A -
jus 1.0
(eten, drinken en genotmiddelen)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een jus…
is een saus
- [Ingrediënt] wordt traditioneel gemaakt op basis van vleesnat of het aanbaksel van vlees, boter, bloem, water en peper en zout, en verder op smaak gebracht bv. met kruiden, mosterd, tomatenpuree, bouillon of rode wijn
- [Bereiding] wordt bereid in een pan en enigszins of sterk ingekookt, afhankelijk van de gewenste dikte van de saus
- [Aggregatietoestand] is vloeibaar of halfvloeibaar
- [Gebruikswijze] wordt traditioneel geserveerd bij (gebraden) vlees, gehaktballen, gekookte aardappelen, puree of stamppot
Algemene voorbeelden
"Weet je nog?" vroeg de zoon. "Toen ik een klein jongetje was, moesde jij altijd m'n eten en dan maakte je, met de lepel, in het midden een deuk voor de jus. Een vijvertje noemden we dat." De oude was het vergeten, maar knikte om eraf te wezen.
De resten van het middagmaal stonden nog op tafel. Het was deze keer koeienkop geweest, gekookt in zijn eigen jus.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- de jus afmaken
- de jus koken
- de jus serveren
Daarbij in verhouding meer water toevoegen en de jus afmaken met tomatenpuree, een uitje, kruiden enz.
Kook de jus tot 1/3 van het vocht is verdampt. Breng op smaak met peper en zout en doe de jus over in een juskom.
Snijd het vlees in dikke plakken en leg ze op een schaal. Serveer de jus er apart bij.
met adjectief ervoor
- een dikke jus
- een donkere jus
- een goede jus
- een heerlijke jus
- een hete jus
- een lekkere jus
- een magere jus
- een pittige jus
- een vette jus
- een waterige jus
Ik zei dat ik alles goed bedoeld had en haar had voorgesteld een winter door te brengen in een gesticht, omdat het zo heerlijk warm is in een gesticht, nergens moeilijkheden, de televisie aan, schone lakens, een zacht bed, puree met dikke jus, een dansavondje met de meisjes uit de keuken, schone kleren gestreken en al en meisjesstudenten voor het een of andere onderzoek.
"Goeie, donkere jus ligt nooit te schommelen in het kuiltje. Die ligt stil van het vet."
Het pand aan de Rijksweg langs de Drentse hoofdvaart geniet een grote bekendheid en niet in de laatste plaats door de zelfgemaakte gehaktballen van Roefie Schenkel, zelfs nog geserveerd met een heerlijke jus.
Het merkwaardige van deze film is, dat Stan Laurel oorspronkelijk alleen de regie zou voeren en Oliver Hardy de rol van huisknecht zou spelen. Maar Hardy had thuis bij het koken hete jus over zijn arm gekregen. Laurel, die zichzelf als komiek onbekwaam vond en veel liever gags bedacht en regie deed, liet zich door producent Hal Roach over halen om voor Hardy in te vallen.
"Jaaaaah," zei de man, "heerlijk, heerlijk, jaaaah, krum met lekkere jus."
Vlees braden in weinig vet. Om toch voldoende jus te krijgen moet naar verhouding veel water worden toegevoegd. Zo ontstaat vanzelf een magere jus.
En dan zijn er natuurlijk ook klanten die graag een aardappel willen zoals ze die vroeger thuis kregen, gewoon een lekkere kruimige met een pittige jus erbij.
We aten gezellig van de sudderlapjes, van de prei, de gehaktballetjes, de aardappelen en de vette jus, de pudding toe was om er je vingers bij op te smikkelen.
Vrijdags betaalde hij na de avondmaaltijd zijn dochter het kostgeld [...]. Alvorens met uittellen te beginnen prikte hij de aardappel aan zijn vork en legde hem op de rand van zijn bord. 'Kom maar hier, menneke,' zei hij dan. 'Anders verzuipt'e nog, in die nattigheid [...]. Die waterige jus kan jou toch niet lekkerder maken.'
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- jus van biefstuk
- jus van champignons en truffel
- jus van vlees
"Houdt u ook zo van aardappelkrum?" vroeg ik aan de oude man, "kruimige aardappels die op je bord uit elkaar vallen." "Jaaaaah,' zei de man, "jaaaaah, heerlijk." "En dan lekker vette jus," zei ik, "het liefst jus van biefstuk." "Jaaaaah," zei de oude, "heerlijk."
Volgens de Lekker-gids had Hermsen toen het beste restaurant van Nederland. Ons hoofdgerecht van ossenhaas met jus van champignons en truffel bevestigde dat.
Saus: Gebonden jus van het vlees.
in voorzetselgroep
- aardappelen met jus
- een bal gehakt met jus
- vlees met jus
Hij was nog niet binnen of mijn moeder zette een maaltijd, alleen voor hem, op tafel. Altijd hetzelfde: andijvie, bloemige aardappelen met veel jus en gehaktballen.
Zijn vrouw merkt op dat het geen luxe-restaurant is en ook niet zal worden, maar voor een eenvoudige maaltijd of lunch kan de klant bij Schenkel terecht, en zeker voor een bal gehakt met jus.
Het traditionele diner bestaat meestal uit aardappelen, gekookte groente en vlees met jus, of uit een eenpansgerecht van een gekookte groente, gemengd met aardappelpuree: stamppot (zoals hutspot, zuurkool of boerenkool).
met substantief ervoor
- een schepje jus
- een scheut jus
Terwijl Koos zwijgend bietjes, aardappels en vlees door elkaar prakte, goot Tine er een schepje jus over uit.
's Avonds at ze gulzig een paar borden aardappels, groenten en vlees met een flinke scheut jus.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
jus 2.0
(eten, drinken en genotmiddelen)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een jus…
is een drank; is een vloeistof; is een stof
Algemene voorbeelden
Ze staan op. Laura heeft ineens grote haast. Van haar jus heeft ze geen slok genomen.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- jus persen
Ik nam van 'een zesje' moeizaam de bestelling op, perste krampachtig vier glazen verse jus en kreeg aanvaringen die ik vroeger nooit zou hebben gehad (een man vond zijn witte wijn te koud, waarna ik me moest inhouden om hem niet als advies te geven de fles even in z'n reet op te warmen).
met adjectief ervoor
- verse jus
Met wallen onder de ogen, maar goedgemutst namen ze ook vanochtend weer plaats achter een zacht gekookt eitje en dronken gulzig van de verse jus.
Ontbijtje op bed (croissantje, eitje, koffie, verse jus) en nog even met Joris en Kim ravotten.
met substantief ervoor
- een glaasje jus
Zijn glaasje jus is leeg.
Vaste verbindingen
wodka jus d'orange
-
Vormvariant: wodka-jus
mixdrank die bestaat uit wodka en sinaasappelsapSemagram (extra betekenisinformatie)
Een wodka jus d'orange…
is een mixdrank; is een drank
Oud-televisiepresentaror Hans van der Togt (62) dronk in de jaren '90 een flinke borrel tijdens de opnames van Het Rad van Fortuin [...]. "Onder mijn presentatiedesk stond altijd een flinke bel wodka-jus. Telkens als een kandidaat een zwengel aan het rad gaf, nam ik buiten het oog van de camera een slok. Dat was de enige manier om vrolijk te blijven."
Dagelijks een shot wodka zou hartziekten helpen voorkomen, zo meldt het Belgische dagblad Het Laatste Nieuws. Nederlandse onderzoekers zouden volgens de krant tests hebben gedaan die tot deze uitslag leidden. De experimenten lopen nog steeds. Een groep mannelijke vrijwilligers krijgt dagelijk een wodka-jus te drinken. Na een jaar willen de onderzoekers kijken in hoeverre de wodka effect heeft gehad op onder andere ontstekingen in de aderen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Overige woordfamilieleden
jus 2.1
(eten, drinken en genotmiddelen)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 2.0 : 2.1 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een jus…
is een hoeveelheid
Combinatiemogelijkheden
met telwoord ervoor
- drie jus
Ik dronk achter elkaar drie jus en een koffie verkeerd.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
jus 3.0
(eten, drinken en genotmiddelen)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Jus…
is een
Hoofdsemagram: jeu
Algemene voorbeelden
Terugdenkend aan het SER-advies over de Nieuwe Pensioenwet, constateert Jan Tamerus met voldoening dat alle partijen het er over eens zijn dat pensioen een arbeidsvoorwaarde moet blijven. "Te veel wetgeving betekent dat de werkgevers hun handen aftrekken van de pensioenen en dat zij de oudedagsvoorziening als een sociale werknemersverzekering gaan beschouwen. Dan zou er echt iets kapot worden gemaakt. Het onderhandelingsspel is de voorwaarde om de dynamiek er in te houden. Zeg maar de jus op het pensioen."
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- de jus van het boek
De eerste 250 bladzijden van het boek "De tweede schepping - Het schaap Dolly en het tijdperk van de biotechnologie" laten zich lezen als een labjournaal, als een gedetailleerd verslag van alle experimenten rond Dolly. Er is flink wat interesse nodig om daar doorheen te bijten, maar de wetenschap dat deze informatie uit de eerste hand komt, vergoedt die inspanning. De doorbijter bereikt dan de jus van het boek, waarin de auteurs hun visie geven op de toekomst van de biotechnologie.
Vaste verbindingen
de jus is eraf
-
het beste, het leukste is geweest
Wie denkt dat bij de laatste de jus er wel van af is, komt bedrogen uit. In de slotklim van de Bukel rijdt de Brabander iedereen uit het wiel en wint met kleine voorsprong voor de ex-profs Marco Engels en Maarten Nijland.
De trend is tegenwoordig meer om feesten bij de kom te houden in plaats van op een afgelegen terrein. Een voorbijganger op de weg naar Zwolle ontdekt nu niet dat er festiviteiten zijn in het dorp. 'We moeten in gesprek komen met de middenstanders over één groot feest, anders gaat de jus er voor iedereen af.'
B -
jus 1.0
(recht en misdaad)