 kleinere bekende schollen of platen, namelijk de Afrikaanse Schol (of Plaat); de Antarctische Schol; de Arabische Schol; de Australische Schol; de Caraïbische Schol; de Cocosplaat; de Euraziatische Schol; de Filipijnse Schol; de Indische Schol; de Juan de Fucaplaat; de Nazcaplaat; de Noord-Amerikaanse Schol; de Pacifische Schol; de Scotiaplaat; en de Zuid-Amerikaanse Schol
Algemene voorbeelden
De aarde bestaat uit een kern van vloeibare magma, met daaromheen een mantel van gesteente die voortdurend in beweging is, en aan de buitenzijde een korst van naast elkaar liggende platen steen en aarde, ook wel schollen genoemd.
Deze enorme landmassa schoof tijdens het Perm langzaam naar het noorden. Die beweging was al eerder op gang gekomen, maar toen was de ligging van de schollen nog zodanig dat de equatoriale zeestromingen min of meer ongehinderd konden doorgaan via de Tethys-Zee.
Zo heeft de theorie van de continentverschuiving een vaste onderbouwing gekregen door het model van de schollentektoniek. Deze houdt in dat de aardkorst (samen met het bovenste deel van de aardmantel) in een aantal schollen is opgedeeld die ten opzichte van elkaar bewegen.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- bewegen
- glijden
- schuiven
Een groot probleem voor de Japanse seismologen is dat de oceaanbodem bij Japan niet een geheel is dat integraal onder het Eurazische continent schuift, maar uit aparte schollen bestaat die enigszins los van elkaar bewegen.
Een aardschok komt tot stand doordat de schollen niet wrijvingsloos langs elkaar glijden, maar schoksgewijs.
Soms schuiven hele grote schollen van kilometers lang over elkaar heen.
Wat zich wel kan voordoen in aardbevingsgebieden [...] is dat delen van continentale schollen heel langzaam langs elkaar schuiven, millimeters per jaar.
met adjectief ervoor
- continentale schollen
- oceanische schollen
Wat zich wel kan voordoen in aardbevingsgebieden [...] is dat delen van continentale schollen heel langzaam langs elkaar schuiven, millimeters per jaar.
De bewegende delen van de stoomketel worden gevormd door de oceanische schollen en de warmtekleppen zijn de verschuivende continenten die de aardwarmte reguleren.
- een driftende schol
Het culminerend punt van de driftende schol die ten westen van Eurazië strandde, werd gevormd door het Brabants massief, benaming afgeleid van de wetenschappelijke naam van de plaat 'Brabantica'.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- wegzakkende schollen
Het gesteente van de Pacifische aardschol is bij de Tongatrog 100 tot 140 miljoen jaar oud en daardoor betrekkelijk koel. Daar dit gesteente snel naar de mantel verdwijnt, is het op een bepaalde diepte koeler dan het gesteente van andere wegzakkende schollen elders op aarde.
met ander, nevengeschikt substantief
- platen of schollen
De korst van de aarde is geen vaste en starre schil, maar opgebouwd uit platen of schollen die ten opzichte van elkaar bewegen.
Schollentektoniek of platentektoniek: theorie die de grote geologische en geofysische verschijnselen verklaart uit de onderlinge bewegingen van een aantal vaste platen of schollen van de aardkorst.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
schol 3.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schol…
is een geheel
- [Omvang concreet] varieert van klein tot zeer groot
- [Vorm] is plat
- [Ingrediënt] bestaat uit ijs
- [Ontstaan] ontstaat doordat een deel van een groter water opvriest
- [Plaats] bevindt zich in een plas water en nog vaker in bewegend water, zoals een rivier of op zee
- [Beweging] drijft, maar heeft soms ook een gedeelte dat onder de waterspiegel ligt
- [Waardering] wordt soms in kleine vorm door kinderen gebruikt om op te springen of te trappen
- [Belang] is in grote vorm op zee voor sommige dieren, zoals ijsberen, pinguïns en robben, van belang om op uit te rusten en zo te kunnen overleven
- [Onderscheid of tegenstelling] is veel platter en vaak ook kleiner dan een ijsberg en wordt soms, maar niet altijd, van een ijsschots/schots onderscheiden, omdat een schol (/ijsschol) dan als platter beschouwd wordt en soms ook groter, maar deze laatste verschillen gelden dus niet altijd
Algemene voorbeelden
Bruggen, bochten en steigers belemmeren het drijvende ijs in haar reis over de Schelde. Doordat de schollen en brokken beklemd raken, wordt de doorgang nauwer, ze klitten vast en schuiven over elkaar heen, tot een dikke barrière de hele geul afsluit.
Op rivieren vormt zich later ijs dan op stilstaande wateren [...]. Langzaam verschijnen schollen die met de stroming meedrijven (drijfijs) en dagelijks groeien. Door botsingen worden de ijsschollen rond en lijken op pannekoeken. Wind en stroming kunnen de ijsschollen verbrijzelen, maar uiteindelijk vriest het pannekoekijs aaneen tot één ijsplaat.
Op een plek waar geen stroming was, werd het ijs een gesloten ijsmassa. Dit gebeurde op de benedenrivieren, waar de vloed en het van boven komend water elkaar ontmoeten en de stroming nagenoeg nihil was. Hier ging het ijs vastzitten, waarna de van boven komende schollen er overheen schoven.
IJs dat zich vormt op een vijver of meer is nooit in één keer een samenhangend geheel. Het bestaat eerst uit losse schollen en scholletjes die pas later naadloos aaneenvriezen.
Als het ijs begon te dooien, gingen we "scholleke drijven". Aan de kant dooide het ijs het eerst, en kwamen stukken ijs (schollen) los. We gingen dan op de schollen staan en duwden onszelf met een stok vooruit. Uiteraard ging dit vaak mis, en konden we weer met een paar "natte poten" op huis aan.
Combinatiemogelijkheden
met substantief erachter
- een schol ijs
- schollen ijs
De chauffeur is en blijft verantwoordelijk. Hij moet gewoon domweg ervoor zorgen dat er niets van zijn vrachtauto kan vallen. Hier valt zijn lading onder maar ook stukken ijs, sneeuw, losse onderdelen van het voertuig etc. [...]. Wel eens een fietser gezien die zo'n schol ijs tegen zijn hoofd heeft gehad?
Dikke schotsen steken omhoog en schollen ijs van ruim een vierkante meter en 20 cm dik teisteren de romp van het schip.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
schol 4.0
(weinig gebruikt)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schol…
is een geheel
- [Materiaal] bestaat uit grond, zoals aarde of zand
- [Beweging] kan soms in zijn geheel schuiven
Algemene voorbeelden
Schollen van tientallen meters breedte of complete dijkafschuivingen zijn voor zover bekend nergens beschreven.
Combinatiemogelijkheden
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- afkalvende schollen
- een afkalvende schol
Aan de steile bovenrand van het talud, die zich vaak deels boven het grondwater bevindt, zal het zand niet alleen door erosie, maar ook in de vorm van afkalvende schollen vrijkomen. Daarbij neemt het risico op inbressing toe, omdat een grote afkalvende schol een extra hoge actieve bres kan doen ontstaan.
met substantief erachter
- schollen grond
- schollen zand
Langs sommige kustgedeelten laten de witte duinen soms tekenen zien van kustafslag. De zeezijde van de zeereepduinen is er steil en kaal en de helling gaat met een vrij scherpe knik in het strand over: het zeereepklif. Omdat een ouder duinlandschap met compacte bodems wordt aangesneden kan dit klif soms bijna loodrechte wanden hebben, waar schollen grond, soms met resten Helm erin naar beneden schuiven.
Wat is het verschil tussen een zettingsvloeiing en een afkalvingsproces van schollen zand, zoals bij het spuiten en zuigen van zand wordt waargenomen in zowei los als vast gepakt zand?
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
schol 5.0
((vooral) in België)
Algemene voorbeelden
Hij hief zijn glas en zei hardop 'Schol!'
Johan, pak nog een pint... schol... en de rest 'mañana'!
Twee exports, had hij geroepen. Die werden gebracht en hij zei: "Schol." En ik: "Santé."