kastelein 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kastelein…
is een persoon
Algemene voorbeelden
De eigenaar van het café reikte een geopende fles aan. Zijn hoofd was een en al glimlach. 'Dank je zeer, kastelein.'
In de loop van één decennium is De Vagant uitgegroeid tot Hét Begrip in Jenever. In het hart van de stad, gelegen op de hoek van een pittoresk, verkeersvrij straatje met een prachtig uitzicht op de kathedraal, biedt de kastelein een keuze tussen méér dan 200 jenevers, fruitjenevers en likeuren. Allen van Belgische oorsprong.
Als je je hond per se mee wilt nemen, neem hem dan mee naar de slager, niet naar het café. De uitzondering is de hond van het café zelf. Zo'n hond van het huis hóórt. Hij vervolmaakt het decor en staat de kastelein bij. De voornaamste taak van kasteleins is immers ouwehoeren aan te horen. De kunst is om afwisselend ja en nee te knikken op het ritme en de toon van het gezever.
De trend is om bij evenementen eerst thuis of bij vrienden 'in te drinken' en om daarna bij de horeca naar het optreden van de geboekte artiest te gaan kijken. Waarmee de kastelein opdraait voor de kosten van het optreden, waarbij hij nauwelijks de kans krijgt om wat aan het toegestroomde publiek te verdienen. Want dat heeft de buik vaak al vol tegen de tijd dat ze zijn zaak binnenkomen.
Handje-raden, oftewel bamzaaien, wordt in elke zichzelf respecterende kroeg gespeeld. Dat heeft vier redenen: het spelletje is heel eenvoudig, het is leuk, er zijn geen winnaars maar slechts één verliezer en, niet geheel onbelangrijk, het is behoorlijk omzetverhogend voor de kastelein.
De kastelein zette een glaasje voor hem en ging nog eens rond met de brandewijnfles. 'Daar ga je!' 'Proost!' 'Santé!' De rondjes volgden elkaar vlug op en weldra moest er gezongen worden.
De man met het leren jack wendde zich plotseling tot de kastelein en vroeg of hij ook een taxi kon krijgen naar Dokkumernieuwezijlen. De kastelein legde uit hoe hij moest lopen. Toen we een kwartier later het café verlieten, stond de man nog altijd bij de jukebox.
In café Mol werd de heer zeer hartelijk begroet door de kastelein en de stamgasten.
Er was een koffiehuis [...]. Door het raam keek hij naar binnen. Er waren weinig mensen. Hij zat bij een tafeltje voor het raam. Het vertrek was goed verwarmd. Heel behaaglijk. Hij knoopte zijn jas los, die zwaar was en hem vermoeide. De kastelein kwam naar hem toe. "Wat mag het zijn?"
De kastelein kwam naar zijn tafeltje. "Ben je uitgerust? Ga een deurtje verder [...].' Hij haalde een gulden te voorschijn die hij op tafel legde. De kastelein schoof het geld weer terug. "Laat maar. Arme drommels hebben het voor niks vandaag.'
Een door spinnewebben bedekte herbergier naderde en kraste: "Wat kan ik voor u doen, vreemdeling?" De door een meisje van tien jaar ooit deerlijk met een kaars verschroeide papegaai herhaalde in zijn morsige kooi de bede van de kastelein en het was tot de verhakkelde kaketoe dat mijn vader wedervoer: "Een bier met weinig schuim en een hard gekookt ei."
Interbrew zou de kasteleins onder druk hebben gezet om niet langer Palm te schenken. Palm op zijn beurt eiste dat het de horecabazen verboden zou zijn Lieve of een ander met Palm concurrerend bier te schenken. Dat leidde tot een kort geding waarin de vraag centraal stond of een contract tussen Palm en Interbrew nog steeds van kracht was.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- inschenken
- komen
- serveren
- (de glaasjes, de glazen) volschenken
"Doe mij een jonge borrel." De kastelein schenkt een borrel in en de man neemt een slok. "Dat is een lekkere Bokma."
De kastelein kwam naar hem toe. "Wat mag het zijn?'
De kastelein van het Brabantse boerencafé serveert koffie in kommetjes of een glas boerenjongens.
De kastelein zette twee glaasjes op de bar en schonk ze tegelijkertijd vol, uit verschillende flessen: een groene en een kleurloze. Precies synchroon ontstonden de koppen op de beide borrels, waarna de flessen in een handomdraai weer onder de bar verdwenen.
De kastelein schonk juist de glazen van de kaartspelers vol, die op hun beurt met een gewichtige uitdrukking op hun gezicht de kaarten uitdeelden voor een nieuw rondje, toen Berber stil verdween als iemand die laatste geworden is bij de verkiezing van een schoonheidskoningin.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- kastelein van een café
- kastelein van De Peerdevisser
- kastelein van een restaurant
- kastelein van het Zwaantje
De kastelein van het Brabantse boerencafé serveert koffie in kommetjes of een glas boerenjongens.
Maurice Denecker, kastelein van de Peerdevisser, heeft zijn terrasstoelen al afgespoeld en klaargezet.
In 1892 was de Walpurgisnacht - genoemd naar de heilige Walpurgis, de beschermster tegen heidense goden en demonen - uitgegroeid tot een openbaar evenement. De voorzichtige kastelein van het Brockenrestaurant had eerst zijn medewerking geweigerd, maar draaide snel bij: het Walpurgisfeest zorgde voor een enorme omzet.
De schade beliep zo'n vijfduizend gulden. De eerste zorg van de boeren gold of Job tegen iets dergelijks verzekerd was. Toen ze de kastelein van het Zwaantje uit bed hadden gebeld, bleek dat gelukkig het geval. De kastelein bewaarde de polis onder de tapkast en betaalde de premie van de AOW, die Job maandelijks in z'n geheel aan het Zwaantje overdroeg.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kastelein 2.0
(archaïsch)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kastelein…
is een persoon
- [Activiteit of handeling] voerde vroeger namens een ander het bewind op een slot
Algemene voorbeelden
Volgens l'Espinoy stelde Arnold de Oude, Graaf van Vlaanderen, in 965 Thiry de Beverne aan als kastelein (heer, burggraaf) van Diksmuide. Dit beroemde geslacht uit het Waasland, verwant met de belangrijkste families van die tijd, zal gedurende drie eeuwen als burggraven van de Heerlijkheid van Diksmuide optreden.
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- de kastelein van Kuinre
- de kastelein van Montenacken
De schenking zou bekrachtigd moeten worden door de familie Mulert. Dit waren van oudsher grootgrondbezitters zowel in Drenthe als in Overijssel. Op 1 augustus 1505 gebeurde dit daadwerkelijk door twee leden van deze familie, Seyne Mulert, kastelein of slotvoogd van Kuinre en Lubbert Mulert, de schout van Hasselt.
Graaf Arnold is een persoonlijke vriend van graaf Reinald I. Hij neemt Reinald I gevangen en laat hem zijn verraderlijke wapenkleed uitdoen. Hij dwingt hem het kleed van een schildknaap aan te trekken en geeft hem vervolgens over aan de kastelein van Montenacken om hem uit het strijdgewoel te krijgen.