kalkoen


kalkoen 1.0

afbeelding

Bron: Pbrundel
( CC BY-SA 3.0 )

grote hoenderachtige vogel uit Amerika met een kale, rode kop met rode lellen aan de zijkant van de snavel die veel wordt gegeten

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een kalkoen…

is een vogel; is een dier

  • [Afmeting] is als vrouwtje 76 tot 95 cm en als mannetje 100 tot 120 cm lang
  • [Geluid] klokt; maakt een klokkend geluid
  • [Kleur] heeft een naakte, rode kop die soms blauwachtig is en rode lellen aan beide kanten van de snavel en meestal een wit of grijsbruin verenkleed
  • [Bouw] is gewerveld; heeft twee poten
  • [Deel] heeft tussen de 5000 en 6000 veren
  • [Functie] wordt veel gegeten, vooral met Kerstmis
  • [Voortplanting] legt eieren
  • [Plaats van herkomst] komt van origine voor in Noord- en Centraal-Amerika
  • [Woongebied] komt voor in Noord- en Centraal-Amerika
  • [Leeftijd] kan 10 jaar oud worden, maar wordt in een fokkerij meestal maar 5 maanden oud
  • [Gedrag] is een alleseter
  • [Product of vrucht] levert vlees
  • [Waardering] wordt soms gehouden en gewaardeerd als siervogel in een volière; wordt door met name Amerikanen gewaardeerd op Thanksgiving Day

Wetenschappelijke naam: Meleagris gallopavo

Rijk Animalia; Dieren
Stam Chordata; Chordadieren
Klasse Aves; Vogels
Orde Galliformes; Hoendervogels
Familie Meleagrididae; Kalkoenen
Geslacht Meleagris
Soort Meleagris gallopavo

Algemene voorbeelden


De kalkoenen met hun heel opvallende koppen komen uit midden Amerika, waar ze met de kerstmis vaak gegeten worden.

http://www.pen.nl/onderwijs/ivn/dierenweide_ijsselstein.htm,

"Niet nadenken, maar werken", zegt Ras. Ruimen is volgens hem geen pretje [...]. "Het is natuurlijk ook niet niks dat je mensen hun broodwinning af moet pakken. Je moet tactvol zijn." Ruimen is bovendien lichamelijk zwaar werk. Mannenwerk. Zeker het ruimen van kalkoenen. "Dat zijn toch beesten van zo'n vijftien kilo. Als je dat een nacht gedaan hebt, kun je 's morgens je vingers niet meer buigen."

Nederlands Dagblad,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • kalkoenen houden
  • kalkoenen kweken
  • kalkoenen ruimen

Bij deze ziekte hoeft niet massaal te worden geruimd [...]. Toch maakt de pluimveehouderij zich grote zorgen. "We hebben nu vrijwel zeker twee gevallen. Het kunnen er morgen drie, en overmorgen tien zijn," vreest Wolleswinkel. Hij verwijst naar de situatie in Frankrijk, Duitsland, België en Spanje: landen waar veel meer kalkoenen worden gehouden.

Rotterdams Dagblad,

Kalkoenen kweken is veel moeilijker dan kippen, zegt Goossens.

De Standaard,

Om verdere verspreiding van vogelpest te voorkomen gaat België een miljoen kippen en kalkoenen ruimen. Dat zal gebeuren op 57 bedrijven in bufferzones rondom besmettingshaarden in de provincie Limburg.

http://www.nu.nl/algemeen/137810/belgie-gaat-miljoen-kippen-ruimen.html,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een gedomesticeerde kalkoen
  • een geruimde kalkoen
  • een vetgemeste kalkoen

Bepaalde uitheemse planten- en dierenvarianten werden na verloop van tijd bij ons geproduceerd en aanvaard als streekeigen. Denk maar aan de vleestomaat, de grotchampignon, bepaalde aardappelrassen, de gedomesticeerde kalkoen.

http://www.asg.be/nederlands/dossiers/definities.htm

Ook betaalt Brussel niet mee aan eventuele vergoedingen voor geruimde kalkoenen.

Reformatorisch Dagblad,

De vetgemeste kalkoenen die pas uit Amerika zijn geïmporteerd.

De Standaard,

met ander, nevengeschikt substantief


  • kalkoenen en fazanten
  • kippen en kalkoenen

Vanachter camouflageschermen van dennetakken schoten ze met dum-dumkogels op wilde zwijnen. Op de kalkoenen en fazanten die op de voederplaats af kwamen. (Tegen de kerstdagen waren de kooien in het volkspark leeg, werd het signaalfluitje van de parkopzichter, waarmee de fazanten, de kalkoenen en patrijzen geleerd werd dat het voedertijd was, door de jachtopziener gebruikt in het bos achter de villa van de textielfabrikant.).

De Hunnen. Dl. 3: Vrede, Jan Cremer,

Hij verwacht dat de bedrijven in Koningsbosch zo snel mogelijk kippen en kalkoenen zullen aankopen om hun stallen te vullen.

Dagblad van het Noorden,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


kalkoen 1.1

afbeelding

Bron: bagera3005
( CC BY 3.0 )

kalkoenenvlees als gerecht klaargemaakt
Ook een voor consumptie klaargemaakt deel van een kalkoen en als zodanig een zaaknaam. Heeft als stofnaam geen meervoud.

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Algemene voorbeelden


'Schenk de wijn alvast in. We kunnen zo aan tafel.' Dat riep je. Je was bezig de kalkoen uit de oven te halen.

Twee levens, Stefan Brijs,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • kalkoen eten

De Belgen eten jaarlijks 40.000 ton kalkoen, dat is zo'n 4 kilogram per persoon.

De Standaard,

met adjectief ervoor


  • koude kalkoen
  • verse kalkoen

In de supermarkt van de Grand Bazar op de Groenplaats had hij koude kalkoen gekocht en rode bosbessen.

Allegria! Allegria!, Patrick Conrad,

Een verse kalkoen moet jong en vet zijn.

http://www.xquis.com/_scripts/search_products.pl?query=17

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een diepgevroren kalkoen
  • een gebraden kalkoen
  • een geflambeerde kalkoen
  • een gevulde kalkoen

Dit jaar hebben we zelfs geen diepgevroren kalkoen meer, denk ik.

De Standaard,

In het Britse of Indische leger is stelen belangrijk, het is niet zoals bij de Amerikanen waar ze via de radio een helikopter bestellen met gebraden kalkoen en ijstaart plus een WAC voor het feest achteraf.

Het onvermogen, Giovanni Peirs,

Aan de feesttafel, tussen de geflambeerde kalkoen en het katholieke kaarslicht, zitten dan ook vooral de vrouwelijke studenten afgrijslijk zielig uit hun oogkassen te kijken.

http://www.studentstart.be/NieuwOpStudentstart/2727,

Geen gevulde kalkoen maar gevulde kip met de kerst. Dat is wat handzamer voor een feestelijk diner voor twee.

NRC,

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • een sudderende kalkoen

In de kerstperiode ruikt alles even lekker: de sierlijke kerstboom, de sudderende kalkoen, de dampende taart.

Gazet van Antwerpen,

met substantief ervoor


  • een broodje kalkoen
  • een stuk kalkoen
  • een stukje kalkoen

Rond lunchtijd liep ik naar de lunchroom met het voornemen om een broodje roastbeef op roggebrood met koolsla en mayonaise te bestellen, maar toen bedacht ik dat dit eigenlijk een gewijde sandwich was, die ik alleen met Thea mocht eten, en ik besloot tot een broodje kalkoen met ui.

De necrologieschrijver: een obsessieve zoektocht, Porter Shreve,

Bak de stukken kalkoen op een hevig vuur goudbruin in olijfolie, in een cocotte die ovenbestendig is. Voeg een beetje peper en zout toe en houd de kalkoen apart.

http://www.keukenrecepten.be/Recipe_4.cfm?lang=nl_id=3369

Kom mee wat eten. Iedereen hier is Jiddisch, maar met kerst zijn ze allemaal een dag lang gojs. We gaan ergens een stukje kalkoen eten.

God's gym, Leon de Winter,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: bij

  • de kalkoen bij het kerstdiner
  • een kalkoen bij het kerstdiner

Mijn broers hadden zich al die tijd al uitgesloofd om Françoise onze taal te leren [...]. Na de kalkoen bij het kerstdiner, dat met veel stiltes was verlopen, wist ik het zeker. Bij Françoise moest je het eenvoudig houden en duidelijk zijn.

Broere, Bart Moeyaert,

Voorzetsel: met

  • kalkoen met vel
  • kalkoen zonder vel

Zo bevat kalkoen met vel 10 percent meer vet dan kalkoen zonder vel.

http://www.xquis.com/_scripts/search_products.pl?query=17

met ander, nevengeschikt substantief


  • kalkoen of varkensvlees

Juist daarom past hij zo prima in allerlei pikante gerechten, vooral in combinatie met vlees dat het beste tot zijn recht komt met een zoet accent, zoals kalkoen of varkensvlees.

http://home2.pi.be/eb349940/product1/algemeen/zaardappelalg.html

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen